Aningaasanut inatsisissaq pillugu isumaqatigiinniarnerit: VAT pillugu misissuinissaq sinneqartoornissamillu neriorsuineq ernumanartoqartinneqarput
Marlunngornermi Inatsisartut siullermeerinnillutik Naalakkersuisut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutaat oqaluuserivaat. Partiit oqallinnermi qaqiligaasa ersersippaat taamak annertutigisumik sinneqartoornissaq uppernanngitsoq, arlallillu aarleqqutigaat akitsuuseeriaatsip allamik taarserneqarnissaa misissorneqartussanngormat nioqqutissat momsilersorneqarnerannik kinguneqassasoralugu.
Nunatta karsiata sinneqartoornissaanik siunnerfeqarneq partiit akornanni piviusorsiornersoq apeqquserneqaqqajaanera pissuteqarpoq innuttaasut ukioqatigiikkaarlutik ineriartorneranni amerliartortut suliffeqarnerup avataaniilereersimanerat sulilu ukiuni aggertuni amerliartuinnarnissaat pisussaammat, tamatumalu saniatigut aamma inuussutissarsiutit nutaat suli aallartinneqannginnamik nunatta karsianut isaatitsinissaat suli aallartinngimmat.
Naalakkersuisut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutaat naapertorlugu 2024-mi ingerlatsinermut sanaartornermullu sinneqartoorutit 91 millioner koruuniussasut siunnerfigineqarpoq. Tamatuma saniatigut ukiut missingersuusiorfiusut ilanngullugit 2027-ip tungaanut sinneqartoorut ataatsimut katillugu 708 millioner koruuniussasoq siunnerfigineqarluni.
Tamannali Inatsisartuni partiit piviusorsiorsorinngilaat.
IA: Puttaamiit puttaamut pisseqattaarpugut
Asii Chemnitz Narup (IA) tikkuaavoq inuiaqatigiinni assigiinngitsorpassuartigut aningaasartuutaasariaqartunik ajornartorsiuteqarneq aningaasaqarnerup patajaatsuunissaanik aarlerinartorsiortitsisuusoq.
Taassuma ilaatigut tikkuarpai inuiaqatigiinni aningaasaqarnikkut assigiinnginnerujussuit naligiinnginnerujussuarlu, ilinniarsimassutsikkut piginnaasatigullu assigiinnginnerujussuit, meeqqat inuusuttullu amerlavallaartut atugarliornerat, immitsinnut ungasissorujussuulluta najugaqarnerput, inunnullu ikittuinnarnut attaveqaasersuutit akisoorujussuit, innuttaasut ukiumikkut katitigaaneranni unammilligassat annertoorujussuit, inuusuttullu taamak amerlatigisut ilinniarnermik kingorna utertannginnerat, nunarput qimallugu aallarartut, inuussutissarsiortunit isertitagut inuussutissarsiorfimmit ataasiinnangajammeernerat: tassalu aalisarnermit, Danmarkimit tapiissutit suli isertitatsinnit tamarmiusunit 54 procentiunerat kiisalu sulisussaaleqineq.
- Ajornartorsiutivut tunngaviusut iliuuseqarfiginngikkutsigit puttaamit puttaamut pisseqattaartuassaagut, aamma ukiuni aggersuni aningaasanut inatsimmit aningaasanut inatsimmut tullermut, Asii Chemnitz Narup oqarpoq nangillunilu:
- Aningaasaqarnermi qissiatut sarfaq malillugu ingerlajuassaagut – avataani pisut naalagaatillugit – nunatsinni pissutsit pitsanngorsarnissaannut pisariaqartunik iliuuseqanngilluinnarluta. 3 Iliuuseqanngikkutta pisortat aningaasartuutaat pisortat isertitaannit qaffakkiartornerussapput. Pissutsillu taamaaginnarpata Nunatta Karsia amigartoortualissaaq. Taava patajaassutsitsigut ajornartorsiulissaagut iliuuseqarfiginikuunngisatsinnik. Aningaasaqarnermik Siunnersuisoqatigiit nalunaarutaat kingulleq ullualuit matuma siorna saqqummersoq malillugu, tamanna ukiumut 1,3 mia. kr-nik aningaasalersuutissatsinnik amigaateqalernitsinnik nassataqassaaq.
S: Unammilligassat annertuut aningaasaqarnerput qajannartuutippaa
- Nunarput aningaasarissaarpoq, ajorluinnartumillu pisoqanngippat ukiut tulliuttut taamatut ineriartornissaa naatsorsuutigineqarpoq. Tamanna tulluusimaarnarpoq iluarisimaarnarlunilu. Tamatumunnga peqqutit ilangaat aalisarnerup ingerlalluarnera, Jens Kristian Therkildsen (S) oqarpoq.
- Unammillingassaqarpungulli Naalakkersuisuniinnaanngitsoq, Inatsisartuniinnaanngitsoq, aammali kommunenilu eqqumaffigisariaqangarput.
Aningaasarsiornitta siuariartornera tigussaasumik ineriartuutiginnginnatsigu eqqartorluartariaqarparput, ineriartuutigisariaqaratsigu.
