Nunatsinni peqqissutsimik isumaginninnermut tatineqartorujussuarmut ikiorsiiniarluni paarlattaasussanik tikisitsinernut aningaasarpassuit atorneqartarput. Aningaasat tamakkununnga atorneqartartut ukiuni kingullerni sisamani amerleriarujussuarsimapput.
Peqqissutsimut naalakkersuisoqarfiup naatsorsuinerata nutaap takutippaa, peqqissutsimik isumaginninnermik suliaqartunut paarlattaasartunut, paarlattaasussarsiuussisarfinnit atorfinitsinneqartunut aningaasartuutit 2021-mi 24.680.000 koruuniniit 2024-mi 61.856.000 koruuninut qaffariarsimassasut.
Nunatsinni peqqissutsimik isumaginninnermut tatineqartorujussuarmut ikiorsiiniarluni paarlattaasussanik tikisitsinernut aningaasarpassuit atorneqartarput. Aningaasat tamakkununnga atorneqartartut ukiuni kingullerni sisamani amerleriarujussuarsimapput.
Peqqissutsimut naalakkersuisoqarfiup naatsorsuinerata nutaap takutippaa, peqqissutsimik isumaginninnermik suliaqartunut paarlattaasartunut, paarlattaasussarsiuussisarfinnit atorfinitsinneqartunut aningaasartuutit 2021-mi 24.680.000 koruuniniit 2024-mi 61.856.000 koruuninut qaffariarsimassasut.
Tassa ukiut sisamat ingerlaneranni 37 millionit koruuninik amerleriarput.
Kisitsisit taakku Demokraatit peqqissutsimut oqaaseqartartuata Anna Wangenheimip § 37 naapertorlugu apeqquteqaataannut arlalinnut atatillugu saqqummiunneqarput. Naatsorsuinerit pillugit saqqummiivigineqareerluni taassuma oqaatigaa, peqqissutsimut oqartussani ”aningaasat aniaannalersut”.
– Aningaasat Nunatsinnit aniapput, soorlumi taama maluginiaraa.
– nunamit anipput.Ima oqarpoq:
- Tamannali sulisussanik nunaqavissunik naammattunik pissarsisinnaannginnerup kinguneriinnanngilaa – ilungersunartorlu tamanna qanoq aaqqinneqarsinnaava?
- Sulisut suliinnarsinnaanissaat pingaartinneqanngitsoq, kisitsisit ersersikkaat isumaqarpunga. Politikikkut iluarsaaqqinnissaq pingaartinneqanngilaq. Peqqissutsimut isumaginnittoqarfik atorfilittanit sivikitsuinnarmik sulisartunit tatineqartorujussuuvoq, Anna Wangenheim akivoq nangillunilu:
- Napparsimasut isumannaatsuunissaat eqqarsaatigalugu tamanna pisariaqartoq nassuerutigisariaqarpara.
Peqqissutsimut isumaginnittuni sulisunut piffissami sivikitsumi sulinissaminnik isumaqatigiissuteqartunut aningaasartuutit qanoq innerat, Wangenheimip aamma apeqqutigaa. Tassani kisitsisit takutippaat 2021-mi aningaasartuutit 157.842.000 koruuniusut. Ukioq mannalu 206.633.000 koruuniunissaat naatsorsuutigineqarpoq.
Piffissami killilimmi sulisartut tassaapput nakorsat, peqqissaasut, peqqinnissamut ikiortit, kigutilerisut, timimik sungiusaasutaamma fysioterapeutit, laboratoriamilu misissuisartut.
Iliuuserineqartut
Peqqissutsimut Naalakkersuisoqarfiup akissutaani, naalakkersuisumit Agathe Fontainimit (IA) atsiorneqartumi, »ukiup ataatsip ingerlanerani piffissami sivikitsumi sulisorineqartut«, Kalaallit Nunaanni isumaqatigiissuteqarnikkut atorfinitsitaasut, skema atorlugu saqqummiussami naatsorsorneqarnerat aamma takuneqarsinnaavoq. Sulisut ukioq manna ukiumut katillugit 257-iupput, taakkunannga nakorsat 60-it peqqissaasullu 123-t peqqinnissaqarfimmi paarlattaasutut atorfeqarlutik.
Aningaasartuutinut takussutissaq. Najoqqutaq: Nunatsinni Peqqissutsimut Oqartussat, Anna Wangenheimip §-37 najoqqutaralugu apeqqutaanut akissut.
