Issittumi siku nungukkiartornermigut rekordileeqqilerpoq
Issittup sikua ukioq manna aamma sukkaqisumik aakkiartorpoq. 2008 aatsaat taamak sikuerutsigaluni siorna sikuernera qaangersinnaavaa.
Issittup imartaata sikuata aakkiartornera ukioq manna aamma ima aakkiartupiloortigaaq 2008 issittup skikuata siammarsimassusia aatsaat taamak annikitsigilissalluni. Taama europamiut avataarsualiartitsiviat ESA nalunaarpoq.
Satellitti avangiisinik misissuisartup Envisat-ip misissuinerisa takutippaat immap sikoqassusia ukioq manna siornamut naleqqiullugu aatsaat taamak annikitsigilersimasoq. Immap sikuata minnerpaaffia septembarip qiteqqunnerani pigajuttarpoq.
Issittup imartaani siku ima siammarsimassutsimigut ima annikitsigilerpoq, avataarsuaniit malittarinninnerit ukiut 30 matuma siornagut aallartimmatali appasinnerpaaffiit tulliatut inissisimalersimalluni. ukioq 2007 rekordiliiffiulluni aatsaat taamak sikutakitsigisimalluni. Maannangaaq Nordvestpassagenikkut toqqaannartumik imaatigut angallavik sikoqanngilaq, umiarsuit sikumut ninngussagaanngitsut Canada avannaqqullugu piumagunik angalasinnaalereeraluarlutik. Ukiup aappassaa tulleriiginnaat taamaalivoq.
Tyskit ilisimatusarnermut atortoq "Polarstern" aasaq manna Islandimiit Nordvestpassage aqqusaarlugu angalavoq, aammalu Issittup Imartaata qiterpasissortaani geologimut tektonikimullu tunngasunik misissuereeruni Siberia avannaqqullugu Nordøstpassage atuarlugu Norgemut ingerlaarniarpoq.
Issittup Imartaa ukiut tamaasa annertoorujussuarmik immap qaavani puttasumik sikusarpoq. Siku Europatut angitigisoq aasap ingerlanerani aattaarpoq, taamatullu aattartoq ukiut kingulliit ingerlaneranni sakkortusiartorsimavoq, taamaalilluni Issittup Imartaata 2040-mi sikuerussimanissaanik siulittuutaasartut pisoqalereersimasutut oqaatigineqartalerput. Ukioq manna aggutsip aallartinnerani immap sikua 100.000 kvadratkilometeri sinnilik (Danmarkip arealiata marloriaataa sinnerlugu) aalluni nunguttarpoq - ullut tamaasa, taamak USA National Snow and Ice Data Centeria (NSIDC) nalunaaruteqarpoq.
Ilisimatuut naapertorlugit nunarsuup kissatsikkiartornera issittumi nunarsuup sinneranut sanilliullugu marloriaammik sukkaneruvoq. Aviisi ullormut saqqummersartoq Information pingasunngornermi allappoq, sermeq iigartartoq Petermannip iigartartua Kalaallit Nunaata kangiani avannaaniittoq rekorliliilluni aatsaat taamak sukkatigisumik tunuariartortoq. Sermeq iigartartoq taanna Issittup imartaanut 80 kilometerinik isorartussusilimmik puttasumik anisitaqarpoq, taamalu nunarsuup issittortaani avannarlermi iiggartartut puttasut takinerpaartaralugu. Kisianni assilisat nutaat takutippaat, sermerujussuaq 29 kvadratkilometerinik annertussusilik iigartartup nuuaniit kaanngarsimasoq, aammalu iigartartup nuuani ilorpasinnerusumi quppap siku suli 160 kvadratkilometeri imaannut saaviteriaannaagaa, napivissappat.
Serminik iigartartunik ilisimatuup Jason Foxip Ohio State University-meersoq Informationimut oqarpoq Petermannip iigartartuani pisoq nunarsuup kissatsikkiartorneranit pisuunersoq uppernarsarneqarsinnaanngitsoq.
- Kisianni kalaallit nunaata sermersuani sermip annertoorujussuup ukiuni kingullerni aassimaneranut atassuteqarpoq. Sermersuarmi siku ukiumut 100 kubikkilometerinik annertunerusoq aattarpoq. Iigartartut saannerujartorput, aammalu aattorneruo kuui qaqqat naqqisigut kuuttut siku sikkanerusumik sisutikkiartortarpaat. Taamaalilluni quppanitsiternerit tunuariartornerillu sukkatsikkiartuinnartumik ingerlapput, Jason Fox aviisimut oqarpoq.