NAMMINIILIVINNISSAQ
Ukiua isertuunneqarpoq
Kalaallit Nunaata namminiilivinnissaa aatsaat ukiut 50-t ingerlareerpata pisinnaasoq ilaat isumaqarput. Partiili naalakkersuisooqataasoq, naalagaaffiit peqatigiillutik suleqatigiissinnaanerannik periarfissamik isiginnittoq, naapertorlugu tamanna sukkanerusumik pisinnaavoq.
Kuno Fencker Inatsisartuni. Iikkami politikerip Jørgen C.F. Olsenip, nalimini oqallissaarisutut sapiitsutut ilisimaneqartup qalipanneqarnera takuneqarsinnaavoq.
Foto: Leiff Josefsen
Kuno Fencker qanittumi Inatsisartuni
arajutsisassaanngitsumik oqariartuuteqarpoq. Oqaatigisaata Siumup suli tamanut
tusarliunneqanngitsumik namminiilivinnissamut piffissamut
pilersaaruteqarneranik tusarnaartut isumaliortilerpai. Tassa tamatuma qaqugu
pisariaqarneranut partii ukiumik aalajangersaareersimasoq.
PISARTAGAQARTUNUT
Allaaserisaq una Nutaarsiassaqartitsivimmi aviisit naqitat ilaanni allaaserisaavoq.
Allaaserisat pisartagaqartunit siunissami taamaallaat atuarneqarsinnaajumaassapput.
Atuarluarna.
- Namminersortunngussagaanni ukiut sisamanit
tallimanut isumaqatiginninniarnernut atorneqartartut misilittakkat takutippaat.
Ukiulli sisamanit tallimanut sulissanngitsugut naatsorsuutigaara.
Sukkanerulaartumik pinissaa ilimagaara. Siumumi aamma ukiumik aalajangiussaqareerpugut,
taannali suli avammut nalunaarutiginianngikkallarparput, Kuno Fencker Siumup
namminiilivinnissamut Danmarkimullu attaveqarnermut oqaaseqartartuatut
oqaluttarfimmit oqarpoq.
Taama oqarnerata AG tassunga attaveqarneranik
malitseqarpoq:
- Ukioq suna eqqartorneqarnersoq uatsinnut
oqaatigisinnaaviuk?
Fencker aallaqqaammut illallatsiaqqaarpoq.
- Suliami oqaatigeriikkakka aallaavigalugit inuit
nammineerlutik naatsorsorsinnaavaat, taanna nangippoq.
Tassa ukiut sisamanit tallimanut sivikinnerusumik?
- Piffissaq taamak sivisutigisoq
Namminersornerulernissamut Isumalioqatigiissitap Namminersornermullu
Isumalioqatigiissitap sulinerminnut atorpaat. Isumalioqatigiissitarlu
naalagaaffimmik pilersitsinissamut tunngasoq kalaaliinnarnik
inuttaligaassammat, isumalioqatigiissitaasimasunit siullernit marlunnik taanna
sukkanerusumik sulissasoq ilimagaara. Tassanimi nunat marluk sinniisoqarput,
taanna akivoq.
- Siumup
piffissaq taamak sivikitsigisoq eqqartormagu tamanna inuit
quarsaarutigissavaat? Tamanna annilaarnarsinnaassanngila?
- Siumup pilersaateqarnera imaassanngilaq tamanna
piviusunngussasoq. Partiit allat isumaqatiginninniaqatigisussaavagut.
Isumaqatiginninniarnerit torersumik sukumiisumillu suliaqarfiusussaapput, Kuno
Fencker akivoq.
Tuluit
periusaat?
Siumup oqaaseqartuata upernaakkut ataatsimiinnermi
Naalakkersuisut 2025-mi Namminersorneq pillugu Inatsimmi § 21-mik
atuutilersitsinissaq siunertaralugu ataatsimiititaliamik isumalioqatigiissitamilluunniit
pilersitsinissaannik siunnersuuteqarpoq, tassa aalajangersagaq Kalaallit
Nunaata namminiilivinnissamik periarfissaanik imaqartoq.
Siunnersuut 21. maj aappassaaneerneqassaaq, maannalu
inatsisartut inatsiseqarnermut ataatsimiititaliaani siunnersuut
qulaajaavigineqarpoq.
Naalagaaffinngorneq Siumup politikikkut tamakkiisumik
kiffaanngissuseqarnertut immikkoortunillu tamanik Kalaallit Nunaannut
innuttaanullu pingaaruteqartunik akisussaalerneranik malitseqartoq, Kuno
Fenckerip nassuiaatigaa.
- Taamaammat Naalagaaffittut oqartussaanermik
tigusinissaq pillugu innuttaasut taasissutissaata imassaanik piareersarnissap
inuiaqatigiit kalaallit peqatigalugit pinissaa pingaaruteqartuuvoq, taanna
aalajangiiffigisassatut siunnersuutimini nassuiaavoq.
