Arnanut inuulluaqqussut: Oqaatsitigut kulturikkullu annaasaqarfiusoq

Tusagassiorfiup Sermitsiaq.AG-p Kalaallit Nunaanni arnanut atuagassiatuaasup Arnanut ukiuni 21-ni ingerlasimasup saqqummersittarunnaarnissaa aalajangerpaa. Aalajangiineq niuernermik aallaaveqarpoq, atuagassiaq ussassaarisussanik amigaateqarluni, atuagassiamillu ukiumut sisamariarluni saqqummersartumik pisisartut ikippallaarlutik.

Aviisimi Sermitsiami aaqqissuisuunerusimasoq Poul Krarup ukiorpassuarnilu tusagassiorfimmi pisortaasimasoq aamma taannaavoq Inga Dora G. Markussen arnanut atuagassiaqarnissaanik siunnersuuteqarmat akuersaartoq. 2003-mi pilersitseqataaffimmi matunissaa soorunami isummerfigaa.

– Pingaarnertut saqqummersitsisuuvunga, taamaattumik alianarpoq Arnanut saqqummertarunnaassammat. Tamannalu ullumikkut tusagassiuutit naqinneqartartut silarsuaanni inuuffigisatsinni atuuppoq. Inuit aviisimik pisillutik atuartinniarnerat ajornakusoorpoq, Sermitsiaq.AG-lu niuerfiuvoq. Piffissap ingerlanerani assigiinngitsorpassuarnik saqqummersitsilluta misileraasimavugut. Arctic Journal, kujataani avanaanilu aviisit il.il. Saqqummersitsiniarnermini pingaarluinnartut ussassaarisut pissarsiariuminaapput. Immaqa tusagassiorfimmi ingerlatat allat Arnanut aningaasartuutaannik matussutaasinnaapput. Uanga nalinni saqqummersitsisutut taamaaliorpugut. Maannakkulli aqutsisut aalajangernerat isornartorsiorusunngilara, suummi tunngaviunersut naluara, Poul Krarup oqarpoq isumaqarluni Arnanut matunera annaasaqarnerusoq.

Atuagassiaq oqaatsinik kulturimillu attasseqataavoq, Kalaallillu Nunaanni tunngaveqarluni arlalitsigut Nunatsinni kulturimik piorsaaqataalluni. Nunami kulturiusoq piorsarniarlugu iliuuseqartoqanngippat, kultuurit allat ineriartornermi aalajangiisuussapput, tamakkutuullu oqassagaanni USA-mi pissutsit atulissapput, tassani igapallatat fast foodit kulturimik ingerlatitsisuussallutik. Kulturi paarineqartariaqarpoq tapersersorneqarlunilu, sorlaqarfimmigut ineriartussappat, Arnanullu inuit ikittunnguit oqaatsinik atuiffigisaani kulturiannilu ineriartornermi tassani ilaavoq, oqarpoq.

Amigaatigineqartoq

Poul Krarupip Arnanut pilersinneqarnissaa akueraa isumaqarami Kalaallit Nunaat atuagassianik assiliartalersukkanik amigaateqartoq, assersuutigalugu arnat nuannarisaat kalaallit isaannit isigalugit oqaluttuaralugit kalaallinillu aallaaveqarluni. Arnanut imaluunniit angutinut soorlu Se & Høritulluunniit atuagassiaanera soqutiginngilaa, inunnut kalaallinik tunuliaqutaqarluni Kalaallit Nunaanni inuusunut attuumassuteqarpat.

– Ingap isumassarsiaq ullut ilaanni uannut saqqummiussaa isumassarsiatsialaavoq. Sulisut tusaaniarnissaat isumaasalu tapersersornissaat uannut pingaartuaannarsimavoq. Imarisaasa nammineq (Inga Dora G. Markussen, aaqq.) isumaginissaat aallaaviuvoq, Sermitsiaq – AG-mut kattutinnginnermini – imarisaanik ilioraanermut, nittarsaanneranut tuniniarneranullu tapersersuilluni. Pingaartuuvoq qulequttat arnat nuannarisaat kalaallit isaannit isigalugit saqqummersinnissaat. Inga tamatumuuna isumaqatigaara, Poul oqaluttuarpoq. Nassuerutigaa Arnanut ingerlannera aningaasatigut ajornakusoortuaannarsimammat. Inuit atuagassiamik pisiniartikkuminaapput, naak aaqqissuisut pikkorinnerpaat pitsaasumik tusagassioraluartut, tuniniaanermullu immikkoortortaq sulilluaraluartoq. Oqarneratuulli:

– Atuartartut ilikkartariaqarpaat tusagasseeriaaseq pitsaasoq akilerneqartariaqartoq, naqitanillu saqqummiineq akisuujusoq ingammillu nunarujussuarmut ikittuinnaat kalaallisut oqaaseqarfiannut siammarlugit. Atuagassiaq suliniutitut tapersersornissaanut periarfissaqarsimasinnaavoq, naluarali suli tamanna periarfissaanersoq, taakkulu Arnanumut atatillugu ingerlatinneqarsinnaapput. Isumaqarpunga atuagassiap imarisai piorsarneqarluarsinnaasut nunarsuarmilu soqutigisanut tulluarlutik, takusinnaavarami takornariat Kalaallit Nunaata kulturia paasisaqarfiginerussallugu soqutigigaat, Poul Krarup naggasiivoq.