Misissuisussat nalunaarutigineqartut: Spiralilersuisimaneq pillugu qulaajaaneq aallartissinnaanngorpoq

Naalakkersuisut siulittaasuannit sakkortuumik isornartorsiuisoqareersorlu, 'spiralilersuisimaneq' pillugu tunngavilersuutit pillugit qulaajaasussat inissinneqarput.

Naalakkersuisut siulittaasuata, Múte B. Egedep (IA), spiralilersuisimanermik qulaajaanissaq Danmarkimit kinguarsarneqartutut, sapaatip akunnerata siuliani taavaa. Ilisimatusartulli qulaajaasussat maanna nalunaarutigineqartut, Namminersorlutik Oqartussat tusagassiorfinnut nalunaaruteqarput.

Múte sakkortuumik isornartorsiuisoq: Danmarkip spiralilersuisimanermik suliap qulaajaaffigineqarnissaa kinguarsarpaa

Qulaajaasussat tassaapput arnat qulit, Ilisimatusarfimmi, Syddansk Universitetimi, Københavnillu Universitetiani kiisalu Rigsarkivimi ilisimatuut ilisimatusartullu.

Danskit nunamut namminermut aamma peqqissutsimut ministeriat Sophie Løhde (V) Sermitsiaq.AG-mut nassuiaareerpoq ilisimatuut ilisimatusartullu suliamut tulluarluinnartut nassaariniarneri piffissartuutaasimasoq, qulaajaanissarli pingaaruteqartuusoq.

Ukiuni marlunni misissuissasut

Ilisimatuut qulaajaasussat inissinneqareermata, 1960-kkunniit 1991 tikillugu spiralilersuisimaneq naartunaveersaasersuisimanerillu, kiisalu tamassuma tunuliaqutaa kingunerilu maanna qulaajarneqarsinnaalerput.

- Arnanut pineqartunut inuiaqatigiinnullumi pingaaruteqarpoq qulaajaaneq maanna kiisami aallartinneqarsinnaalermat. Arnat taamanikkut qanorpiaq pisoqarsimaneranut akissutissarsinissartik sivisuumik utaqqereersimavaat. Uannut pingaaruteqarsimavoq arnat pineqartut oqaaseqartinneqarsinnaanissaat, qulaajaanerullu Nunatsinnit ingerlanneqarnissaa. Peqataasunit oqaluttuat pingaaruteqarput suliaq tamakkiisumik qulaajarneqassappat, peqqissutsimut Naalakkersuisoq Mimi Karlsen (IA) qulaajaanermi suliassap suuneranik nalunaaruteqarnermut atatillugu oqarpoq.

Namminersorlutik Oqartussat tusagassiorfinnut nalunaarutaat naapertorlugu qulaajaaneq maj 2025 naammassisimassaaq.

- Suliami uani pingaaruteqartumi qulaajaalernissarput qilanaaraarput. Qulaajaaneq ilisimatusarfiit attuumassutilinnillu suliallit ilisimasaannit, oqaluttuarisaanermi pigisanit inunnillu suliami attuumassuteqartunit apersuinernit tunngaveqassaaq. Arnat ataasiakkaat tamarmik immikkut oqaluttuami saqqummiunnissaat pingaaruteqarpoq, Ilisimatusarfimmi Issittumi Atugarissaarnermik Ilisimatusarfimmi aqutsisumit kiisalu Center for Folkesundhed i Grønland, Syddansk Universitetimi ilisimatuujunermit Tenna Jensen, qulaajaanermik aqutsisuusussaq, oqarpoq.

Ilisimatusartut misissuisussat ukuupput:

• Tenna Jensen, Ilisimatusarfimmi Issittumi Atugarissaarnermik Ilisimatusarfimmi aqutsisoq kiisalu Center for Folkesundhed i Grønland, Syddansk Universitetimi ilisimatusartuuneq (ilisimatooqatigiit aqutsisuat)
• Bonnie Jensen, Ilisimatusarfimmi ilinniartitsisoq
• Gitte Adler Reimer, Ilisimatusarfimmi rektori
• Inge Høst Seiding, Ilisimatusarfimmi instituttimi aqutsisoq
• Ingelise Olesen, Ilisimatusarfimmi ilisimatusarnermik ataqatigiissaarisoq
• Janne Rothmar Herrmann, Københavns Universitetimi professori
• Kirsten Nystrup, Center for Folkesundhed i Grønland-Syddansk Universitetimi immikkut siunnersorti
• Maja Christiansen, Center for Folkesundhed i Grønland-Syddansk Universitetimi immikkut siunnersorti
• Mette Seidelin, ilisimatuujuneq, Rigsarkivet
• Naja Carina Steenholdt, Center for Folkesundhed i Grønland-Syddansk Universitetimi ilisimatooq

Qulaajaaneq aallartereerpat Ilisimatusarfik ilisimatusarnermi ikiortimik aamma atorfinitsitsissaaq.