Inuusuttut Nunatsinni pisuussutit
pingaarnersaraat, aningaasallu
amerlasuut ilinniartitaanermut
atorneqartarput siunissamut inuiaqatigiit piareersarniarlugit, siunissami suliassanut ilinniarsimasunik
aamma immikkut ilisimasalinnik
suli amerlanerusunik pisariaqartitsiffiusussaammata. Taamaakkaluartoq qitiusutut inissisimasuni
ajortup tungaanut ingerlasoqarpoq.
Tamanna ilinniartitaanermut
periusissiami nutaami Naalakkersuisut maanna saqqummiussaanni
erserpoq. Tassani ilaatigut sammineqarluni ilinniarnertuunngorniat pilertornerusumik ilinniakkamik aallartitsisarnissaat.
Inuusuttut Nunatsinni pisuussutit
pingaarnersaraat, aningaasallu
amerlasuut ilinniartitaanermut
atorneqartarput siunissamut inuiaqatigiit piareersarniarlugit, siunissami suliassanut ilinniarsimasunik
aamma immikkut ilisimasalinnik
suli amerlanerusunik pisariaqartitsiffiusussaammata. Taamaakkaluartoq qitiusutut inissisimasuni
ajortup tungaanut ingerlasoqarpoq.
Tamanna ilinniartitaanermut
periusissiami nutaami Naalakkersuisut maanna saqqummiussaanni
erserpoq. Tassani ilaatigut sammineqarluni ilinniarnertuunngorniat pilertornerusumik ilinniakkamik aallartitsisarnissaat.
Takussutissaq: Niviarsiaqqat nukappiaqqallu immikkut ittumik atuartinneqartartut amerlassusaat
Assigiinngissuteqartorujussuusut
Nunatsinni ilinniagaqarnermi nunap immikkoortui suiaassutsillu
assigiinngissuteqartorujussuupput. Kommunit ilaanni angutit 25
procentii inorlugit inuussutissarsiummik ilinniagaqarsimapput,
kommunimili allami arnat 70 procentii sinnerlugit inuussutissarsiummik ilinniagaqarsimallutik.
(Najoqqutaq: Naalakkersuisut
ilinniartitaanermut pilersaarutaat)
Ilinniarnertuunngorniarfimmi
2008-mi atuartut 80 procentii
ukiut marluk qaangiutinngitsut
ilinniakkamik aallartitsisimapput.
Kisitsillu taanna maanna 60 procentimit appasinneruvoq. Taassumali kingorna ukiuni tulliuttuni
amerlanerit ilinniagaqalersussaassapput. Immikkut ittumik isornartuuvoq »ikittuararsuit« inuussutissarsiutitaarniarlutik ilinnialernissartik toqqartarmassuk. Naak assassorlutik sulisartut pisariaqartinneqaraluaqisut, soorlumi tamanna
Nunatta avataanit suliartortorpassuit, Nuummi sanaartornerujussuarmut isumaginnittussatut tikisinneqartartuni takuneqarsinnaasoq.
Atugarliorneq
Ilinniartitaanermut periusissiami
2030-mut siunnerfiit aalajangersarneqartussaapput, tassa siunissami suliffissatigut pisariaqartinneqartussat eqqarsaatigalugit,
atuarfiit universitetillu qanoq ineriartortinneqarnissaannik pilersaarutit pineqarlutik. Ingerlariaqqittanngitsut ikilisinneqassapput.
