Kunop §21 naapertorlugu isumalioqatigiissitaq iluatsippaa

Tallimanngornermi septembarip 20-ani nal. 11.00 Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinnissaannut aqaguttoq Siumumiit Kuno Fencker aamma Naleqqamiit Pele Broberg annoraaminnik manissaajutigalutik allagarsinissartik nakkutigaat.

Kuno Fencker Namminersorneq pillugu inatsimmi § 21 naapertorlugu piviusunngortitsisoqarnissaanut isumalioqatigiissitaq pillugu nalunaarusiortoqassasoq neriorsorneqarsimavoq, taannalu Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinnissaat sioqqutitsiarlugu naalagaaffinngornissamut nunanullu allanut tunngasunut naalakkersuisumit Vivian Motzfeldtimit tunniunneqarluni.

Pele Broberg neriorsorneqarsimavoq Inuit nalunaarsuiffissaat pillugu nalunaarusiortoqassassoq, taannalu uani ataatsimiinnerup ingerlanerani Vivian Motzfeldtimit tunniunneqassasoq.

Kuno Fencker isumalioqatigiissitamik iluatsitsivoq. Sisamanngornermi nal. 15:50 Naalagaaffinngornissamut Nunanullu allanut tunngasunut Naalakkersuisoqarfiup nalunaarusiaq kissaatigineqartoq Inatsisartut allattoqarfianut nassiuppaa, taassumalu 16.05 partiinut ingerlateqqillugu. Upernaaq neriorsuut piffissaliunneqartoq akunnernik 19-inik sioqqullugu naammassineqarpoq!

Pele Brobergip allakkanut nakkartitsisisarfia imaqanngilaq. Qaammatinili tallimani ukiaanerani ataatsimiinnermi aatsaat taama sivisutigisumi Vivian Motzfeldtip neriorsuutini eqquutsissinnaanngilaa, naak Inuit nalunaarsorneqarfiat tassaanngikkaluartoq Siumup naatsiiviani naatinneqarsimasoq.

Ukioq ataaseq naammattoq

Vivian Motzfeldtip nalunaarusiaa nutaggarik isumalioqatigiissitamut siunnersuummik imaqarpoq nutaamillu taaguuteqarluni »§ 21 naapertorlugu isumalioqatigiissitaq«. Isumalioqatigiissitap suliassai tamarmik inatsiseqarnikkut aaqqinneqassapput: Namminersorneq pillugu inatsimmi § 21-mi alloriarnissat ataasiakkaat paasineqarnerat, innuttaasunik taasititsinissamut najoqqutassat, inatsimmullu tunngaviusussamut siunnersuutip nalilernera.

– § 21 naapertorlugu isumalioqatigiissitamut alloriarneq siulleq ingerlatereerparput, taannalu atorlugu namminiilivinnissamut naalagaaffinngornissamullu suliaq ersarissarneqassalluni, Vivian Motzfeldt oqarpoq.

Inatsisartuni Inatsisinut ataatsimiititaliaq upernaakkut ataatsimiinnermi isumalioqatigiissitamut piumasaqaatinik aalajangersaavoq, Inatsisinullu ataatsimiititaliaq tassaavoq isumalioqatigiissitamut siunnersuusiorluni nalunaarusiamik akuersisussaq.

Siunnersuuteqartup Kuno Fenckerip nalunaarusiaq naammagisimaarpaa.

Isumaqarporli ukiuni marlunni piffissaliussaq sivisuallaartoq.

– Isumaloqatigiissitap suliassai ukiup ataatsip ingerlanerani naammassineqarsinnaasariaqarput, kingorna Inatsisartunut saqqummiunneqarluni tassanilu tigussaasumik aalajangiinissamut siunnersuuteqarluni, taannalu Danmarkimi Nunatsinnilu Naalakkersuisut akornanni Kalaallit Nunaata namminiilivinnissaa pillugu pisortatigoortumik isumaqatigiinniarnermut tunngaviusinnaalluni, Kuno Fencker Sermitsiamut oqarpoq.

Inatsit tunngaviusussaq pillugu isumalioqatigiissitaq sivitsorlugu aasimmiaasit nutaamik isumalioqatigiissitaliornermik isornartorsiuisut tikkuarpaat, taamaallaat Naalakkersuisut Namminersorneq pillugu inatsimmi § 21 naapertorlugu atuutilersitsisinnaasut.

