Qilalukkat qaleralinniarnermut akornutaasut

Silap pissusiata allanngoriartornerata kingunerisaanik avannaani sikuusarnera allanngoriartorpoq, ukiullu siuliini qilalukkat ukiukkut avataani imarnersaniittaraluartut, maannakkut sinerissap qanittuani aakkarnerni imarnersanilu ukiisalerput, qilalukkanillu pisassiisarnerup sakkortuumik killilersuiffineqarnerata kingunerisaanik qilalukkat malunnaatilimmik aamma amerlanerulersimapput. 

Qilalukkallu qaleralinnik nerisaqartuugamik ukiuni kingullerni aalisarnermut annertuumik akornutaalersimapput. Tamanna aalisartunut taamaallaat eqquinani aammali aalisakkerivinnut tunisat malunnaatilimmik appariarnerannik kinguneqarpoq. Taamaattumik qilalugartassiissutit amerlineqarnissaat siunertaralugu, Upernaviup eqqaani qilalukkat ingerlaarfiisa allanngornerat uumassusilerituut misissuiffigisariaqaraat, Inatsisartunut ilaasortaq Adam Kristensen, Inuit Ataqatigiit, oqarpoq. Taanna Innaarsunni najugaqarpoq ukiorpassuarnilu aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuteqarnermigut taavani aalisarnermik piniarnermillu inuussutissarsiuteqarneq pillugu annertuumik ilisimaqarluni.

Silap pissusiata allanngornerata kinguneri

1990-ikkut ingerlanerat tikillugu avannaani novemberimi decemberimiluunniit sikusarpoq, taamaaligaangallu qilalukkat sinerissap avataaniittarput, upernaakkullu suli sikuinngitsoq aamma avannamut ingerlaartarlutik. Taamaattumik ukiut siuliini qilalukkat sinerissap qanittuani sikukkut qaleralinniarfiusartani akornutaaneq ajortut, Adam Kristensen oqarpoq.

Kisiannili 1900-kkut naalernerata 2000-ikkullu aallartinnerata missaani avannaani sikuusarnera allanngoriartulerpoq, sermillu uukkartartup aakkiartorluni ilorpariartornera ilutigalugu sarfartusivoq, tamannalu sikusarnera kingusinnerulerlunik sikullu saannerulerneranik kinguneqarpoq.

- Maannakkut sikkorlunnerata kingunerisaanik qilalukkat sinerissap qanittuanittalersimappiut, qaleralinnik nerisaqartuugamik aalisartunut annertuumik unammillertunngorsimallutik.

- Upernaviup eqqaani nunaqarfiit ilaanni piffissami matumani aalisarneq killilimmik ingerlanneqarpoq, uangalu suli aalisarnermut peqataalaartarama nammineerlunga tamanna uppernarsarsinnaavara, taanna oqarpoq.

Misissuisoqaqqittariaqartoq

Piniakkanik killilersukkanik pisassiinissamut tunngatillugu malitassaqarmat qilalukkanik qernertanik qaqortanillu pisassiissutit imaaliallaannarlugit ilaneqarsinnaanngitsut, taamaattumillu pisasseeqqittoqarnissaanut paasissutissanik nutaanik pisariaqartitsisoqartoq, Adam Kristensen oqarpoq.

- Taamaattumik silap pissusiata allanngornerata pisassiissutinillu sakortuumik killilersuinerup avannaani qilalugaqassatsimut sunniutigisimasai pillugit uumassusilerituut nutaamik misissuisariaqarput.

- Taamaalilluni misissuisimanerup inernera aallaavigalugu pisassiissutinik ilasinissamut tunngavissalissaagut, Adam Kristensen oqarpoq.

Ukiuni arlalinngortuni qilalukkat piniagaanerat sakkortuumik killilersuiffigineqarpoq, piniartullu namminneerlutik takusartagaat naapertorlugit killilersuinerup kingunerisaanik qilalukkat qernertat qaqortallu amerliartulersimasut, sumiiffinni assigiinngitsuni piniartut oqaatigisarpaat.

Tunisat ikilisartut

Upernaviup eqqaani upernaakkut aprilimi majimilu, ukiakkullu novemberimi qilalukkat takkusimaarnerusarput, piffissanilu taakkunani aalisakkat tunisat ikileriartartut, tamatumalu kingunerisaanik sulisunik ikilisaasoqartariaqartartoq, Upernavimmi Royal Greenlandip aalisakkanut suliffissuaataanit nunaqarfinnilu aalisakkerivinniit oqaatigineqarpoq.

Aqutsiveqarfik Upernavimmi qilalukkat qernertat pisarineqartartut amerlavallaartut, NAMMCO-p JCNB-llu ataani ilisimatuut isumaqartut, pisassiissutissatullu innersuussutaasartunit amerlanernik pisaqartoqartassappat tamanna peqassutsimut innarliisinnaasoq Pinngortitaleriffimmiit siusinnerusukkut Sermitsiamut oqaatigineqarnikuuvoq.

Upernaviup eqqaani qilalukkat aalisarnermut qanoq sunniuteqartarnerat pillugu ilsimasat killeqartut aammali tamaani qilalukkat qernertat ukiut siuliinut naleqqiullugit ikinnerusimasut misissiunerit takutikkaat, Pinngortitaleriffimmiik paasissutissiissutigineqarpoq.

Pisasseeriaaseq

Qilalukkat qaqortat qernertallu pillugit kalaallit canadamiullu kommissioniata Joint Commission On Conservation and Management of Beluga and Narwhal (JCNB-p) aamma North Atlantic Marine Mammal Commission-ip (NAMMCO-p) akornanni ataatsimoorussamik ilisimatuussutsikkut suleqatigiissitaq piujuartitsineq tunngavigalugu atuinissamut siunnersuisartuupput.

Piniakkanik killilersukkanik, soorlu qilalukkanik pisassiisoqassagaangat, piniakkat ikiliartoratik piujuaannarnissaat qulakkeerniarlugu, uumassusilerituut pisassiissutissatut innersuussuteqartarput, taakkulu Naalakkersuisunut tunniunneqartarput. Ukiut siuliini ukiumut qilalugartassuussutit nungukkaagata pisassiissutaareersut qaavisigut Naalakkersuisut arlaleriarlutik pisasseeqqittarnikuupput, tamannali qimallugu ukiunut arlalinnut pisassiitinik pilersaarusiortarnissaq atorneqassasoq Naalakkersuisut siunniunnikuuaat.