Kulturi sumiissusersiutigalugu

Varna saunartarfimmi issiavoq. Sequnngerluni kissalaartup nukini qasoortillugit timini minguiaraa maluginiarpaa. Arnat marluk saunartarfimmi nipikitsumik oqalupput. Ilisarisimanngilai, kisianni tusarnaanngikkaluarluni oqaasii tamaasa tusaasinnaavai. Aappaa oqarmat tassanngaannaq qungujunnini malugaa:

- Kalaallit pinnit.

- Ilaa, silatimikkut ilumikkullu, aappaa akivoq.

Tassanngaannaq.

Varna nassuiaruminaatsumik misigisaqarpoq. Tupaallaatigilaarpaa. Ulluinnarni nalinginnaasumik isumagisartagaa tassanngaannaq allaanerusutut misinnarsivoq. Taamaammanuna maaniittunga, eqqarsarpoq. Soorlu tassa qamani inissittoqartoq. Immannguaq.

Varna Tunumi 3.000 kilometerisut takitigisumi illoqarfiit marluk aappaanni, Tasiilami, inunngorpoq, Tunumilu kinguaariinni qilaatersortartuni peroriartorluni. Siuaasai tamarmik qilaatersortarlutillu tivasartuupput. Anaanaatali inunngornerata nalaani qilaatersorneq unippoq. Angajoqqaavi 1950-ikkunni nunasiaataanerup nalaani allannguuterpassuaqarnerani inunngorput. Varna ileqqutoqqat ingerlateqqinniarlugit ilungersorsimavoq. Tamannali ajornaatsuinnaanngilaq.

Imminulli akilersinnaavoq. Arnat marluk saunamiittut uppernarsaqqippaat. Akiuuttuassaaq – utertitsiviginnikkumalluni, iluaqutaajumalluni inuiaqatigiinnullu kalaallisut kulturimik pissusissamisoortumik inissaqartitsisunut tapersersuiumalluni. Immaqami ileqqutoqqat suli atorluaraluarutsigit ulluinnarni inuunerput allaanerussagaluarpoq.

Varna erinniortuullunilu, erinarsortartuullunilu, qilaatersortartuullunilu, ilisimatuujullunilu Qilaat.org-imi pilersitsisuuvoq.

Arnaq qilaatersortartoq ilisarisimalluarneruleriartigu.

Ikiu, kallerpoq!

Varna Marianne Nielsen maajip 19-ani — ukiut 44-t matuma siorna — 1981-imi inunngorpoq. Qatanngutini nukappiaqqat marluk ilagalugit Nuutoqqami, illoqarfiup immikkoortuani Nuup aallartiffiani, Qaqortumi peroriartorpoq.

- Ataatannit Danmarkimi allanik qatannguteqarpunga. Kingusinnerusukkut aatsaat naapippakka, Varna Marianne Nielsen oqaluttuarpoq.

Angajoqqaavi tassaapput Debora, Tippu, Mathiassen Tasiilameersoq aamma qallunaaq Poul Erik Nielsen. Taakku ullumikkut toqoreerput. Varnap peroriartornerani arnaa paaqqinnittarfimmi sulisarlunilu angutaa innaallagisserisutut ilinniarsimasuuvoq.

Varnap inunngornerata aappaaguani ilaqutariit taqqavunga nuummata eqqaamasai siulliit Danmarkimeersuupput.

- Eqqaamasara siullerpaaq: Kallermat tupassuataarlunga. Siniffiup ataanut toqqorniarlunga majuartarfikkut arpaasaannaq majuarlunga eqqaamavara, Varna illarpoq.

Ukiut marluk qaangiummata Kalaallit Nunaannut uteqqipput. Tamatumuuna Nuummut.

1980-ikkunni Nuutoqaq Varnamut immikkut ittumik ataatsimoorfiuvoq, meeqqanik allanik pinnguaqateqarfiullunilu arsaattoqarfiusoq.

