1950-imiit 1979-imut kalaaliaqqat 200-nit amerlanerusut Danmarkimut meeravissianngortinneqarput. Tamatuma saniatigut pisortat avaqqullugit meeravissianngortitsinerit allat ilisimaneqanngitsut amerlaqisut. Meeravissianngortinneqartut arlaqartut Elmer Pramming Advokaterinit eqqartuussissuserisoq Mads Pramming suleqatigalugu Danmarkip naalagaaffia eqqartuussivilersuunniarpaat, tamatumalu juunip 21-ani inuiattut ullorsiornermi pinissaa pilersaarutigineqarpoq. Eqqartuussivilersuussinermi aningaasatigut matussusiisoqarnissaa piumasaqaataassagunarpoq.
Pingasunik ukioqarluni meeravissianngortinneqartoq
1950-imiit 1979-imut kalaaliaqqat 200-nit amerlanerusut Danmarkimut meeravissianngortinneqarput. Tamatuma saniatigut pisortat avaqqullugit meeravissianngortitsinerit allat ilisimaneqanngitsut amerlaqisut. Meeravissianngortinneqartut arlaqartut Elmer Pramming Advokaterinit eqqartuussissuserisoq Mads Pramming suleqatigalugu Danmarkip naalagaaffia eqqartuussivilersuunniarpaat, tamatumalu juunip 21-ani inuiattut ullorsiornermi pinissaa pilersaarutigineqarpoq. Eqqartuussivilersuussinermi aningaasatigut matussusiisoqarnissaa piumasaqaataassagunarpoq.
Pingasunik ukioqarluni meeravissianngortinneqartoq
Kâlánguak Absalonsen meeqqat ilagaat 1975-imi ilaqutariit danskit peqatigalugit Sisimiuniit Danmarkiliarpoq.
Danmarkimi Karenimik ateqalerpoq, ateq nutaaq kulturilu nutaaq. Tamakku tamaasa atuakkiamini ”Lille” 2020-mi coronap nalaani allatamini oqaluttuarai. Ukioq taanna meeravissiaanini taamaatinniarlugu aalajangerpoq, atinilu Kâlánguamut utertillugu.
Danmarkimi inuusuttuaraq
Kâlánguak Absalonsen maannakkut ”Lille” malitsigisaanik atuakkiorpoq ”K” taaguutigalugu, 14-inik ukioqalerneranut tunngasoq.
– Atuaqatinni meeqqat allat assigalugit qallunaajaqqatut isigineqarpunga. Naak allatut ittumik tunuliaqutaqarlungalu inuiaassuseqaraluarlunga. Atuarfimmi ingerlalluarnissara naatsorsuutigineqarpoq, ilikkarniarnermilli ajornartorsiuteqarpunga meeraallungalu malussajasoq, nalinginnaasumik ilinniartitsinermi ajornakusoortitsisoq.
– Angerlarsimaffinni paasineqarneq ajorpunga. Ilaqutariinni meeqqat allat assiginngilakka, anaanarsiamalu timikkut tarnikkullu ineriartornera naammaginartinngilaa. Atuarfimmi ingerlanerliorama anaanarsiama pingaartippaa illulerillaqqissuussasunga, ajunngitsumik katissinnaaqqullunga. Pisassarpassuaqaramalu arlalitsigut nammineq angerlarsimaffitsinni kiffatut ippunga.
– Allat akornanniinnissaq pikkoriffiginngilara. Malittarisassat paasinngilakka, tamatigullu kinguaqqajuarlunga kukkusutullu misigiuarlunga. Siusissukkullu imigassartortalerama aneriarfissamik nassaarpunga, taamaalillunga oqaatigisanngisakka oqaasertalersinnaalerlugit, Kâlánguak Absalonsen ”Lille” nangillugu niviarsiaqqap inuusuttup nipitalernissaanik suliaqartoq oqaluttuarpoq.
Meeravissiartaartitsineq ajornartorsiutitaqartoq
Kâlánguak Absalonsenip ilaquttamini ikinnerussuteqarnini misigaa. Innuttaassutsiminit avinngarusimaqaluni.
– Taamanikkut eqqarsaatikka misigissutsikkalu atuakkami oqaluttuarerusuppakka. Neriuppungalu atuakkap eqqartuussivilersuussinerullu kalaallit meeravissianngortinneqartarnerannik annertuumik ajornartorsiut saqqummiutissagaa. Imarpik ikaarlugu meeravissianngortitsinernit allaanerusumik kalaaliaqqanut angajoqqaanngortussat misissorneqarneq ajorput. Meeqqat Danmarkiliaatiinnartarpaat.
: Kâlánguak Absalonsen ukioq 14-iniliinini pillugu atuakkiorpoq. Atuakkap”K” taaguutigissavaa ukiorlu naatinnagu saqqummissalluni, atuakkap ”Lille” 2023-mi saqqummertup nanginneralugu.
Foto: Trine Juncher Jørgensen
– Meeravissianngortitsinissami Kalaallit Nunaanni meeqqamik paarsineq aallaavigineqartarpoq, meeqqamilli paarsinerup paarlattuanik angajoqqaaviit meeqqamik takoqqinnissaannut pisinnaatitaaffeqanngillat. Taamaaliornikkut angajoqqaaviit meeqqallu ilaqutariittut inuunissaminnik arsaarneqartarput, tamatumalu saniatigut meeqqat marloqiusamik sumiginnarneqartarput meeravissiartaartussaminnut arlalissuartigut angajoqqaajunissaminnik piginnaaneqanngitsut misissorneqartannginnerisigut.
Norgeliarneq
Kâlánguak Absalonsenip Danmark sungiutinngisaannarpaa.
– Meeqqatut kinaassusera takuneqanngisaannarpoq. Naammaginanngittuarpunga. Kingoqqisuuninnut tunngasut tamarmik piiarneqassapput, allanngussaangalu. Inuunera tamaat taamatut misigiuarpunga, tamannalu annertuumik uannut kinguneqarpoq. Tamatigut attaveqalerniarnermik ajornartorsiuteqarpunga, tunngaviatigut inuit allat toqqissisimanartinnginnakkit.
Kâlánguak Absalonsen 17-inik ukioqarluni Norgiliartinneqarpoq, tamannalu inuunerani allannguilluinnarpoq, tassanimi ilaqutariit kinaassusaanik akuersaartut naapippai.
– Taamanikkut illersorneqarpunga, Oslomilu ilaqutariitsialannut inissillunga, taakkulu imigassartorunnaarsippaannga, kinaassuseralu takullugu. Karen allatut ittoq pilersissinnaavara. Danmarkimiiginnarsimasuuguma qanoq pisoqarsimassagaluarnersoq isumaliutiginissaa qunugaara.
Kâlánguak Absalonsenip atuakkiaa K” nammineq atuakkanik saqqummersitsisarfimmit ukiup naanerani saqqummissasoq naatsorsuutigineqarpoq.
