Naalakkersuisut: Norskit inuerukkiartornermut akiunermut periusaat akisooq iluaqutaanngitsoq
Naak Norge inuerukkiartornermik akiuiniarluni aningaasarpassuarnik atuigaluartoq, norskit suliniutaat illoqarfissuarni eqiterunnermut kinguarsaataaginnarpoq, Naalakkersuisut taama naliliipput.
Innuttaasut nuttarnerat nunarsuarmi tamani ingerlavoq, tassani innuttaasut illoqarfinnut anginerusunut nuuttarput. Kalaallit Nunaanni aamma tamanna atuuppoq, tassami innuttaasut annertuumik illoqarfinnut aamma Nuummut nuttarnerannik kisitsisit takutitsipput.
Ineriartorneq taanna unitsinneqarsinnaava?
Norgemi aningaasaqarnerup tungaatigut toqqaannartumik kajumissutsinik agguaalluni inuerukkiartornermik akiuiniarluni aamma Norgep avannaani najugaqarnissamut kajungernartunngortitsiniarluni misiliinernit misilittakkat, Naalakkersuisut misissorpaat.
Tassungali tunngatillugu inerniliussaq nikalluallannarpoq, naak aningaasartuutit annertugaluartut, illoqarfinnut nuttarneq Norgep akioruminaatsippaa.
Utaqqiisaasumik sunniuteqartartoq
Naalakkersuisut nassuiaammi qanittukkut saqqummiunneqartumi, Aningaasaqarnermut Naligiissitaanermullu Naalakkersuisoqarfimmit suliarineqartumi taama allapput.
Norgemi suliniutit aallartinneqarsimasut ”pitsaanerpaaffiani sunniuteqarallarsimasut, illoqarfinnullu anginernut nutserarnermut akiuussinnaasimanngitsut”, tassani inerniliunneqarpoq.
Takusassiami ataani nunatsinni najugaqariaatsip ineriartorneranik takutitsivoq. Tungujortoq illoqarfiit pingaarnersaanni ineriartornermik takutitsivoq:
Norgep aningaasanik tapiissutinut aaqqiissutinut toqqaannartumik aningaasarpassuarnik atuisarpoq, taakku inuit nuunnissaannik pinngitsoortitsissapput imaluunniit assersuutigalugu Norgep avannaannut nuutsitsissapput. Aaqqiissutit ilaat Finnmarkimut aaqqissuussinermik taaneqartoq ukiumut 800 mio. kr.-nik akeqarpoq.
Aaqqiissut sumiiffimmi 94.000-t missaannik innuttaasoqartumi atuuppoq, sumiiffillu ukiuni 30-ni kingullerni aaqqiissutip atornerani innuttaasui 1.200-nik ikileriarput, Norgep sinnerani innutaasut amerleriarlutik.
Aaqqiissummi ilaatigut appasinnerusumik akileraartitsisoqartarpoq, ilinniarnermut atatillugu taarsigassarsianik isumakkeerinnittoqartarpoq aamma innaallagissamut akitsuutit peerneqartarput, nunatsinni assingusumik aaqqiissuteqartoqarnissaa Inatsisartuni oqaluuserineqarnikuuvoq.
Aaqqissuussineq inoqarfiit ilaannut inuerukkiartorfiusunut atuutsinneqassagaluarpat 200 mio. kr.-nik akeqassasoq, Naalakkersuisut nassuiaammi missiliuipput. Tamanna inoqarfinnut 67-inut katillugit 20.990-inik innuttalinnut eqquisussaavoq, taakkualu innuttaasut 37 procenterivaat.
Naalakkersuisut: Ataavartumik aaqqiissutaanngitsoq
Taamaakkaluartoq norskit aaqqiissummik 2022-mi nalilersuinerat qimerlooreerlugu, Naalakkersuisut pitsaannginneraapput:
- Naalakkersuisut nunatsinni inoqarfiit mikinerusut inuerukkiartornerannut aaqqiissutissap ataavartussap pilersinnissaanut sakkussanik tigussaasunik Norgep avannarpasissuani periutsimi nassaassaqanngitsoq inerniliussimavaat, aningaasaqarnermut maanna naalakkersuisuusimasunngortoq, Naaja H. Nathanielsen (IA) nassuiaammi taama allappoq.
Taanna taarsiullugu Naalakkersuisut misissuinermut aallartissimasaannut innersuussivoq, misissuinermilu sunniutaasussat suut inoqarfinni mikinerusuni innuttaasunut pingaaruteqassanersut paasiniaaffigineqarput, tassa innuttaasut nuunnissartik najugaqaannarnissartillu eqqarsaatigileraangassuk. Misissuineq 2024-mi naammassissasoq naatsorsuutigineqarpoq.