Qaammataasani Tusassip atugaasa nammassinnaasaat ima annikitsigipput maannakkut Islandip Kalaallillu nunaata kiisalu Canadap Kalaallillu Nunaata akornanni immap naqqatigut kabelikkut attaveqaateqarnerup ilamininngualuunniit naammassisinnaanagit. Kalaallit Nunaanni IT-mik suliassaqarfimmiittut isumaqarput qaammataasat nunamiit nunamut attaveqaatit qulakkeersinnaassanngikkaat. Immap naqqatigut kabeleqannginnera Kalaallit Nunaannut ajunaarnersuussaaq.
Maannakkut qaammataasakkut piginnaasat Kalaallit Nunaannik kiffartuussisinnaanngivipput, IT-mik suliassaqarfimmeersoq isumaqarpoq.
Taamaattumik Inu:IT-miit Martin Gjørvad isumaqarpoq immap naqqatigut kabilit pingatsernissaat isumatusaarnerussasoq.
– Kabeli atorneqartoq tassaasinnaavoq saniatigut aqqartartunik assigisaannillu nakkutilliisinnaasoq, taamaalillutik siunertat arlaqartut ataatsikkut naammassineqarlutik, immaqalu ilaat NATO-miit akilerneqarlutik, Martin Gjørvad oqarpoq.
Attaveqaat pingaarnerpaaq
– Tusass annertuumik ajornartorsiuteqalersinnaavoq immap naqqatigut kabelitigut attaveqaat qaammataasanut nuunneqaraluarpat, nunatsinni suliffeqarfimmit Combyimit Brian Torp 2020-mi Danmarkimi immikkoortortamik ammaasoq oqarpoq.
Tusass misilittagaqarpoq immap naqqatigut kabelikkut attaveqaatit qaammataasanut nuunneranut taamanikkut kingullermik immap naqqatigut kabeli aserorneqarmat, taannalu angallannermit ullumikkut immap naqqatigut kabelit marluk aserornerisigut nuuttariaqartunit annikinneruvoq.
– Sullitat akornanni annertuumik ataqatigiissaarisoqartariaqarpoq kiisalu atuisut ataasiakkaat akornanni sungiusartoqartariaqarluni. Assersuutigalugu Kommuneqarfik Sermersuumi suut pingaarluinnartuuppat, suullu salliutinneqassappat? – Namminersorlutik Oqartussanilu, suut pingaarluinnartuuppat suullu salliutinneqassappat, Brian Torp aperaaq.
Digitalikkut attaveqaasersuutini isumalioqatigiissitami oqartoqarpoq qaammataasat maannakkut immap naqqatigut attaveqaateqarnerup 1 procentia naammassisinnaagaat. Taakku immap naqqatigut kabelit marluullutik aserussagaluarpata nunamiit nunamullu attaveqarnermut pingaarluinnartumut back-upitut atorneqassapput.
Inu:IT-mit Martin Gjørvad attaveqaat pisariaqarnerpaaq pillugu oqarpoq, immap naqqaatigut kabelit ajutuussappat apeqqutaasoq suut pingaarnerpaanersut.
– Isumaqarpugut Dankortimi akiliinerit, aningaaserivinnut attaveqarneq oqarasuaateqarnerlu pingaarnerpaajusut (inuiaqatigiinni pingaarluinnartut). Aamma tassaasinnaapput peqqinnissaqarfimmiittut, immikkut isiginiarneqartariaqartut, oqarpoq.
Isumaqarpit taamatut ingerlatsisoqarsinnaassasoq?
– Isumaqarpunga IT-mik suliassaqarfik qanimut suleqatigalugit Dankortimik akiliisoqarsinnaassasoq, aningaaserivinnut attaveqarsinnaalluni oqarasuaatillu atorsinnaallutik – amerlanerusinnaasorinngilavut – TV/video atorsinnaanatik il.il. Nalilersinnaanngilara peqqinnissaqarfimmut tunngasut inissaqarnersut, Martin Gjørvad Danmarkimi immikkoortortaqalersimasoq oqarpoq.
Combymiit Brian Torp isumaqarpoq oqarasuaatikkut attaveqarneq qaammataasakkut ingerlanneqarsinnaasut ilarujussuanik tigusissasoq. Taamaattumik takorloorsinnaavaa internetimut attaveerutissasoq, taamaallaallu Kalaallit Nunaannit Nunaannullu kiffartuussinerit pingaarnerpaat kisimik inissaqassasut.
Isumaqarportaaq immap naqqatigut kabelit kittorarnerisigut Kalaallit Nunaata iluani attaveqaatit aamma eqqugaassasoq, attaveqaatit radiop aqqutaatigoortut immap naqqatigut kabelinut taartaasinnaanngimmata.
Inuiaqatigiittaaq sakkortuumik eqqugaassapput qaqortup Nuullu akornanni immap naqqatigut kabeli aserussagaluarpat. Radiop aqqutaata Qaqortup avannaanut annertuumik attaveqarnerup isumannaarnavianngilaa kiisalu kabelimut marlunnut ingerlaqqilluni, Nuup kujataani immap naqqatigut kabeli kittorassagaluarpat, Brian Torp naliliivoq.