Aamma atorfillit inigisassaat inuttaqanngitsut kiisalu atorfinitsitaanermut soraarninngortitsinermullu angalanerit aningaasartuuterujussuupput. 2024-mi aningaasartuutit taakku 38 millionit koruunit missaanniissasut missingerneqarsimavoq, aningaasartuutillu taakku ukiup siulianut sanilliullugit 4 millioninik ikileriarsimapput.
Pissutsit taamaannerat utaqqiisaasumik inigisanut aningaasartuutaangaatsiartarpoq aamma atorfinitsitaanermut soraarnermullu angalanernut aningaasartuutit eqqarsaatigalugit. Tamakkununnga 2024-mi aningaasartuutit 38 millionit koruunit missaanniittutut naatsorsorneqarput. Aningaasartuutit taakku ukiup siulianut naleqqiullugit 4 millioninik ikileriarsimapput.
Peqqissutsimik isumaginninnermi pissutsit pitsaanerulersinniarlugit napparsimasunillu pitsaanerusumik sullissinissaq sulissutigineqartuartut, Agathe Fontainip ilisimatitsissutigaa. Suliniutit arlallit aallartinneqarput, ilaatigut ungasianit nakorsiartitsisarneq, Nunatsinni qitiusumik oqarasuaat pigaartoqartuaannartoq aamma peqqissutsimik isumaginnittut qullersaqarfianni peqqissaasut qullersaannik arlalinnik atorfinitsitsisoqarluni.
Danmarkimi tarnikkut nappaatilinnut immikkoortortaqarfinni inissat aamma amerlanerulersinneqarput, Danmarkimi napparsimmaviit paarlakaajaallutik atorneqalerlutik, sulisoqarnermut allaffissornikkut ingerlatsineq nukittorsarneqarluni, digitalinngorsaallunilu ingerlatsineq aallartinneqarluni.
Akissarsiat amerlanerusut?
Wangenheimip suliniutit nutaat nuannaarutigai, erseqqissarluguli ajunngitsumik siunertaqaraluarluni, suliniutit pitsaasut aallunneqanngippallaartut, nunaqavissut amerlanerusut sulisoriinnarnissaannut ilinniartitaanissaannullu siuarsaasinnaasut, sammineqarpallaanngitsut. Tamannami innuttaasut peqqissusaannut pingaaruteqarpoq.
Iliuuseqartoqarnerusariaqartoq isumaqarpoq.
- Maannakkut kajumissaarisoqartariaqarpoq, sulisut nutaat aamma sulisooreersut suliinnarnissaat anguniarlugu; tassaasinnaasunik immikkut ittumik aningaasatigut iliuuseqarnerit imaluunniit ajunngitsorsiassaqartitsinerit. Paarlattaasussarsiortarfinnut akissaqartoqarpat, maani najugallit sulinerminni atugaannut pitsanngorsaanissanut akissaqartoqartariaqarpoq, tamakkumi akileraarutitigut nunap karsianut uteqqittussaammata, oqarpoq nangillunilu:
- Najukkami sulisut misilittagaqarluartut, ingammik isorliunerusuni peqqissutsimullu isumaginniffinni mikinerusuni anginerusunilu sulisut, najugaqarfigisartik qimannagu ilinniaqqissinnaasariaqarput; tamanna sulisussarsiornermut iluaqutaassaaq najukkamilu toqqissisimanerulersitsissalluni.
Aammattaaq ilinniakkap ataqqineqarnerulernissaanut ilinniartullu imminnut isiginerisa nakussatsinnissaannut iliuuseqartoqartariaqarpoq:
- Inuusuttut ilinniakkamut soqutiginnilersissinnaajumallugit, oqaluttuat nuannersut ilinniakkamillu ineriartortitsineq tulluusimaarutiginninnerlu siammarterneqartariaqarput, Wangenheim oqarpoq:
Nunanit allaneersut atorfissaqartinneqarnerat pingaartippaa, siornatigullu siunnersuutigisimallugu nakorsat nunanit avannarlerneersut saniatigut nunanit allaneersut aamma atorfinitsinneqartassasut:
- Tamakku tamaasa eqqarsaatigalugit nakorsaq Cubamiu ukiumi ataatsimi sulissappat pitsaanerussagaluarpoq, ukiup ataatsip ingerlanerani nakorsanik paarlattaasussanik allanik tallimanik Danmarkimit tikisitsisarnermut sanilliullugu, siusinnerusukkut oqarpoq.
Peqqissutsimut oqaaseqartartoq isumaqarpoq, nakorsat Nunatsinni najugaqartuarnissaminnut piumassuseqartut suliniuteqarfigineqarnerusariaqartut.
