1950-imit 79-imut meeqqat amerlasuut Nunatsinnit Danmarkimi
qitornavissiartaaritinneqarput, taakkualu saniatigut pisortatigoortumik
aaqqissuussinerit saniatigut pisortat avaqqullugit
qitornavissiartaaritinneqartut qassiunersut ilisimaneqanngillat.
Qitornavissiartaarineqartut ikittunnguit siorna inuiattut
ullorsiornitsinni juunip 21-anni eqqartuussivimmut suliassanngortitsinissamut
siunnersuut, ministeriunermut nassiuppaat. Tamatuma kinguninngua
Isumaginninnermut Ineqarnermullu ministeeriaqarfimmut nassiunneqarpoq,
tamatumali kingorna qitornavissianngortinneqartut taakkuluunniit
eqqartuussissuserisuat Mads Pramming tusagaqaqqissimanngillat.
1950-imit 79-imut meeqqat amerlasuut Nunatsinnit Danmarkimi
qitornavissiartaaritinneqarput, taakkualu saniatigut pisortatigoortumik
aaqqissuussinerit saniatigut pisortat avaqqullugit
qitornavissiartaaritinneqartut qassiunersut ilisimaneqanngillat.
Qitornavissiartaarineqartut ikittunnguit siorna inuiattut
ullorsiornitsinni juunip 21-anni eqqartuussivimmut suliassanngortitsinissamut
siunnersuut, ministeriunermut nassiuppaat. Tamatuma kinguninngua
Isumaginninnermut Ineqarnermullu ministeeriaqarfimmut nassiunneqarpoq,
tamatumali kingorna qitornavissianngortinneqartut taakkuluunniit
eqqartuussissuserisuat Mads Pramming tusagaqaqqissimanngillat.
– Ministerip qisuariarnissaa suli utaqqivarput.
Unnerluutiginninnissamut siunnersuuterput siorna aasakkulli ministerip
skuffianut ilineqarsimagunarpoq, taamanimiilli tassaniiginnarluni. Neriuppungali maanna atuarlugu
naammassissagaa. Meeqqanik qitornavissianngortitsisarnerni kanngunartuliat
pineqarput, tamakkulu Danmarkip naalagaaffiata iluani pillutik. Suliassat
uatsinnut tunngasut assigiinngitsorujussuugaluarlutik assigiissutigaat, tamakku
pisarsimammata pinngitsaaliinikkut,
angajoqqaavitsinnullu sioorasaarinikkut peqquserlunnikkullu
qitornavissiartaarineqartarsimanerput, Margrete Johansen oqarpoq.
Kalaallit Nunaat pillugu ataatsimiititaliami
isumasiorneqarneq
Margrete Johansen kalaallit meerarpassuit allat assigalugit piffissami 1950-imit 79-imut inatsisitigut tunngavissaqarluanngitsumik, qallunaanit Nunatsinniittunit meeravissianngortinneqarsimavoq.
Assi: Privat
Kâlánguak’ Absalonsen, Marius Inuusuttoq Kristensen aamma
Racheli Toft peqatigalugit Margrete Johansen Folketingimi Kalaallit Nunaat
pillugu ataatsimiititaliami juulli sioqqullugu isumasiorneqarput, tamannali
aamma suliap suliarineqalerneranik kinguneqarsimanani.
– Akissuteqarfigineqarnissatsinnut taama sivisutigisumik
utaqqisariaqarnerput eqqumiippoq, Margrete Johansen oqarpoq. Taanna ukiut
aappaata affaanik ukioqarluni Danmarkimi aappariinnut 1951-imi
qitornavissianngortinneqarpoq.
- Anaanaviga qallunaat sanasut ilaanit, Ilulissanut sanasutut
suliartortumit naartulersimagami, taannalu Danmarkimut utermat,
pilersuisussaqarani kiserngorussimalluni. Anaanama oqaluttuuppaanga
meeravissianngortitsinissamut pappiaqqat pinngitsaalineqarluni
atsiorsimallugit, tamatumalu kingorna aappariit illuannukarluni
utertinniarsimagaluarlunga. Iluatsinngitsumik. Tamatumunnga taarsiullugu
Danmarkimut aallarunneqarsimavunga – allaat qitornavissianngortinneqarnissamut
pappiaqqat suli piareerneqanngikkaluartut – meeraaneralu
pilluarnartuunngilaq.
Pinerlunnerit annersaat
1950-ikkunnit 1970-ikkunnut meeravissiataartarneq pillugu allaaserisamut isumaginninnermut ineqarnermut ministereqarfiup akissutaa
„Kalaallit
Nunaannit qitornavissiartaarineqarsimasunit sisamanit eqqartuussivimmut
suliassanngortitsinissamut missingersuummik ministeeriaqarfik tigusaqarsimammat
Isumaginninnermut Ineqarnermullu ministeeriaqarfiup uppernarsarsinnaavaa.
Pisortat oqartussaaffiattut ministeeriaqarfik suliap qulaajaaffiginissaanut
peqataassaaq, tassani ministeeriaqarfik taarsiissuteqaqqullugu
piumasaqarfigineqassalluni. Ministeeriaqarfiup suliat sisamat pineqartut
pisariaqartumik suli misissorpai. Ministeeriaqarfik taarsiinissaminik piumasaqarfigineqassappat
isumaqatigiinngittoqassappallu suliaq eqqartuussivimmut
suliassanngortinneqarsinnaavoq, tassungalu ilanngullugu piumasaqaatit
naammassineqarsimappata akeqanngitsumik
eqqartuussivilersuussisoqarsinnaalluni.“
Margrete Johansenip sooq
qitornavissianngortinneqarsimanerluni ukiorpassuarni kamaatigisarlugulu
paasisinnaanngilaa, aatsaalli 30-t sinnerlugit ukioqarluni anaanavini
Ilulissaniittoq nassaarisimavaa.
– Ilaquttama nassaarigaminnga. Isumaqaraluarama anaanaga
toqoreersimasoq. Inuunerami tamaat taama oqaluttuunneqartarama. – Qitornavissiartaarineqarama
pingaarutilimmik arsaarneqarpunga. Anaanaga meerartaaqqinngisaannarpoq,
taamaattumik uangaannaq eqqugaanngilanga. Kingornatigut naapippugut,
inuunermilu kingusissukkut attaveqarluarnissatsinnut periarfissaqalerluta.
Siullermik 30-t sinnerlugit ukioqarlunga naapippara.
Utoqqalinersiuteqalerama Nunatsinnukarpunga, ataatsimut oqaluttuassartatsinnik
oqaluttuarnera tusarniarlugu, tamannalu naammassivara kinguninngua
toqunnginnerani, Margrete Johansen oqaluttuarpoq, taannalu tamatumani
qitornavissiartaarineqarnerata atorunnaarsinneqarneranut atsiorluni.
– Anaanama inuunerani qaammatini kingullerni pingasuni
inatsisit naapertorlugit paniuvunga. Tamatsinnut tamanna annertoqaaq,
anaanagalu ullorsiutimini allappoq, atinnik, kulturinnik ilaquttannillu
annaasaqarsimanera ”ajortuliat annersarigaat”.