– Tusassip immap naqqatigut kabeliutaa aserorterneqassagaluarpat imaluunniit arlaanik peqquteqarluni kittorarluni, taava Kalaallit Nunaat attaveerussinnaavoq, nunamut nunamiillu internetikkut attaveqarneq tamarmi unilluni, Tusassimi pisortaaneq Toke Binzer februaarimi Sermitsiamut oqarpoq.
Maannakkut qaammataasatigut suliat
Tusass ullumikkut qaammataasatigut suliaqarsimavoq, GreenSAT aama OneWeb.
GreenSAT qaammataasaavoq nunarsuarmik kaavittoq februaarip 6-ani 2023-mi aallartinneqartoq, ukiunilu 12-14-ni atasussaq. Tusass qaammataasamik piginneqataavoq ilaanillu atuisinnaalluni. IT-mik immikkut ilisimasalik John Strand isumaqarpoq, ajutoortoqartillugu Tusass annertunermik atuisinnaassasoq.
OneWeb maannakkorpiaq Pituffik Space Baasemi attaveqaataavoq, Aamma sumiiffinnut mikinerusunut umiarsuarnullu pilersuivoq. Ajutoortoqartillugu aamma annertunermik pilersuisinnaavoq, John Strand naliliivoq.
Qaammataasat Starlink aamma atorneqarsinnaapput ajornartoorfinni Kalaallit Nunaannik pilersuisutut. Qaammataasat Starlink Kalaallit Nunaata qulaani 550 kilometerinik qutsitsigisumiipput sulilu ukiuni 5-6-ini ingerlasinnaallutik, nakkarnissamik tungaanut, kingorna Starlink qaammataasanik nutaanik nassiusseqqilluni.
Ullumikkut immap naqqatigut kabelit pilersuisinnaanerattulli pilersuisinnaassanersut pillugu apeqqummi John Strand akivoq: Naamerluinnaq.
– Ataatsikkut immap naqqatigut kabelit kittorarpata ingammik inuinnaat inuussutissarsiuteqartullu TV-kkut isiginnaarnissaat eqqugaassaaq, ilaatigut tusagassiuutit. Aaqqiissutaanavianngilaq pitsassuaq atorsinnaassaarli, John Strand oqarpoq, qularinagu Tusassimit ilisimalluarneqartoq qanoq annertutigisumik atuisoqarnersoq, attaveqaasersuutinilu annertuut ilaanni assigiinngitsuni ajutoorneq inuiaqatigiinnut qanoq kinguneqassanersoq.
– Qularinngilara attaveqaasersuutini sukumiisumik ilisimaqqissaaginnarnatik aamma attaveqaat suunersoq sukumiisumik oqaluttuarisinnaagaat, nangilluni oqarpoq.
Attaveqaasersuutinik pingaarnersiuineq
Kalaallit Nunaannisut attaveqaasersuutinik piorsaallunilu ingerlatsinermi ilisimalluarneqartarpoq suut ajutoorsinnaanersut suullu aaqqiissutissaanersut, John Strand naliliivoq, qularinagu ukiut arlaqartut matuma siornagut marloriarluni kittorartoornermi Tusassip uppernarsigaa siusinnerusumiit tamakku ilisimaneqarnerulersimasut. Soorlu aamma ajutoornerit marluk Tusassip misilittagaannut nalitusimaqalutik.
Ingerlatsinermi suliffeqarfiit Tusassitut ittut attaveqaatiminni pingaarnersiorsinnaavaat arlaanik ajutoortoqassappat. Aalajangersinnaavaat aningaaseriviit, sillimmasiisarfiit, Namminersorlutik Oqartussat, kommunit, peqqinnissaqarfik, inuussutissarsiuteqartut assigisaallu attaveqarsinnaanissaat atuisinnaanissaat qulakkiissallugu, Piitakkut Paavialu Netfliximik isiginnaarsinnaanatik, kiisalu KNR allallu nutaarsiassanik aallakaatitsisinnaassanatik,
– Tamanna sakkortusinnaavoq, tamakkuuppulli nunarsuarmi tamarmi attaveqaatinut ingerlatseqatigiiffiit isummerfigisariaqagaat, amerlanerpaallu annerusumik minnerusumilluunniit ajutoorneq misigisimallugu, John Strand oqarpoq.
Tusassip aamma Danmarkimi utimullu Netsimut Kalaallit Nunaanni akiliiffissanit datat attaveqarnerat qulakkeertussaavaa, akiliutit atorneri tamaasa. Tamarmik qaammataasakkut attaveqarnermi pilersuinermik tigusissapput.
Kalaallit Nunaanni attaveqaatini suliaqartut assiginagit John Strand isumaqarpoq nunap iluani attaveqaatit eqqugaanavianngitsut immap naqqatigut kabelit kittorarpata.
Sermitsiamut oqaaseqaatimini Toke Binzer oqarpoq ”Nuannaarutigalugu immikkut ilisimasallit kiisalu suliassaqarfimmi ataatsimiititaliaq uagutsitullu isumaqarmat immap naqqatigut kabelit pingatsertariaqartut, nakkutilliinerup pisariaqartup qulakkeernissaanut aamma malussaateqartunik.”