- Quliinnarnik ukioqarlunga arnap eqqaamiutta maluginiarsimallunga timersortarfimmi sungiusaqatiserivaanga. Agnethamik ateqarpoq, ullorlu taanna puigunngisaannarpara, taanna oqaluttuarpoq.

Varna qulinik ukioqarluni NUK-mi arnat isikkamik arsaattartut sungiusaqatigisalerpai.

- Kaar, quliinnarnik ukioqarlunga arnat misilittagaqarluartut ilagalugit. Kakkaak, nuan!, Varna oqaluttuarpoq.

Varnap arsaattarneq nuannaraa. Nalunaaquttap-akunnerpassuini silami arsarluni pinnguartarpoq.

- Arsaq nunamut tutsinngiivillugu 4000-eriarlugu isimmillugu eqqaamavara. Allaat isikka immatserlutik. Arsaanneq nuannareqaara, taanna oqarpoq.

Varna kingusinnerusukkut unamminerni assigiinngitsuni peqataasalerpoq, ilaatigut Arctic Winter Gamesimi aamma peqataanikuuvoq. Varnattaaq timersornermi saniatigut nipilersorneq ingerlattarsimavaa.

Ullut nuannersut

Ilaqutariit sapaatip-akunnerata naanerani Qernertunnguanut tuperiartarput.

- Taamanikkut illoqanngilaq, Qernertunnguaqanngilaq, Varna oqarpoq.

Nuannareqaa. Ilaqutariittut aalisarlutillu pinngortitamiittarput. Tunumut angerlarsernerat arsaattarfimmi unammisarnernit annikillisinneqartarpoq. Qaqortumi meeqqat allat peqatiginissaat ajornanngilaq – ataatsimoorneq nukittullunilu qanilaarfiuvoq.

- Allakkerisorput qilaatersullaqqissuusoq eqqaamalluarpara. Aqqaluga qilaatersornermik ilinniartippaa, uangaanngitsoq!, Varna qungujuppoq.

Varna meeqqat atuarfianni Qorsussuarmi atualerpoq. Taamanikkut meeqqat qallunaajaqqanut kalaaliaqqanullu immikkoortinneqartarput. Varnap angutaa danskiummat qallunaajaqqani atualerpoq.

- Kammakka tamarmik klassip aappaaniipput. Sooq immikkoortitaanersugut paasisinnaanngilara, Varna oqaluttuarpoq.

Ukiut ingerlapput. Arsaanneq ikinngutillu suli ulluinnarsiutaapput. Varna 6. Klassiusoq arlaannik pisoqarpoq.

- Kalaallisut oqalunniarninni pikkorissiartunngilanga. Iliuuseqarfigisariaqarlugu eqqarsarpunga, taanna oqaluttuarpoq.

Varna kalaallisut atuartinneqaraangamik malinnaasalerpoq. Kalaallisut pikkorisserusulluni aalajangiusimalluni atuarfiup atuakkanik atorniartarfianukarpoq. Tassami qanoq aamma kalaallisut oqqarlussava.

Atuagaq “Taamani Guutimut Nalusuugama” Georg Quppersimaanimit Otto Sandgreenimiillu atuakkiarineqartoq nassaarigamiuk angerlaappaa. Tamanna piareersarneranut aallarniutaavoq, nammineq ingerlavissami tungaanut alloriarneq siulleq.

Alloriarniinnaq, pingaarutililli. Tamannami soqutigisaanut siunissamilu suliffigiligassaanut pingaaruteqarpoq.

Naapertuilluannginneq

Oqaatsit pikkoriffiginerulersimallugit imminullu tatiginerulernersimalluni arsaattarneq nuannarinerpaallugu Nuummi inuunini ingerlappaa. Aamma nipilersorneq taamatulli nuannaritigaa. Erinarsorneq nuannareqalugu paasivaa. Inuunerali aalaakkaasoq arriitsumik allanngoriartulerpoq.

