Qivittoq - inuit qanga upperisaat imaluunniit piviusoq

Atuakkani qaaseq "fjeldgænger" (qivittoq) ilanngunneqarpoq Niels Egedemit (Hans Egedep ernera nukarleq). Ullorsiutimini 1741-meersuni allappoq: »Ulloq 29. (dec.) Kalaaleq Kangerlumi sermilermeersoq takkuppoq, oqaluttuarporlu ullualunnguit qaangiuttut Kalaalleq qaqqamukarsimasoq, kisimiittunngorniarluni tamatumunngalu pissutaasoq nuliata angummut allamut asannilersimanera. Oqaluttuarpullu aasaagaa ataaseq qaqqami takusimagitsik, taanna ukiorpassuit qaangiuttut aallarsimalluni, taakkulu angerlaqatiginiaraluarmanni angutip taassuma pisissimik qunusaarsimagaatsik, taamaattumillu angut taanna unitsiinnarsimavaat.«

Tamanna Atuagassiami Grønlandimi atuarneqarsinnaavoq, tassani 1955-imi qivittut pillugit takisuumik allaaserinnittoqarpoq. Allaaserisamik allattuuvoq taamani ilinniagaqartuusoq stud. mag. Inge Parbøl.

Allaaserisamini ilannguppai Kalaallit Nunaanni sumiffiit assigiingitsut aamma qaarusuit, qivittut tunngavigalugit taaguuserneqarsimasunik. Assersuutigaa qeqertami:

... Diskomi (Qeqertarsuarmi) sumiiffik taaguteqarpoq Qivítut, oqaluttuatoqqat malillugit taamatut taaguuserneqarsimavoq uillarneq atsiullugu, taanna ilisiitsuunerarneqarsimavoq taamaattumillu toqutaanissani ernumagalugu, qitornani ilagalugit qimaasimavoq tamaanilu inuilaami najugaqalersimalluni... Allaaserisap ilaani taaneqarpoq, "ungasinngitsukkut" (allaaserisaq 1955-imeersuuvoq aaqq.) qaarusunnik qivittut inaannik nutaarpasissunik nassaartoqarsimasoq. Saqqap timaani Nuussuarmi nassaarineqarsimavoq qaarusuk qivittup inaa tuttut amiinik oqorsarneqarsimasoq...

...Qarusuit arlalippassuit nassaarineqartarsimapput takuneqarsinnaallutillu taakku sivisuumik najugaqarfigineqartarsimasut. Umanap (Uummannaq) eqqaannaani nalunaarsorneqarsimapput qivittoqarfiit 15-it nassaarineqarsimasut. Ilisimaneqarnerpaavoq Qasigiannguit eqqaanni nunaqarfiup Akugdlît eqqaanniittoq qaarusuk, taanna atuakkani arlalinni taaneqarluni ilanngunneqartarsimavoq. Ukiut 100 matuma siorna nassaarineqarsimalluni. Qaarumut aqqutaa tullarneqartarsimagami malunnarsisimavoq, iluanilu ikumatitsiveqarpoq aamma qimatuliat nassaarineqarsimapput, iluanilu innanngaveqarpoq issuatsiaanik qallerneqarsimagami maavaartuinnarmik. Qaarusuup ungasinngisaani allamik mikinermik qaarusoqarpoq, toqussani tikileramiuk tassunga qivittoq innarsimavoq imminut iliverluni. Qaarusuk nammineq iliveqarfini iluaniik ujaqqamik matusimavaa. Timaata toqungasup eqqaani nerisakut nassaarineqarsimapput, taamaammat perlerluni toqusimanngilaq...

Inge Parpølip inerniliinera tassaavoq, qivittoq tassaasinnaasoq inuk, inuit allat isumaqatigiunnaarsimasaat illaruaatigineqarsimasorlu taamaattumillu taamaaliorneqartarnini pissutigalugu inoqatimi najuinnarnissai artulerlugu, qaqqamut aallarsimasoq qivilluni. Tamannalumi qimaanerinnaanngilaq, tamanna aamma akiniaaneruvoq akiniaaneq piffissap ilaannaani eqqissisimanermik kingunilik.

...Qivittorsiorneq meeqqanut ersisaarutitut atorneqartarsimavoq, meeqqat siusissukkut qivítut suunersut ilikkartarpaat isussualullutillu imminnut oqaluttuaqattaattarput namminneq misigisimasatik pillugit, aamma inersimasut qanoq oqaluttuarsimanerannik tusarsimasatik pillugit...

Qivittulerineq amerlasoorpassuarnik soqutigineqarpoq aammalu atuagarpassuarni tamanna pillugu atuartoqarsinnaavoq. Kisianni qivittoq pillugu sarsuatitaq isiginnaagassiaq (1956) Erik Ballingimit suliarineqarpoq: Qivítoq-fjeldgængeren. Ilulissani immiunneqarpoq tassanilu pingaarnertut inuttaavoq Poul Reichardt. Sarsuatitaq isiginnaagassiaq 1957-imi Oscarinnattussatut innersuussutigineqarpoq. Kisianni oqaluttuaq taanna allarluinnaavoq.

Illut uani sarsuatitap ilaa 2:39-mik sivisussusilik takusinnaavat www.youtube.com ugguuna