Kuno Fenckerip tamanna isumaqatiginngilaa.

– Suliaq manna taamaallaat piareersarnerunngilaq; Kalaallit Nunaata naalagaaffinngornissaa pillugu pisortatigoortumik aallartinneruvoq. Naalakkersuisut inatsimmik tunngaviusussamik suliaqalereernerat, kalaallit naalakkersuinermik suliaqartut naalagaaffinngornissamik suliaqalernerat, suliassaqarfinnillu amerlanerusunik akisussaaffeqaleriartornerput erseqqissaataapput, naalagaaffinngornissaq pillugu isumaqatigiinnialereernitsinnut, Kuno Fencker oqarpoq.

Taasisinnaaneq inissinneqanngitsoq

Namminiilivinnissaq inuiaat kalaallit aalajangigassaraat, sulilu paasinarsinngilaq kikkut innuttaasunik taasisitsinermi aalajangiisuusussami taasisinnaassanersut.

2008-mi namminersulernissaq pillugu isumalioqatigiissitap danskinit kalaallinillu inuttaqartup aallaavigaa Inatsisartunit qinersinissami qinersinermut maleruagassat atuuttut aallaavigineqassasut: Danskisut innuttaassuseqarnissaq, 18-ileereersimanissaq qaammatinilu arfinilini Kalaallit Nunaanni najugaqarsimanissaq. Taamaalillutik Kalaallit Nunaata namminiilivinnissaa pillugu danskit savalimmiormiullu aamma taasisinnaassapput. – Isumaqarpunga pingaartuusoq kikkut innuttaasunik taasititsinermi peqataasinnaanersut pillugit suliap ingerlanneqarnissaa, namminiilivinnissaq pillugu innuttaasunik taasititsisarnermi nunat tamalaat akornanni periuserineqartut naapertorlugit ingerlanneqarluni.

Internaional Court of Justicep tunngavigisai Ny Kaledonienimi atorneqartut najoqqutassasut atorneqarsinnaalluarput, Kalaallilli Nunaat nunasiaataasimasutut nammineq najoqqutassaminik piorsaasariaqarluni. Immikkuullarissumik inissisimanitsigut pisariaqarpoq innuttaasunik taasisitsinermi uagutsinnut tulluarsakkanik atuinissarput, kalaallit inuiaat kissaataat naapertorlugit, Kuno Fencker oqarpoq.

Pakatsinngitsoq nikalluallattorli

Pele Broberg qinigaaffiup tamarmiusup ingerlanerani tunngavilersuivoq kajumissutsimik Inuit nalunaarsuiffeqalernissaannik, taamaalilluni aamma kikkut innuttaasunik taasisitsinermi aalajangiisuusussami kikkut taasisinnaanerannik aalajangiisuusumik. Vivian Motzfeldtip 2023-mi Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinneranni neriorsuutigaa nalunaarsuiffik pillugu nalunaarusiortoqassasoq, neriorsuutinili suli piviusunngortissimanngilaa.

– Allaffigineqarsimannginnerit pakatsissutigaajuk?

– Naamik, pakatsinangalu tupaallanngilanga, Pele Broberg Sermitsiamut oqarpoq.

Partiimi siulittaasup nalunaarusiortoqarsimannginneq Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinnissaannut piffissaliussanut sanillliuppaa: Ataatsimiinneq siulleq tallimanngornermi septembarip 20-ani pissaaq; ataatsimiinneq kingulleq pingasunngornermi februaarip 19-iani 2025-mi pissaaq.

– Ataatsimiinnerit ingerlanneqassapput upernaaru qinersinissaq tikivillugu, taamaalillutik Naalakkersuisut piaaralutik uani qinigaaffimmi Inuit nalunaarsuiffianut isummersimanngillat.

Pele Broberg isumaqarpoq isumalioqatigiissitaliorneq namminiilivinnissamut alloriarnerunngitsoq, Namminersornerlu pillugu inatsimmi siulequt issuarlugu:

Inuiaat kalaallit inuiaat inatsiseqarnikkut inissisimanerat naapertorlugu imminnerminnut aalajangiisinnaapput.

– Isumalioqatigiissitaliortariaqanngilagut, oqaluttuartumik namminiilivinnissaasugut, akerlianilli pisinnaatigaafffik taanna 2009-mi atuutilersoq atortariaqarparput, Pele Broberg oqarpoq.