Meeqqat inissinneqarsimasut angajoqqaavi ikiorneqarnissamik noqqaasarnerat qaqutigoorpoq
Meeqqat 800-it sinnerlugit amerlassusillit angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasut angajoqqaavisa inatsisitigut ikiorneqarnissamik noqqaasarnerat, meeqqat inissitaasimasunut sanilliullugu qaqutigoorpoq.
Assiliisoq: Leiff Josefsen
Nunatsinni meeqqat tamarmik 6 procentii sinnerlugit, tassa 800-nit amerlanerusut, meeqqanut ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni, suliniutitut taagorneqarlutik meeqqanik tigusisartuni aammalu utaqqiisaasumik angajoqqaarsiani najugaqarput, taakkumi angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimapput.
ISUMAGINNINNERMI NAAMMAGITTAALLIUUTEQARTARFIMMI SULIASSAT 64-IT
2023-mi suliassat 13-it meeqqanut inuusuttunullu tunngapput, tassani kommunimit aalajangiinerit attatiinnarneqarput imaluunniit allanngortinneqarput.
Taakku saniatigut suliassat 51-it, kommuninit aalajangiinerit naammagittaalliuutit utertinneqarput nutaamik suliarineqarnissaannik imaluunniit itigartinneqarnerannik tunngavilimmik imaluunniit suliat pisoqalisimanerannik tunngavilimmik.
Taamaalilluni Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfik naammagittaalliutinik 64-nik meeqqanut inuusuttunullu tunngasunik tigusaqarsimavoq.
Paasissutissat: Isumaginninnermi Naammagittaalliuuteqartarfik
Meeqqat tapersersorneqarnissaannut Inatsisartut inatsisaat naapertorlugu Kommunalbestyrelsit tassaapput meeqqat angerlarsimaffinnit peerneqassanersut pillugu aalajangiisartut, meeqqat angajoqqaavi akuersissuteqarsimappata imaluunniit akuersissuteqarsimanngippata.
Kisianni angajoqqaat qanoq iliortarpaat kommuninit meeqqatik angerlarsimaffimminniit qimagutitinneqarsimappata? Meeqqaminnik utertitsiniarlutik ikiortissarsiortarpat?
Sermitsiamit oqartussaasut kattuffiillu meeqqanut inuusuttunullu tunngasunik ulluinnarni suliaqartut Kalaallit Nunaanni ikiuiniartunut akissutissarsiniarpugut.
Ilimatsaannarpoq amerlanertigut angajoqqaat arsaagaasartut nukissaalatsisuusartut, taakkulu ilisimasanngikkaat pisinnaatitaaffitik naapertorlugit qanoq ikiorneqarsinnaanerlutik.
Kisitsisit Sermitsiamut saqqummiunneqartut, isumaginninnermi naammagittaalliuuteqartarfimmut suliassanngortinneqarsimasut, naapertorlugit ersersinneqarpoq qaqutigoortoq angajoqqaat naammagittaalliuuteqartarnerat, taamaattorli aamma paasinarsivoq naammagittaalliuutit amerlanertigut MIO-mut ingerlatinneqartartut, tassanili suliat inunnut ataasiakkaanut tunngasut suliarineqarsinnaanngillat.
Kommunit unammilligassaqarput
Inatsisartut ombudsmandiata tassaavoq nunatsinni pisortat tamarmik, tassa politikerit sulisullu Namminersorlutik Oqartussani Kommuninilu tusarnaagassaat, ombudsmandi kiffartuussinermut isornartorsiuisimappat, matumani meeqqanut tunngasuni.
Kisianni ombudsmandeqarfiup Sermitsiamut oqaatigaaa angajoqqaat, meeqqatik angerlarsimaffimminnit peersitaasimagaangata, ombudsmandimut naammagittaalliuuteqartarnerat qaqutigoortuusoq.
2022-mi, Inatsisartut ombudsmandiat nalunaarusiorpoq kommunit sulianik meeqqat angerlarsimaffimmik avataannut inissinneqarnerinut aamma meeqqat inissinneqarsimasut angerlartinneqarnerinut tunngasunik, misissuinermi aallaavigineqarlutik Kommune Kujalleq aammalu Qeqqata Kommunia.
Taamanikkut ombudsmandiusoq Vera Leth nalunaarusiamini inerniliivoq kommunit meeqqanut suliassaqarfinni ajornartorsiuteqartut:
- Ombudsmandip kommunit sulianik meeqqanut tunngasunik ilungersunartunik
pingaaruteqartunillu suliarinninnerminni ajornartorsiuteqarajuttarnerannik
paasinninnera misissuinerup taassuma uppernarsarpaa. Ombudsmandip paasisaa aamma unaavoq kommunit suli ilungersunartunik kukkussuteqartartut,
kommunimmi paasissutissanik pissarsiniarnerminni misissuinernilluunniit
meeqqap angerlarsimaffimmi avataanut inissinneqarneranut imaluunnit meeqqap inissinneqarsimasup angerlartinneqarneranut atatillugu piumasaqaataasunik ingerlatsiniarnerminni ajornartorsiuteqarajuttarmata.