»Ineriartorneq pitsaasoq unitsinneqarsimasinnaasoq«
Meeqqat atuarfiannit ilisimatitsissutigineqartutut, ilinniartitsisut
nuna tamakkerlugu 84 procentii
2022-mi ilinniartitsisutut ilinniagaqarsimasut nalunaarutigineqarpoq, taamaattorli illoqarfiit nunaqarfiillu akornanni assigiinngissuteqartoqaqaluni. Illoqarfinni
ilinniartitsisut 90 procentii ilinniartitsisutut ilinniagaqarsimapput,
nunaqarfinnili taamaallaat 52 procentit ilinniartitsisutut ilinniagaqarsimallutik. Ilinniartitsisutut ilinniarsimasut 2017-imit 2020-mut
amerliartulaarsimagaluarput, ineriartornerli pitsaasoq tamanna
piffissami kingullerpaami unitsinneqarsimagunarpoq. Taamaalillunimi ingammik nunaqarfinni ilinniartitsisutut ilinniagaqarsimasut
annikinnerusumik 4 procentpointinik ikilerialaarsimapput.
- Inuusuttut affaasa missaannaat
meeqqat atuarfiat naammassereerlugu ilinnialertarput. Aasallu
tamaasa inuusuttut nuannaarlutik
ilinniarnertuunngortartut ilaat
amerlavallaartut ilinniarfinni ingerlaqqiffiusuni ilinniarlutik aallartinngisaannarlutik, Ilinniartitaanermut naalakkersuisoq Aqqaluaq B. Egede siuleqummi allappoq.
Nukappiaqqat aamma immikkut
sammineqarput. Nukappiaqqat niviarsiaqqanit marloriaammik
amerlanerusut immikkut ittumik
atuartinneqartarput.
- Pissutaasut eqqarsaatigalugit
nukappiaqqat niviarsiaqqanit marloriaammik amerlanerusut pissusilersornikkut, atugarissaarnermikkut attaveqarniarnermillu
ajornartorsiuteqarneq pissutigalugit innersuunneqartartut, periusissiami allassimavoq.
Nukappiaqqat atuarnerminnik
qatsussinissaat pinngitsoorniarlugu, atuartitseriaatsimik issiaannarfiuallaanngitsumik neqeroorfigineqartarnissaat tikkuarneqarpoq.
Aammattaaq naqinnernik ilisarinnissinnaannginnermik ajornartorsiutillit ikiorneqarnissaat pingaaruteqarpoq, ajoraluartumilli kalaallit, nunani allani pisarnerattut,
naqinnernik ilisarsisinnaannginnermut misissuinissamut atortussanik ineriartortitsisimanngillat.
Ajornartorsiut ilisimaneqarluartoq tassaavoq oqaatsit. Naak meeqqat amerlanersaat kalaallisut
ilitsoqqussaralugu oqaaseqaraluartut, meeqqat atuarfiata kingorna ilinniarfinni oqaatsit atorneqartut tassaagajupput, qallunaatut tuluttulluunniit ilinniartitsineq.
Atuartut Asiamiut
Akimmiffik alla tassaavoq, kulturikkut immikkuualuttortat naammattumik isiginiarneqannginnerat, tamannalu periusissiami oqaatigineqartut naapertorlugit, meeqqat Asiamiut immikkut isiginiarneqarnerunissaat aamma pineqarpoq.
Meeqqat inuusuttullu akornanni
qinngasaarisarneq nalinginnaasumik pinaveersaartinneqassaaq, tassami ajornartorsiutaammat angisooq, atuartunut nukissaarutsitsisartoq nuannaarunnaarsitsisartorlu. Aamma taamatut nukissaarutsitsisartut tassaapput, qarasaasiakkut pinnguaatit aamma oqarasuaatit angallattakkat. IMAK-imit
oqaatigineqartut naapertorlugit,
atuartorpassuit unnuaq tamaat
spil’ertarput – sininngitsoortarlutillu.
Periusissiami pitsaasumik ineriartortoqarnera aamma oqaatigineqarpoq: Amerlanerusut ullumikkut ilinniagaqartalerput aamma ilinniaqqiffinnit naammassisartut amerlisimallutik. 2006-imiilli 99 procentimik amerleriarsimapput – tassa marloriaammik amerleriarsimapput. Naalakkersuisut ilinniartitaanermut periusissiaanni ullumikkut ajornartorsiutit nalilersorneqarput siunissamilu aaqqiissutissat saqqummiunneqarlutik.
