Angajoqqaat eksemilimmik qitornallit unammillernartorsiorput
Sulisut taarserartut, nunatsinni naasunik nakorsaasiat nukillalaarnerillu – ilisimatusaatigalugu suliniummi massakkut ingerlanneqartumi angajoqqaat meeqqamik eksemernerannik iliuuseqarfiginneriaasii misissuivigineqarput.
Foto: Arctic Hub
Kalaallit ilaqutariit amerlasuut eksemeqartunik qitornaqartut ilungersorput. Ilisimatusaatigalugu suliniummi massakkut ingerlanneqartumi angajoqqaat meeqqamik eksemernerannik iliuuseqarfiginneriaasii misissuivigineqarput.
- Ukiup ataatsip matuma siorna Dronning Ingridip Napparsimmavissuani Nuummiittumi peqqissaasutut sulivunga. Taamani maluginiarpara meerarpassut atopisk eksemertut, børneeksemimik taaneqartartoq, tamannalu ajornartorsiutitut Kalaallit Nunaanni ilaqutariippassuit misigisartagaattut eqqumaffigilerpara, Mathilde Torp Schou, Universitetet I Oslomi International Community Healthimi kandidatinngorniaq Arctic Hubimi allappoq.
ATOPISK DERMATITIS PILLUGU PAASISSUTISSAT
-Atopisk dermatitis ataavartumik amerluutaavoq Kalaallit Nunaanni meerarpassuarnit atugaasoq. Amerluut tamanna ”børneeksemitut” eqqartorneqarajuppoq.
-Misissuineq naapertorlugu meeqqat nunap inuiinit inunnit kingoqqisut suli arfineq-marluliineqanngitsut pingasuugaangata ataaseq atopisk dermatitiseqartarpoq.
-Ikinik aseruuttoortoqarsimatillugu peqqinnissaqarfik nakorsaasarpoq ilaatigut tarngutit, nakorsakkamik ilinniartitsinerit, hormoncremit antibiotikalu atorlugit.
-Angajoqqaajusut isumassuisuusulluunniit pingaarnerit angerlarsimaffimmi nakorsaasarput.
Najoqqutaq: Anna Andersson “Prevalence and risk factors for atopic dermatitis in Greenlandic children” (2023)
Taassuma kalaallit nakorsartitsiartorlutik Danmarkiliartarnerannut tunngasut Sermitsiami allaaserisat atuarsimavai. Soorlu nunatsinni peqqinnissaqarfiup ikiuinera naammaginarneq ajormat ilaqutariit aallartartut
- Taamaattumik tupigilerlugu eqqarsaatigilerpara angajoqqaat meerartik amerlummat pisariaqartitaminnik ikiorneqarumallutik ungasissorsuarmut sooq timmisartortariaqarnersut. Aamma misissuivigilerpara atopisk eksemi Kalaallit Nunaanni qanoq nakorsarneqartarnersoq angajoqqaallu peqqinnissaqarfiup nakorsaanera ikiuineralu qanoq misigisarneraat.
Taamaattumik aalajangerpoq kandidatinngorniutimini Kalaallit Nunaanni meeqqanik atopisk eksemertunik nakorsaasarneq misissuiviginiarlugu.
Angajoqqaat tungaaniit paasiniaaneq
Mathilde Torp Schouip misissuinermini siunertaraa paasissallugu angajoqqaat nakorsaariaaserineqartoq peqqinnissaqarfimmullu attaveqarnertik qanoq misigineraat.
- Peqqinnissaqarfimmi ilaqutariinnik siunissami qanoq ikiuilluarnerusinnaanersut paaserusuppara. Taamaattumik maanna angajoqqaanik apersuisaqattaaleruttorpunga, taakkua nappaammut peqqinnissaqarfimmillu attaveqarnerminnut isiginnittaasii paasisaqarfigerusullugit.
- Apersuinerit ammaffiupput, angajoqqaat misigisartagaannik pingaartitaannillu paasiniaaffiullutik. Tamatuma saniatigut Dronning Ingridip Peqqissaaviani amerluutinik passussivimmi ornigullunga misissuiartortarpunga, sulisut angajoqqaallu eksemertunik meerallit torrutiinnarlugu oqaloqatigisarlugit.