Naalakkersuisut siunniussaat, tassalu ukiuni tulliuttuni 700 millioner koruunit sinnerlugit sinneqartoorutissat Siumumit atorneqarusupput innuttaasut aningaasatigut oqilisaaffigineqarnissaannut. Tassungalu tunngatillugu aamma Siumup tungaanit eqqumaffigeqquneqarpoq naalagaaffiup tapiissutaanit sinneqartoornerussammata
- Ilumoortuusinnaanngilaq tapiissutit sinneqartoorutigalungit aningaasanut Inatsisiliortarnerput. Pisariaqartitatsinnut inuit atugaannut pitsanngorsaataasinnaasunut aningaasalersuutiginiartigit, Siumup oqaaseqartua Jens Kristian Therkildsen oqarpoq.
D: "Naak taakku 'naammaleqaakkut'?"
Illuatungiliuttut sakkortusaarput iliuuserineqarniartut arlallit isumaqatiginngisatik pillugit, assersuutigalugu imeruersaatit puuisa akitsuuserneqarnissaanik siunnerfeqarneq, taanna aqqutigalugu qillertuusaq ataaseq 3,5 koruuninik akitsuuserneqassasoq siunnerfigineqarnikuuvoq Nuuk Imeq tunisassiorunnaarpat. Illuatungiliuttut tikkuaapput taamatut iliornikkut innuttaasut kaasarfiinit 100 millioner koruunit sinnerlugit ukiumut nunatta karsianut ikioraasoqartussanngortut.
Pingaartumik Demokraatit, utertitsisarneq pillugu nalunaarummik allannguisoqarnissaanik siunnersuuteqarnikuusut kissaammeqqapput:
- Naak taakku 'naammaleqaakkut' (qinigaaffiup siuliani akerliussutsimik takutitsisartut, aaqq.) suliami matumani? Sukkunut akitsuut qaffanneqarmat 30 millioner koruunit nunatta karsianut akitsuutitigut aaneqarmata nunarput tamaat uppisinagajappaat, maannakkulli qillertuusanik utertitsisalernissami 100 millioner koruunit innuttaasunit ukiumut aaniarneqarput. Tamanna uagut siunnersuuteqarnitsinni arlaannaatigulluunniit siunertarinikuunngilarput, Jens-Frederik Nielsen (D) tikkuaavoq.
N: VAT pillugu nalunaartoqarnera ernumatitsivoq
Naleraq isumaqarpoq aningaasanut inatsisissatut siunnersuut ataatsimut isigalugu anguniakkanik ersersitsinngitsoq, aammalu Naalakkersuisut siunnersuumminni angusassanik siunnerfeqarnerannik ersersitsinngitsoq. Naalakkersuisullu iliuuseriniagaat tamangajaasa apeqqusersorlugillu akerlilersorpaat.
Tamatuma saniatigut naalakkersuisooqatigiit ilassummik isumaqatigiissuteqarnerminni nioqqutissat akitsuutaannik VAT-imik (Value Added Tax) akitsuutinik taarsiisussatut eqqussisoqarsinnaanersoq misissuiniarnerat aarlerinartutut isigivaat:
- Periuserineqartoq kusananngilaq - taamaaliornermi sunaana siunertarineqartoq, sooruna tuluttut taaguuserlugu akileraartitseriaaseq VAT (Value Added Tax) matumani periarfissiuunniarneqartoq, tassa imaannerluni ulluinnarni nioqqutissat tamaasa akileraarusersorniarneqalersut. Sunarpiaq misissorniarneqarpa kisitsisit ullumikkut pigeriikkatta saniatigut, Napaattooq apeqqusersuivoq.
Taassuma aamma innersuussutigaa akileraartarnikkut aaqqissuusseqqinnissaq pillugu isumaqatigiinniarnerit suli naammassineqanngikkaluartut Naalakkersuisut qulaassiinnarlutik iliuuseqarnerarpai, pissusissamisuunnginnerarlugulu isumaqatigiinniarnerit suli ingerlanerini VAT-ip atuutilersinneqarsinnaaneranik aqqutissiuussisoqarniarmat.
25 procentimik nioqqutissat momseqalissappat?
Tassunga tunngatillugu Napaattooq aperivoq Naalakkersuisut qanoq annertutigisumik nunatta karsianut isaatitsisoqarnissaanik naatsorsuutiginninnersut, aammalu Danmarkimisut 25 procentimik momsilersuisitsisoqarniarnersoq.
Siullermeerinninneq naammassineqareermat maanna partit akornanni isumaqatigiinniartoqartussanngorpoq. Siuliani isumaqatigiinniarnerit ingerlasarnerisut pisoqassappat, marlunngornermi 24. oktober aappassaaneerinnittoqartinnagu aningaasanut inatsit pillugu isumaqatigiissummik piareersitsisoqassaaq.
Maanna aamma apeqqutaalerpoq naalakkersuisooqatigiit namminneq partiivi, Inuit Ataqatigiit Siumullu qanoq annertutigisumik aningaasartalinnik piumasaqaateqarumaarnersut, aamma minnerunngitsumik illuatungiliuttut partiivi Naleraq, Demokraatit, Atassut aammalu attaviitsoq peqataajumassanersut isumaqatigiissuteqartoqarnissaanut.