Inatsisissatut siunnersuut pillugu apeqquterpassuit

Folketingimut ilaasortat pingasut Aaja Chemnitz, Aki-Matilda Høegh-Dam aamma Karina Adsbøl Inuit Ataqatigiinneersut, Naleqqameersut aamma Danmarksdemokratineersut isumaginninnermut ministerimut Sophie Hæstorp-Andersenimut katillugit 43-nik apeqquteqarput. Taakku inatsisissatut siunnersuutip 139-p aappassaaneerneqarnissaanut pingajussaaneerneqarnissaanullu, maajip aallaqqaataani inaarutaasumik akuerineqarnissaanut, piareersaatitut paasiniaapput.

Kommunit sakkortuumik isornartorsiorneqarput

AAMMA ATUARUK

Isumasioqatigiinneq paasisaqarfigilluarpara

Inatsisissatut siunnersuut, sukkaannaq tusarniaassutigineqarnikoq piaarnerpaamillu suliarineqartoq, isumaginninnermut ministerimit januaarimi saqqummiunneqarpoq. Danmarkimi kommunit kalaallit meerartaannik arsaarinninnermut suliaat ilisimasalinnit, eqqartuussissuserisunit politikerinillu kalaallinit sakkortuumik isornartorsiuisoqareersorlu inatsisissatut siunnersuisoqarpoq.

Kalaallit meerartaat Danmarkimiittut qalunaat meerartaannit 5-7-eriaammik amerlanerusut angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartarput. Angerlarsimaffiup avataanut inissiisoqarnermi suliani tarnip pissusiinik misissuutit kalaallit kulturiannut oqaatsinullu naleqqussarneqanngitsut atorneqartarput. Arsaarinninnerit eqqunngitsunik tunngaveqarsinnaanerat ernummatsigineqarpoq.

Kommuninut piumasaqaatit nutaat

Taamaattumik inatsisissatut siunnersuummi kommunit ilaqutariit kalaallinut eqqarsartaatsimut misissuutit atorneqarunnaarlutik, nuna tamakkerlugu ilisimasanik immikkut siunnersuisarfik (VISO) kalaallisut oqaasilerinermik kulturilerinermillu immikkut ilisimasalik atortassagaat piumasarineqarpoq. Tamatuma saniatigut Danmarkimi eqqarsartaatsimik misissuutit atorneqarsimappata, inissiinerit ingerlasut VISO-mit misissorneqassasut piumasarineqarpoq. Eqqarsartaatsikkut misissuutit arsaarinninnermi aalajangiisuusimappata suliat suliareqqinneqassapput.

Suliat 460-it nalilersorneqaqqittariaqalersinnaapput. Tamatuma saniatigut suliat siunissami suliarineqalertussat aamma eqqarsaatigalugit. Tamanna VISO-mi sulianik misissuinissamut naammattumik sulisussaqarnersoq pillugu apeqqutinik pilersitsivoq.

Sulisut pingasunit amerlanerusut

Ministerilli oqaasii naapertorlugit 2025-miit 2026-mut ukiumut sulisut 22-t 2027-llu tungaanut ukiumut sulisut 14-it atorfinitsinneqassapput. Tassa sulisunit pingasunit amerlanerujussuit. 2025-mi 35 millionit koruunit, 2026-mi 36 millionit koruunit, 2027-mi 25,1 millionit koruunit 2028-milu tamatuma kingorna ukiumut 24,3 millionit koruunit immikkoortinneqarsimasut aamma allassimavoq.

Immikkoortortaqarfik nutaaq maajip aallaqqaataanit, inatsit atuutilerpat, atuutilernissaa siunertarineqartoq ministeri paasissutissiivoq.

"Danmarkimi Kalaallit Nunaannilu isumaginninnermut aqutsisut immikkoortortaqarfiup aallartilluarnissaanut tapersersuineq oqaloqatigiissutigisaraat aamma paasivara" Sophie Hæstorp-Andersen allappoq.

Kommunini sullissisut

Kommunini sullissisut siornatigut aalajangiisuusimasut VISO-mut innersuussisassanersut apeqqutigineqartut ilagaat. Assersuutigalugu kommunit meeqqamik pinngitsaaliissummik arsaarinnissuteqarsimasut meeqqap angerlartinneqarnissaanut akuersissappat, imaluunniit aalajangiinerit pineqarsimasut illersorneqarpat?

Kommunit suliat eqqortumik suliarineqarnissaat akisussaaffigigaat, aalajangiinerillu ilisimasat tunngavigalugit piviusunillu tunngaveqartinneqassasut ministeri allappoq.

"Eqqarsartaatsikkut misissuutit atorneqarnerisigut kukkusumik naliliisoqarsimasoq VISO-p nalileruniuk oqartussat akisussaasut atugassaanik suliaq ataatsimut isigalugu nalilersorneqassaaq. Tassani suliaq ammaqqinneqassanersoq aalajangerneqassaaq. Suliamut tunngatillugu paasisat nutaat inerniliinermut sunniuteqarsinnaasut paasineqarpata oqartussat akisussaasuusut suliaq ammaqqinniarnerlugu aalajangiiffigissavaat."

Kikkut pineqarnerannut nassuiaat

Inatsisissatut siunnersuummi kikkut siunertarineqarnersut aamma apeqqutigineqarpoq. Apeqqutillu tunngavigalugit allannguutissatut siunnersuusiortoqarluni meeraq, inuusuttoq angajoqqaanngortussalluunniit Kalaallit Nunaanni inunngorsimappat peroriartorsimappalluunniit imaluunniit kalaallit oqaasiinut, kulturiannut naleqartitaannullu qanimut attuumassuteqartoq nalilerneqarpat taakkununnga atuuttussanngorlugu. Aamma inuk ataasiinnaq ilaqutariilluunniit namminneq Kalaallit Nunaannut attuumassuteqarnermik nassuiaanerat paasinninnerallu pingaartinneqassaaq.

Aamma angajoqqaat meeqqamik angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarneranut aalajangiiffigineqarsimasut kukkusumik naliliiffigineqarsimappata taarsiiffigineqarsinnaanersut apeqqutigineqarpoq. Isumaginninnermut ineqarnermut ministerilu naapertorlugu taarsiiffigineqarsinnaapput, suliammi eqqartuussivimmut suliassanngortinneqarsinnaammata.

Inatsit L 139-mik taaneqartoq apriilip 22-ani aappassaaneerneqassaaq apriilillu 24-ani pingajussaaneerneqarluni.