- Ombudsmandip misissuineq tunngavigalugu paasinninnera unaavoq kommunit
aalajangiinerminnik suliami illua’tungiusunut allakkatigut nalunaarutinik suliarinnittannginnerat annertoorujussuusoq. Misissuinerup ilaatigut takutippaa sulianit inissiinernut tunngasunit 15-init misissorneqartunit suliani arfineq marlunni allakkatigut aalajangiinerit ilaatigut amigaataasut, sulianillu angerlartitsinernut tunngasunit 15-init suliani arfineq pingasuni allakkatigut aalajangiinerit
amigaataasut.
- Ombudsmandi eqikkaalluni taamatuttaaq inerniliivoq kommunit meeqqanik angerlarsimaffimmik avataanut inissinneqarsimasunik angerlartitsinermut atatillugu inissiiviusup oqaaseqataanik pissarsinianngippallaartartut. Taamaalilluni sulianit angerlartitsinernut tunngasunit 15-init misissorneqartunit suliani
arfineq pingasuni inissiiviusup oqaaseqaataanik pissarsiniartoqarsimanngilaq, ombudsmandi 2022-mi taamak nalunaaruteqarpoq.
Angajoqqaat MIO-mut saaffiginnittarput
Inatsisartut ombudsmandiata saniatigut, Sermitsiamit aamma attaveqarfigivagut isumaginninnermi naammagittaalliuuteqartarfik (takuuk akissut faktaboksini), inatsisilerinermik siunnersuisarfik imminut pigisoq Ikiu, innuttaasunut isertitamikkut akissaatikinnerusunut akeqanngitsumik inatsisilerinermik ikiuuttartoq kiisalu meeqqat pisinnaatitaaffiit pillugit oqaaseqartartoq MIO.
MIO sulissuteqarpoq meeqqat inissinneqarsimasut pillugit nalunaarusiornissamik:
- Ajornartorsiutit matumani eqqartorneqartut pillugit MIO-mit ukiut qulingiluat sinnerlugit politikerinut apuussisarpugut, tassami angerlarsimaffiup avataanut inissiisoqartarnera pillugu innuttaasut saaffiginnissutigisartagaanni, paasissutissanik katersisarnermi allatigullu suliaqarnermi initoorujussuuvoq.
- Meeqqat inissinneqarsimasut atugaasa pitsanngorsarnissaat MIO-mi pingaartinneqarpoq, taamaattumillu inissiisarneq pillugu suliaqarneq piffissami sivitsortumi MIO-p sulinerani sammineqarpoq. MIO-p suliaq maanna ingerlataa meeqqat inissinneqarsimasut atugaat pillugu misissuineq, ukioq manna kingusinnerusukkut saqqummiunneqassaaaq, MIO-mit oqaatigineqarpoq.
MIO-pp, nammineerluni inuit ataasiakkaat pillugit immikkut suliassanik suliaqarsinnaanngitsup, innuttaasut saaffiginnittut siunnersortarpai qanoq iliornikkut pisortatigoortumik aalajangikkat pillugit naammagittaalliortoqarsinnaanersoq.
Tamarmik meeqqanut tusarnaarusupput, kisianni angajoqqaat tusarnaarusunneqarpat?
Kalaallit Nunaanni naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisaatai malillugit, nunatsinni meeqqanik 2,1-nik agguaqatigiissillugu meerartaarpugut. Taamaalilluni 800-ngajannik meeqqat angerlarsimaffimminnit inissinneqarsimasut sanilliullugit, taava ilaqutariit 400-nit amerlanerusut avissaarlutik inuuneqarput, tassami meeqqat angerlarsimaffimminnit qimagutitillugit allani inissinneqarsimammata.
Politikkikkut annertoorujussuarmik kajumissuseqartoqarpoq meeqqanut tusarnaarnissamut, ima annertutigivoq immikkut meeqqanut inuusuttunullu Naalakkersuisoq pilersinneqarnikuulluni, tassani Eqaluk Høegh (IA) 2021-mi qinigaarujussuarnikuusoq naalakkersuisuutsiarpoq ukioq ilivitsoq atanani, tamatumalu kingorna naalakkersuisut nikerartut naalakkersuisuuffigisarpaat, maannakkullu atuuffimmiippoq Aqqaluaq Biilmann Egede (IA).
Meeqqat tapersersorneqarnissaannut Inatsisartut inatsisaat ataatsimut isigalugu tassaaneruvoq meeqqat tusarnaarneqarnissaanik aalajangersakkanut inatsit, angajoqqaalli tusarnaarneqarnissaat inatsimmi ilaatinneqanngilaq. Angajoqqaat innersuunneqarput saaffiginnissuteqarnissaminnut isumaginninnermi naammagittaalliuuteqartarfimmut saaffiginnissinnaasut, isumaqarunik kommunit suliamik ingerlatsinerminni kukkussuteqarsimasut.
Sermitsiamit suli sulissutigaarput paasiniarlugu sooq angajoqqaat ilaqutariillu allatut inatsisinik siunnersorneqarnissamik ujartuineq ajornersut, meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartarnerinut atatillugu.