- Aqqaluga nukarleq inunngoreersoq angerlarsimaffitsinni suna tamarmi allanngorpoq. Angajoqqaanni pisoqarpoq. Naggataagut tujorminarsingaarmat angerlarsimaffinniit allamut nuukkusulerpunga, Varna eqqaamasarsorpoq.

Varna angerlarsimaffimmini naammaginniliivoq, naapertuilluannginneq toqqissisimannginnerlu misigikkajutani qatsuppai.

- Piffissap ilaani allami najugaqassallunga aalajangerpara. Tamanna sakkortuvoq, taamanili pisariaqarpoq. Pissutsit pitsanngormata angerlaqqippunga, taanna oqaluttuarpoq.

Niviarsiaqqat marluk

Varnap Qorsussuup atuarfiani 11. klassi naammassereerlugu efterskoleriarluni Fynimut aallarpoq. Anguniagaa ataasiinnaavoq: Arsaanneq.

- Tassani ilaquttakka qallunaat ilisarisimalluarnerulerpakka. Varna oqaluttuarpoq.

Ukioq ataaseq Danmarkimeereerluni Nuummut uterpoq. Tamatumuuna Tuapannguani Blok R-imi nammineq initaarpoq. Ini sinittarfeqanngitsoq. Varna ilinniarnertuunngorniarluni aallartippoq.

- Meeqqat atuarfiannut assingusorujussuuvoq, taamaammat sivitsunngitsoq uniinnarpunga, taanna oqaluttuarpoq.

Niuernermut ilinniarfimmi 2002-mi ilinniartunngorpoq. Pingasunik qaammatilimmik paneqarluni.

- 19-inik ukioqarlunga anaananngorpunga, taanna oqarpoq.

Varna maanna sisamanik qitornaqarpoq — panii marluk 23-nik aamma 24-nik ukiullit ernerilu marluk tallimanik arfinilinnillu ukiullit.

 Varna ullumikkut namminersortuulluni eqqumiitsuliortuuvoq. Nuussuarnik arlalinnik saqqummersitaqarlunilu maanna piviusulersaarusiaminik “Inngerutit Inerteqqutaammata - The Forbidden Songs”-imik suliaqarpoq.

Filmit nangeqattaartut aappaat ukioq manna Nuuk International Film Festivalimi takuteqqaarneqaqqammerpoq.

- Eqqumiitsuliorneq atorlugu misigisakka oqaluttuarisarpakka, taanna oqarpoq.

Varna aamma psykoterapeutitut, ilaqutariinnik siunnersuisartutut, siunnersortitut nipilersortartullu qaffasissumik ilinniarsimasuuvoq.

- Qilaatersornermik ilisimasat, itsarlu ileqquusut ullumikkut atorneqarunnaarsimasut, siammarternissaat takorloortarpara. Kulturitoqqatsinnik ileqqutoqqatsinnillu iluaquteqarsinnaasuni kisiartaagunanngilanga, Varna oqarpoq.

Qilaatersornermut inngernermullu tunngasunik allaaserisaqaannarani aammali nammineq sungiusarnermigut timip qanoq ittuunera ilanngullugu qilaatersornermik sammisaqarnissani kissaatigaa.

- Ajoraluartumilli eqqumiitsuliornermik ph.d-mik ilinniagaqarneq suli atuutilersimanngimmat Kalaallit Nunaanni taamaaliorsinnaanngilanga, Varna oqaluttuarpoq. Taamaammat maannakkut periarfissanik allanik misissuivoq, tamannali ajornaatsuinnaanngilaq.

- Ilaannikkut kiserliortarpunga, akiuuttuaannarpungali, Varna oqaluttuarpoq.

Nuummi najugaqarluni meeqqani ernuttanilu najorpai. Inuuneq unammillernartoqarpoq – ajunngilaq, ajorunnanngilaq.

Eqqissilluni ingerlaqqissinnaajumalluni ilaatigut minguiaanermik ileqqulersuutit inuit itsaq iliuuserisartagaat, smudging, atortarpaa.