Inuunermi sorlaqanngissuseq toqujaarnerlu
Kusanartumik anguniakkatut aallartippoq, aallarniutigalugit kalaallit meerartaat, angajoqqaaqanngitsut, tallimanik-arfineq pingasunik ukiullit, silatuut 22-t Danmarkimi ilinniagaqariarlutik Kalaallit Nunaanni pikkorinnerpaanngortussat. Ilaannulli alianartumik kinguneqarpoq. ”Meeqqat misiliutigineqartut” 22-t oqaluttuarisaanerisa qulaajaavigineqarnerat nutaaq naammassineqarpoq.
”Ajunnginnerpaamik isumaqarluta”, isumaginninnermi siunnersortip Tine Bryldip meeqqat 22-t 1951-imi Danmarkiliartinneqartut pillugit atuakkiani taama taavaa.
Atuakkap taaguutaa oqaluttuarisaanermik ilisimasallit pingasut ”meeqqat misiligutaasut” oqaluttuarisaanerannut tunngasunik misissuereerlutik inerniliussaannut tulluartuuvoq. Aviisi AG taama allappoq.
Suut tamarmik pitsaasumik ingerlasussaagaluarput, ilaannulli pitsaanngitsumik kinguneqarluni. Naak aamma ilaat ajunngitsumik ingerlagaluartut pitsaasunillu ilinniagaqarlutik.
Meeqqalli amerlanerpaartaannut ajorluinnartumik kinguneqarpoq:
”Imigassamik allanillu atornerluinerit, tarnikkut naalliuuteqarnerit, napparsimmavimmut unitsitaanerit aamma imminut toqoriaraluarnerit, meeqqat affaasa qanigisaasalu oqaluttuarisaanerini uteqattaartuarput,” nalunaarusiami taama allassimavoq.
”Angerlarsimaffeqannginneq, angalaaginnarneq aamma inuiaqatigiit avataatungaanni tunngaveqanngitsumik inuuneq, ilaallu aamma pinerlunniakujuttartut. Amerlasuut sulinermik inuussutissarsiuteqanngillat taamalu siusinaartumik soraarnerussutisiaqarnermik isumaginninnikkullu ikiorsiissutinik allanik inuussuteqarlutik,” oqaluttuarisaanermik ilisimasallit meeqqat 22-t 1951-imi Danmarkimut nassiunneqartut pillugit qulaajaanerminni allapput.
”Meeqqat misiligutaasut 22-t affaasa missaat suli 70-iliitinnatik toqupput. 22-t taakku ilarpassui inuunerminni inooqatigiinnikkut inuttullu ilungersunartunik ajornartorsiuteqarput,” inerniliilluni ilaatigut taama allattoqarpoq. Oqaluttuarisaanermik qulaajaanermik allattuupput Nunatta Katersugaasiviani pisortaq Daniel Thorleifsen, oqaluttuarisaanermik ilisimasalik, ph.d., Københavnimi katersugaasivissuarmut attuumassutilik, Einar Lund Jensen Nunatsinni inunngorlunilu peroriartorsimasoq, aamma oqaluttuarisaanermik ilisimasalik, ph.d. Sniff Andersen Nexø.
Qallunaat oqaasii iluatsitsinissamut aqqutissat
Taamani Grønlands Styrelsep, kingusinnerusukkut Grønlandsdepartementinngortup, aamma Red Barnetip meeqqat 22-t Danmarkiliartinneqarnissaat suliniutigaat.
Nunatsinni Landsrådit isumassarsiamut isumaqataapput. Kalaallit politikerii aaqqissuussinermut ima nuannaarutiginnitsigipput, politikerit ilaata Grønlandsdepartementimut ”meeqqanik misiligutinik” amerlanerusunik Danmarkiliartitsisoqarnissaa qinnutigalugu.
Taamanikkut – 1940-kkunni 50-ikkunnilu – qularutigineqanngitsumik qallunaat oqaasii siuariartornissamut aqqutissatut isigineqarput, tassa kalaallit amerlanerusut ilinniagaqassappata inuiaqatigiillu nutaalianngussappata.
Oqaluttuaq tamaat aviisimi AG-mi atuaruk: