Innuttaasut politikkerinut tatiginninngitsut

Kalaallit Nunaat nalunaarsuisarfimmi Global Corruption Barometerimi aappassaanik peaqataassimavoq, misissuisarfik Transparency Internationalip nunarsuarmi tamarmi innuttaasut peqquserluttanermut isumaannik paasiniaasarpoq. Kalaallit Nunaat taamatut paasiniaasoqarneranut siullermik 2016-imi peqataasimavoq.

Misissuisimaneq

Misissuinermi nunatsinni innuttaasut 707-it oqarasuatikkut apersorneqarsimapput. Misissuilluni apersuinermi Transparency Internationalip nunarsuarmi misissuisarnermini malittarisassaliai sumiiffinni pissutsinut naleqqussakkat atorneqarsimapput. HS-Analyse 2020-mi oktoberip-novembarip qaammataani apersuilluni misissuisimavoq.

Tunuliaqutaasut (angut/arnaq, qanoq ukioqarneq, illoqarfik/nunaqarfik, nunap immikkoortui, suliffik/inuussutissarsiut) akissutaat innuttaasut tamarmiusut agguataavissimanerannut naapertuupput. Akissutit imminnut ataqatigiinneri nalunaarusiami atuarneqarsinnaasut Kalaallit Nunaanni innuttaasunut tamanut atuuttuusutut oqaatigissallugit naleqquttuuvoq.

Kalaallisut danskisulluunniit apersorneqarsinnaaneq periarfissaasimavoq. Apersorneqartut 90%-ii kalaallisut apersorneqarumasimapput.

TIG Kalaallit Nunaanni misissuisimallunilu misissuinermik naammassinnittuusimavoq.

Transparency International Grønlandimi (TIG) siulittaasup Birita Í Dalip nuannaarutigaa Kalaallit Nunaat misissuinermut peqataasinnaaqqissimammat.

- Isumaqarpunga pineqartumut atatillugu Kalaallit Nunaanni pissusiviusunik misissuisarnissaq pingaaruteqarluinnartoq. Pissutissaqavillutami qanoq peqquserluuteqartoqartartiginersoq misissorsinnaasanngilarput, misissuisimanerli manna innuttaasut peqquserluttoqartarneranut qanoq isumaqarnerannik erseqqissaanissamut sakkuuvoq nunat tamalaat akuerisimasaat, taanna Sermitsiaq.AG-mut oqarpoq.

Inuit isumaat pineqartoq

Misissuinermi apeqqutit ilagaat, qinikkat aalajangersimasut sulilluartarniarnerannut naapertuilluartumillu iliuuseqarniartarnerannut qanoq tatiginnittoqartiginersoq.

Tassunga atatillugu akissuteqartut 47 procentiisa oqaatigaat Naalakkersuisunut Namminersorlutillu Oqartussani sulisunut tatiginnillutik, 50 procentilli akipput tatiginninngivillutik imaluunniit tatiginnilaarlutik.

Pissaanermik atornerluinerit, peqquserlunnerit kammalaatersornerillu qanoq annertutigingaluarpataluunniit imaluunniit qanoq annikitsigingaluarpataluunniit ajornartorsiutaasoq tassaavoq, innuttaasut oqartarnerat taamatut pisoqartartoq, Birita Í Dali oqarpoq.

- Isumaqarpugut qinikkat pissaanermik atornerluisartutut inunnit taamak amerlatigisunit nalilerneqarnerat oqartussaaqataanerup tunngaviatigut ajornartorsiutaasoq, pisaanermilli atornerluisoqartarneranik oqartoqartarnera suli ajornartorsiutaanerusoq isumaqarpugut.

Birita í Dalip oqaatigaa, peqquserluuteqartarnermut atatillugu innuttaasutut isumaqaraanni politikkerit pissaanerminnik atornerluisartut, taava nammineq taamaaliorsinnaasutut isiginnittoqalersinnaasoq. Transparency International Greenlandimit isumaqarpugut, politikkerit maligassiuisussaasut, innuttaasullu pissaanermik atornerluinerup ajunngitsuuneranik isumaqalissanngippata sapinngisaminnik iliuuseqartariaqartut.

Arlaanaalluunniit peqquserluuteqartanngitsutut isigineqanngitsoq

Misissuinermi apeqqutit pingaaruteqarnerpaat ilagaat, assigiinngitsunik sulialinnit qassit pissaanermik atornerluisartutut akissuteqartunit isigineqarnersut.

Naalakkersuisut Inatsisartunilu ilaasortat isigineqarnerat assigiippoq. Ikittuinnaat isumaqarput Naalakkersuisuni (7 procent) Inatsisartunilu (9 procent) pissaanermik atornerluisoqanngitsoq. Akissuteqartut affaat sinnerlugit isumaqarput, Naalakkersuisunit Inatsisartunilu ilaasortani pissaanermik atornerluisoqartoq. Akissuteqartut ilarpassui isumaqarput, Naalakkersuisuni amerlanerit (16 procent) Inatsisartunilu ilaasortat amerlanerit (14 procent) imminnut sullinniarlutik pissaanermik atornerluisartut.

- Misissuinermi matumani arlaannaalluunniit peqquserluuteqartanngitsutut isigineqanngilaq, siulittaasoq oqarpoq.

Eqqarsarluartoqarnissaa neriuutigineqartoq

Taassuma nassuiaatigaa, misissuinermi paasisat innuttaasut oqartussanut tatiginninnginnerat pillugu unammilligassaasut suliarineqarnissaannut nunamilu maani aalajangiisartut oqaloqatigineqarnissaannut atorneqassasut.

- Neruutigaarput politikkerit tamarmik angusat misissussagaat imminnullu atatillugu eqqarsarluarsinnaassasut, taanna oqarpoq.

Misissuinermit TIG oqartussat akornanni peqquserluttoqartarneranik innuttaasut isiginninnerannut pitsanngorsaatissanik arlalinnik inassuteqaateqarpoq. Taakku ilagaat, qinikkat pisaanermik atornerluisarneq annikillisarniarlugu aalajangiissuteqarniarnerminni ammanerusumik suliaqartarnissaat, aamma qulartoqannginnissaa erseqqissaaffiginiarlugu.