Fencker naapertorlugu ataatsimiititaliap ullutsinnut
naleqquttumik, tamanik oqartussaatitsisumik nutaaliortumillu ilusiliinissaq
pilersitsinissamini anguniartariaqarpaa, soorlu free association, commonwealth
allatulluunniit Danmarkimik naalagaaffittut suleqatigiiffeqarneq,
»isumaqatiginninniarnerni tamanna nunanut taakkununnga innuttaanullu
naapertuunnerpaasutut isigineqassappat «, oqarneratut.
-
Siunnersuutit oqallisigineqangaanngilaq. Nunatta siunissaa pillugu
siunnersuutit tutsuiginartut sammineqartupilussuusaraluarput. Inuit sooq taamak
soqutiginninngitsiginerat sumik toqqammaveqarsoraajuk?
- Immaqa aalisarnermut inatsit kikkunnit tamanik
maanna sammineqartoq patsisaavoq. Immaqalu aamma inuit siunnersuutiga
paasinngilaat, Kuno Fencker oqarpoq.
-
Ataatsimoortumik tapiissutaaruppat qanoq pisoqassava?
- Taamaammanuna suliassaq aallartinneqartariaqartoq,
tassanilu isumaqatigiissusiortoqassaaq, taamaalillunilu suleqatigiinnerup qanoq
ingerlanissaanut aningaasatigut sinaakkusiisoqassaaq. Isumaqatiginninniarnerni
naalagaaffik isumaqatigiissuteqarfigineqarsinnaasoq naatsorsuutigilluinnarpara.
Matumani aningaasaqarnermut, inunnut politikimullu pissutsit
aaqqissuunissaat pivarput, Kuno Fencker akivoq.
Taassumalu kalaallit danskillu oqaluttuarisaanerat ima
saqqummiuppaa. Siullermik Kalaallit Nunaat Danmarkimit nunasiaatigineqalerpoq,
kingornalu innuttaasut taasitillugit aperineqaratik 1953-mi Kalaallit Nunaat
qallunaat naalagaaffiannut ilaatinneqalerpoq.
Inatsisilerinikkut
qulaajaaneq
Kuno Fenckerip namminersorneq pillugu inatsimmi § 21-p
atuutsilersinneqarnissaannik siunnersuutaa Inatsisartuni oqallinnermi allami
aamma kaputartuunneqarpoq, tassa kalaallit folketingimut
ilaasortaatitaqarnerannik aaqqissuussinerup atorunnaarsinneqarnissaa pillugu
siunnersuummi.
Tassani Jens-Frederik Nielsenip
naalagaaffinngornissami piffissaliineq ersarluttoq oqaaseqarnermini
ilannguppaa:
- Politikikkut kiffaanngissuseqalernissaq aamma
Demokraatit angorusuppaat. Tamatumalu anguniarnerani
siunnerfigissaarnerusariaqaraluartugut isumaqarpugut. Ajoraluartumillu maanna
naalakkersuisuusut pisortat allaffissornerannik annertusaajuarlutillu inuiaqatigiit
ingerlanneqarneranni aningaasartuutinik annertusaajuarnerat takusinnaavarput,
tamatumalu namminiilivinnissamik siunertamit ungasilliartortippaatigut. Maanna
IA-mit Siumumillu ingerlanneqartumik aallaanerusumik politikeqarnissaq
pisariaqartipparput. Taamaattoqanngippat namminiilivinnissaq tassaalissaaq
oqallisigiuagarput, siunnerfilimmilli iliuuseqarfigisanngisarput, Demokraatit
siulittaasuat oqaluttarfimmit taama oqarpoq.
Oqallinnermi Kuno Fencker ilaatigut ima oqarpoq.
- Ilaat oqartarput namminiilivinnissaq politikerit
asuleerlutik siunertarigaat. Siumumi taamaanngilagut. Kissaatigaarpummi.
Naalagaaffinngornissamut naalakkersuisoq Vivian
Motzfeldt (S) Kuno Fenckerip siunnersuutaanut allannguutissatut
siunnersuuteqarpoq, tassa Naalakkersuisut namminersorneq pillugu inatsimmi §
21-p atuutilersinneqarnerani inatsisilerinikkut nassuiaammik saqqummiussissasoq,
tassanilu aalajangersakkap immikkoortuisa tulleriiaarnerisa ilanngullugit
ersarissarluarneqassasut, nassuiaammilu tunngaviusumik inatsisissatut
siunnersuut pioreersoq ilanngunneqassasoq.
- Inatsisilerinikkut nassuiaammi Kalaallit Nunaata
namminiilivinnissaa naalagaaffinngorneralu pillugit tunngaviusumik inuit
taasitinneqarnissaata suut
sinaakkutigalugit pissanerat nalilersuiffigineqassaaq. Nassuiaat Inatsisartut
2024-mi ukiakkut ataatsimiinneranni agguaanneqassasoq, Vivian Motzfeldt
paasissutissiivoq.