Aasakkut imaq sikusarunnaarsinnaavoq - taamaattoqareernikuuvorlu
Issittup imartaata, silap kiassusaa gradinik amerlanngitsunik qaffasinnerulerpat, aasakkut sikueruttalersinnaanera ilisimatusartut misissuinermi nutaami paasivaat. Ukiut 10.000-ipajaat matuma siorna assigusumik aamma pisoqarpoq, malitseqarsinnaasorlu mianersoqqussutigineqarpoq.
Sumiiffik Kalaallit Nunaata avannaaniittoq kisiartaalluni aasakkut suli sikoqartarpoq. Tamannali silap kiassusaa sakkortunerulerpat oqaluttuaannanngorsinnaasoq misissuinerup nutaap takutippaa.
Ilisimatusartut misissuinermik suliaqartup immap naqqaniit misiliutinik tigusillutik misissugaanni paasinarsivoq sumiiffik ukiut 10.000-it missaat matuma siorna aamma sikoqarsimanngitsoq. Imarlu aasakkut sikueruttaleraangat silap pissusianut annertuumik kinguneqarsinnaasarpoq.
Sikup qaallorissup seqinermik qinngorneqarluni qinnguanik utertitsinerani imaq tarrajuttoq seqerngup qinngorneranik quleriaammik qaammartinneqartarpoq, taamaalilluni silaannaap kissatsikkiartorneranut annertusititsisarluni.
Aarhusip ilisimatusarfia misissuineq allaavigalugu tusagassiutinut taama nalunaaruteqarpoq. Misissuineq Aarhusip ilisimatusarfiani ilisimatusartut Stockholmip ilisimatusarfia U.S. GeologicalSurveyilu suleqatigalugit suliarineqarpoq, taakku Kalaallit Nunaata avannarpasissuanit tikinneqariaannaanngitsumik misiliutinik tigusat misissoqqissaarsimavaat.
- Kiassuseq immaannguaq qaffappat
Ilisimatusartut piffissamit Holocænemeersunit misissukkat aallaavigalugit immap sikua qaqugu aakkiartulerumaarnersoq ilimasaarutigaat.
- Issittumi aasaanerani kiassuseq taamani kianneruvoq maannakkumiit. Silap pissusiata nalinginnaasumik allanngorarneranit aallaaveqaraluartoq ullutsinnilu kiannerulernera inuit sunniuteqarneranit kianneruleraluartoq, pissutsit qanoq pisinnaanerannik aallaavigissallugu ajunngilluinnarpoq, Ilisimatusarfik misissuineq pillugu allappoq.
Misissuinermi suleriuserineqartup takutippaa sumiiffimmi aasakkut siku ukiuni qulikkuutaani tullerni aakkiartulissasoq, kisianni ukiut 20-t, 30 40-t kingornaluunniit tamanna pissanersoq oqaatigiuminaattoq Institut for Geosciencemi adjunkt Christof Pearce oqarpoq:
- Taamaattoqarnissaanut sivisujunnaartoq misissuinitta takutippaa, silallu kissassusaa immannguaq qaffappat sumiiffimmiittoq siku aakkiartulissaaq, oqarpoq.
- Ineriartorneq killormut saatinneqarsinnaavoq
Aarhusip ilisimatusarfiani ilisimatusartut sila pissusianut paasisat ajunngitsutut ajortutullu nalilerpaat.
- Tamaattoqangajalernera ajortuuvoq. Ajunngitsortaali tassaavoq misissuinitsinni nalunaarsukkagut killormut saatinneqarsinnaammata, uagullu nammineerluta iliuuseqarfigisinnaallugit gassimik silaannarmut kissatsikkiartortitsisumik aniatitsinerput annikillisikkutsigu politikkikkullu angusaqarluarniarluta iliuuseqarutta.
- Silap kissatsikkiartornera unitsissinnaagutsigu imaluunniit appartilluguluunniit sumiiffimmi siku annertuseqqissinnaavoq, Institut for Geoscience aamma adjunktiusoq Henrieka Detlef oqarpoq.