Paasissutissat: Kikkut Danmarkimut nuuttarpat?
Inuit Danmarkimut nuuttut danskit aaqqissuussaanerat paasiuminaatsikulasarpaat. Inuit arlallit oqaluttuarisarpaat, Kalaallit Nunaanni pisimasoq pissutigalugu Danmarkimi angerlarsimaffeqanngitsutut inuuneqalersimallutik.
Kikkunu Danmarkimut nuuttartut, suna tunngavigisarpaat qaamma qanoq inuunerminni atugaqarpat?
Kofoed Skolep misissuinermini apeqqutit taakku akissutissarsiniarsimavai, apeqqutinik akisassanik nassiussuisarluni aamma Kalaallit Nunaanni Dnmarkimilu paasissutissiisinnaasunik attaveqartartarluni.
Amerlasuutigut Kalaallit Nunaanni pisoqartarsimavoq, inuup pineqartup Danmarki aaqqiissutissatut allaat isigilerlugu, qanorlu nuunnerup ajunngitsumik ingerlanissaanut pilersaaruteqaratik nuuttarsimallutik.
Angut 62-inik ukiulik isumaginninnermi siunnersortitut sulisuusimasoq oqaluttuarpoq, stressimik pissuteqartumik napparsimasakulanerusalerami aalajangersimalluni, Danmarkimi ilinniagaqarnissamut qinnuteqarniarluni:
- Taava aalajangerpunga ilinnigaqaqqinniarlunga, Utaqqisinnaasimanngilangali, taamaammat pilersaarutaasumit siusinnerusukkut aallarpunga. Tassa aaqqissuussaanngitsumik pilersaaruteqarluni pilersaarutaasumit siusinnerusukkut aallartarneq Danmarkimut tikinnermi angerlarsimaffeqannginnermik kinguneqarsinnaavoq. Siorna nammineq initaarnissama tungaanut ukiut marluk missaanni angerlarsimaffeqanngitsuusimavunga, taanna oqaluttuarpoq.
Tikinnermi aalajangersimasumik inissaqartannginneq
Kofoed Skolep misissuisimanerata takutippaa, kalaallit Danmarkimut nuuttarneranni inissaqarniarneq pingaarnertut tunngaviusartoq. Akissuteqartut 33 proentiisa oqaatigaat, inissaqarniarneq Danmarkimut nuunnerminnut pissutaasoq. Taamatulli amerlatigingajattut - 32 procentit - nuukkaagamik Danmarkimi inissarsiniarneq unammillernartoqartittarpaat, Kalaallit Nunaannut sanilliullugu Danmarkimi inissarsiniarneq ajornannginnerunerarlugu oqaatigineqartaraluartoq.
Arnaq 59-inik oqaluttuarpoq, Danmarkimut nuukkami naatsorsuutigisimallugu, danskit aaqqissuussaanerani naligiimmik pineqartassaluni:
- Danskisut oqalussinnaanngikkaanni, ikiorserneqarnissamik pissarsiniarneq inissamillu nassaarniarneq ajornartupilussuuvoq. Iluamik danskisoorsinnaanngikkaanni nakkapallattoqarlunilu soqutigisaaruttoqapallassinnaavoq. Aap, takorluukkatik danskit aaqqissuussaassusaanni eqqarsaatigiunnaartarpaat, nuunnerminni artorsarnertik pissutigalugu, taanna oqaluttuarpoq.
Ikittuinnaat uteqqikkusuttartut
Misissuinermi peqataasimasorpassuit ilaasa, aallarnerminni anguniakkatik Danmarkimi pissarsiarisimanngikkaluarlugit, aamma taakku ilarpassui Danmarkimi maanna atuagarliorluik inuugaluarlutik, ikittuinnaat Kalaallit Nunaannut uteqqikkusupput. Akissuteqartut 75 procentiisa ilisimatitsissutigaat Danmarkimiiginnarusullutik:
- Qanoq iliussanerluta naluara. Maanga inissinnikuuvugut angerlarsimaffeqaratalu. Ajnnnginnerpaamik angusaqassalluta neriuutigaara. Imigassartortannginnerput peqatigiinnerpullu pissutigalugit. Isumaqarpunga tamanna pingaaruteqarnerpaasoq. Atukkatsinni oqimaattuni immitsinnut ikorfartortarnerput, ilaa? Ikiuutaasinnaasunillu tamanik ujartuisarluni. Allamik aqqutissaqarani tamanna kisimi aqqutissaavoq, arnaq 59-inik ukiulik oqarpoq, nangillunilu:
-Angerlarfissaqanngilagummi. Nuummi inissarsiniarneq ajornartupilussuuvoq, ukiuni tyveni utaqqisoqartaqarmat, immaqa.