Danmark Kalaallit Nunaallu saammaateqatigiinnissaq pillugu Norgemiit ilikkagaqarsinnaappat?
Norgemi Ilumoortussaq Saammaateqatigiinnissarlu pillugit Isumalioqatigiissitap siunnersuutai aallaavigalugit qanoq suliniuteqartoqarnera maluginiagassaasoq ilisimatusartut isumaqarput.
Norgemi misilittakkat Danmarkip Kalaallit Nunaatalu saammaateqatigiinnissaannut iluaqutaasinnaapput.
DIIS-imi (Danmarkimi nunanut allanut tunngasunut misissuisoqarfik) ilisimatusartut allaaserisami nutaami taama naliliipput.
Norgemi Ilumoortussaq Saammaateqatigiinnissarlu pillugit Isumalioqatigiissitap 2023-mi nalunaarusiani tunniuppaa. Norskinngorsaanermi pisimasut misissornissaa, tassa 1800-kkut qiteqqunneranniilli saaminut, kveninut/finlandimiut-norgemiunut finlandimiunullu akulerutsitsinissamik politikkeqarneq Isumalioqatigiissitap ilaatigut misissuiffigaa.
Ammip qalipaataa aallaavigalugu immikkoortitsineq kingunerluutillu assigiissuteqartut
Inuit 700-nit amerlanerusut apersorneqarnerat misissueqqissaarnerlu nalunaarusiami allaaserineqarput. Naak Norgep Danmarkillu oqaluttuarisaaneranni pisimasut assiigiinngissuteqaraluartut, politikkimut tunngatillugu assigiissuteqartut ilisimatusartut allapput:
- Taakkunani nunani marlunni aallaqqaammat upperisarsiorneq, oqaatsit ilinniartitaanerlu tunngavigalugit politikkeqartoqarpoq, kingusinnerusukkulli aamma naalagaaffimmi atugarissaarnissaq siunertaralugu peqqinnissaqarfimmut, attaveqarnermut ineqarnermullu politikkimut tunngasunik erngertumik atuutilersinneqarlutik.
- Kinguneri aamma arlalitsigut assigiissutearput, soorlu ammip qalipaataa aallaavigalugu immikkoortitsineq, timikkut tarnikkullu ikiligaanerit, oqaatsit kulturillu annaaneqarnerat, ilisimatusartut pingasut DIIS-imeersoq Astrid Nonbo Andersen, Nord Universitymeersoq Astri Dankertsen aamma The Arctic University of Norwayimeersoq Amalie Drage Habbestad allapput.
Pisussaaffik utoqqatsernermik suliniutinillu nutaanik kinguneqartoq
Ilumoortussaq Saammaateqatigiinnissarlu pillugit Isumalioqatigiissitap innersuussutai Norgemi Stortingip malitseqartissallugit pisussaaffeqartoq ilisimatusartut erseqqissarpaat, tamatumalu kingunerisaanik Stortingi novembarimi 2024-mi suliniutinik 17-inik saammaateqatigiinnissamik tapersersuisunik akuersivoq.
Stortingimi siulittaasup inatsisartut sinnerlugit saaminut, kveninut/norgemiunut finlandimiunullu utoqqatserneranik ilaatigut kinguneqarpoq.
Innuttaasut siammasissut pillugit ilisimasat qaffassarneqarnissaat pisariaqartoq Stortingimi aamma akuersissutigineqarpoq, innersuussutigineqartullu kingunerisaannik nuna tamakkerlugu norskinngorsaaneq naapertuilluanngitsuliorfigineqarsimasullu pillugit ilisimasanik katersuiffik pilersinniarneqassasoq aalajangerneqarpoq.
Suliniut alla tassaasoq naalagaaffiup kommunillu pisortaqarfiini atorfillit nunap inoqqaavinut ikinnerussuteqartunullu tunngasunik paasissutissiiuartarnissaq aallartinneqartoq ilisimatusartut aamma erseqqissarpaat.
Qulaajaasut pisinnaaffilerneqanngitsut
Danmarkip Kalaallit Nunaatalu oqaluttuarisaanermi pisimasut pillugit qulaajaasoqarnissaa 2022-mi isumaqatigiissutigaat, suliarlu aallartinneqarluni. Saammaateqatigiinnissamik siuarsaanissaq qulajaasussat suliassaanni allassimagaluartoq Norgemi isumalioqatigiissitap suliaatut tamanna nukittutiginngitsoq ilisimatusartut tikkuarpaat:
- Oqaluttuarisaanermi pisimasunik qulaajaasussat saammaateqatigiinnissaq siunertaralugu suliniutigineqarsinnaasunik innersuussinissaannut pisinnaaffiliinngilaq. Aamma inaarutaasumik nalunaarusiornerup kingorna qanoq pisoqassanersoq pillugu erseqqissumik isumaqatigiissuteqartoqanngilaq, ilisimatusartut pingasut allapput.
Allaaserisaq tamakkiisoq DIIS-ip nittartagaani atuarneqarsinnaavoq.