Angajoqqaat paasisaat paasineqartariaqarput
Angajoqqaat oqaloqatigisami ilarpassuisa oqaluttuarisarpaat eksemi ilaqutariinniittut tamarmik ulluinnarni inuunerannut qanoq sunniuteqarsinnaanersoq.
- Ilaasa eksemip ilimagisaminnit ingasannerusarnera misigisarpaat, meeqqap amianut sunniuteqaannarnani aammali sinianut inoqatiminullu attaveqartarneranut sunniuteqartarmat.
- Ilaannikkut angajoqqaat oqarfigineqartarput ”eksemiinnartoruna”. Angajoqqaalli arlallit oqaluttuarput meeqqatik unnuit tamaasa nalunaaquttap-akunnerpassuini eqqumaqatigisarlugit meerartik kumingaarami imminut aanaartinnginniassammat. Piffissap ilaani angajoqqaat ilaasa meeqqatik meeqqerivimmit meeraaqqerivimmilluunniit angerlarsimatillugit allanik ilaqartinnaveersaartarpaat, avatangiisiminni pisunik aalajangersimasunik amerlunnerulissuteqartarmata.
Nakorsaariaasitoqqanik iluaqutissarsiortarput
Mathilde Torp Schou isumaqarpoq nunatsinni angajoqqaat atopisk eksemimut pissutaasunut paasinnittaasiannik misissuinissaq pingaaruteqartoq.
- Ingammik manna pissutigalugu: Peqqinnissaqarfik danskit naleqartitaat tunngavigalugit pilersinneqarsimammat peqqinnissaqarfinnilu sulisut danskiunerusarmata, nunanilu killerni biomedicin atorlugu peqqissaariaaseq atorneqarnerulluni. Misissuininni inuiaqatigiinni kalaallini nakorsaatinik nappaatinillu paasinnittaatsit assigiinngitsut imminnut qanoq sunniuteqartarnerat misissuivigerusuppara.
- Ilaqutariit ilarpassui nakorsaatissarsiortarput qanigisatik inunnullu attaveqaatit aqqutigalugit. Meerartik pitsaanerpaamik aaqqiissutissarsiuukkumallugu angajoqqaat arlallit biomedicinimi nakorsaatinik atuiutigalutik nakorsaariaatsitoqqanik atuiumasarput.
Nakorsaatiginiarneqartartut ilagaat nunatsinni naasunik nakorsaasiat, qajaasanik, tupaarnanik kakillarnanillu akoqarajuttartut. Angajoqqaat apersorniarlugit pulaaraangamigit tarngutinik atortunillu assigiinngitsunik takutinneqartarpoq – biomedicinimik nakorsiaariaasitoqqanilluunniit tunngavillit – peqqinnissaqarfimmit, qanigisaminnit inunnullu attaveqaatinit imminnut innersuussutigineqarsimasunik.
Siunissami pitsaanerusumik nakorsaasarnissaq
Pingaarutilik alla misissugaa tassaavoq angajoqqaat peqqinnissaqarfimmilu sulisut suleqatigiinnissaannik aaqqissuussaanerat. Kalaallit Nunaat siammasissuuvoq, peqqinnissaqarfimmilu sulisut aalajangersimasut immikkut ilisimasalinnillu amigaateqarneq katsorsarnerup ingerlaannarnissaanik unammilligassaqartitsisinnaavoq. Nuummi sinerissamilu. Sivisuumik utaqqisoqartarmat nakorsallu nikerartarmata angajoqqaat pisariaqartumik ilisimasaqalernissaat tapersersorneqarnissaallu ajornakusoortissinnaavaat.
- Angajoqqaat ilaasa oqaluttuuppaannga oqaloqateqariartornitik tamaasa nakorsanik peqqissaasunillu nutaanik oqaloqateqartarlutik, tamannalu meeqqamik nakorsarneqarnerannut tunngatillugu nukillalaarnarsinnaallunilu nalornisoornarsinnaavoq, Mathilde Torp Schou allappoq.
- Angajoqqaat misigisaminnik maannamut oqaluttuarinnissimasut qutsavigingaarpakka; ilisimasasi atopisk eksemip Kalaallit Nunaanni ukkatarineqalernissaanut pingaaruteqarput. Suliniut tamanna iluaqutigalugu Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnikkut allaaserisamik saqqummiussissaagut taamalu angajoqqaat paasisatsinnik ingerlatitseqqiivigissallugit.