Hans Egede pillugu erfalasulertarneq Namminersorlutik Oqartussat atorunnaarsippaat

Savalimmiuni juulip 29-at inuiattut ullorsiorfiuvoq, Savalimmiullu erfalasuat Merkið Kalaallit Nunaanni naalagaaffiup illuutaani - ilaatigut Naalagaaffiup Sinniisoqarfiani, Naalagaaffiup sinniisaasa inaanni Nuummilu politeeqarfimmi marlunngornermi amuneqarpoq.

2016-imi ministeriunerup Lars Løkke Rasmussenip Kalaallit Nunaata inuiattut ullorititaa juunip 21-at Savalimmiullu ullorititaa juulip 29-at Danmarkimi erfalasumaarfissatut pisortatigoortumik aalajangerpai.

Maannakkullu Kalaallit Nunaanni aamma taamaaliortoqarpoq.

Namminersorlutik Oqartussat ullut erfalasulerfissat pillugit nalunaarutaat nutaaq ullumi tallimanngornermi aggustip aallaqqaataani atuutilerpoq, siunissamilu Kalaallit Nunaanni pisortat illuutaat tamarmik, qallunaat kalaallillu, juunip tallimaani Dannebrogimik juulip 29-anilu Merkimmik erfalasulersorneqartassapput.

Aamma sanilivut qaninnerit marluk pillugit erfalasulertoqartassaaq: Island juunip 17-iani aamma Nunavut juulip qulingiluaani.

Erfalasut Dannebrog aamma Merkið amuneqartartussaapput, ikittuinnaalli Islandip Nunavullu erfalasuinik toqqorsiviminniititaqarsinnaapput, taamaattumik Erfalasorput sanililluunniit erfalasuat toqqarneqarsinnaapput. 

Ukiup ingerlanerani ullut erfalasulerfiusut 33-t

Erfalasuliornissaq pillugu nalunaarut pisoqaq 2008-meersoq nutarterneqartariaqarpoq.

Dronningi Margrethe tunuarnikuuvoq, prins Henrik toqunikuuvoq, kunngikkormiullu angajulliliaat Christian kunngissanngornikuulluni.

Naalakkersuisut ullut erfalasulerfiusut allattorsimaffiat siorna misissoqqissaarpaat, maannalu kunngikkormiut allannguutaat tunngavigalugit nutarterneqassaaq.

Ullut erfalasulerfiusut nutaat tassaapput: Nunat Avannarliit ulluat marsip 23-at, Tussiarfissuaq (poorskip kingorna tallimanngornerit sisamaat), Nunat Avannarliit Killiit ullua septembarip 23-at, piniartut aalisartullu ulluat novembarip 15-iat aamma ukiutoqaq decembarip 31-at.

– Nunat Avannarliit Ulluat, Meeqqat Ulluat, Nunat Avannarliit Killiit Ulluat aamma Piniartut Aalisartut Ulluat taakkuupput nalliuttorsiutigineqarnissamik naleqquttuusut, kalaallit ileqquinik, naleqartitaannik nunanilu tamalaani ataatsimoornermik ersersitsisut, Naalakkersuisut siulittaasuat Múte B. Egede nalunaarut nutaaq siorna ukiakkut tusarniaassutigineqarmat tunngavilersuivoq.

Qallunaat naalakkersuisuisa tussiarfissuaq sulinngiffittut atorunnaarsimmassuk ministeriuneq Mette Frederiksen ajuallatsinneqarluinnarpoq. Kalaallit Nunaanni taamaattoqanngilaq, ulloq taanna Danmarkimi 1686-imi atulersinneqarsimasoq, pisortatigoortumik erfalasumaarfissanngortinneqarpoq.

- Kalaallit Nunaanni tussiarfissuaq nalliuttorsiutigisarparput, soorluttaaq ukiup nikinnerani ukiutoqaq nalliuttorsutigisaripput, Múte B. Egede nassuiaavoq.

Maannamut maajip aallaqqaataa Namminersornerullutik Oqartussanut sulisartunullu erfalasulerfiusimavoq, juunilli 21-at inuiattut ullorsiutigaarput, taannalu aamma Namminersorlutik Oqartussat pilersinneqarnerannik ullorsiorfiuvoq.

Ullut erfalasulerfissat qulinik ilaneqarput, erfalasumaarnerlu ulluinnarsiutinngoqqunagu ullut erfalasulerfiusarsimasut tallimat atorunnaarsinneqarput.

Tassaapput prinsesse Marie februaarip arfernani, prinsesse Benedikte apriilip 29-ani, prins Joachim juunip arfineq-aappaanni, Valdemarsdag/Ataatsimooqqiffik juunip 15-iani aamma Hans Egedep ullua juulip pingajuanni.

Ullut erfalasimaarfiusut 28-unikuupput, maannalu 33-nngorlutik. 

Prinsit prinsessellu peerneqassapput...

Kunngikkormiut pillugit erfalasulertarnerit ikilisinneqarnerat dronning Margrethep septembarimi 2022-mi kunngikkormiut prinsii prinsessiilu ikilisinneranik malitseqarpoq.

Oqaluttuarisaanermi aallaavillit kisimik, Valdemarip ullua ataatsimooqqilernerut ulloq, juunip 15-iat. Valdemarip ullua tassaavoq oqaluttuatoqaq naapertorlugu ulloq 1219-imi Dannebrogip Estlandimi qilammit nakkarnera, tassani danskit kunngiata Valdemar Sejrip Lyndanissemi Estlandimiut sorsuffigai. Akerlianik Danmarkip Egå Roklub aamma Thue Christiansen pisinnaatitaaffik pillugu aaqqiagiinngissutiginngilaat, Guutip Dannebrogimik ilusilersuinini piumaffiginngisaannarmagu.

Ulloq ataatsimooqqiffik tassaavoq 1920-mi ulloq Jyllandip kujasinnerusortaani ukiuni 56-ini tyskit naalakkersuinerata kingorna Danmarkimut ataatsimooqqiffik.

 Hans Egede erfalasulissutaasarunnaartoq

Múte B. Egedep juulip pingajuani Hans Egedep ullua pingaaruteqannginnerarpaa, kisiannili ullormi tamatumani pisortatigoortumik erfalasoqartarunnaarneq tunngavilersuutiginngilaa.

Qupanuk Olsenili Naleqqameersoq marsimi Inatsisartunut qinigaasoq isummerpoq.

– Hans Egede pillugu erfalasoqartarunnaarnissarput nuannerpoq, tamannali nunasiaataajunnaarnissamut alloriarnerinnaavoq, Qupanuk Olsen Sermitsiamut oqarpoq.

– Nunasiaanerup nalaani ileqquvut nipangiusimaneqarput, ullukinneq decembarip 21-ani nalliussisarunnaarlugu juullisiortalerpugut. Ullulli tamaasa tulluusimaarluta inuusariaqarpugut, inuillu pisullu pingaartitavut erfalasulerfigisariaqarlugit, avataaneersut pinnagit.

– Inuit ilaat Hans Egedep Kalaallit Nunaannut pingaaruteqarnera, allaat ullumikkut, ingasaassisoq isumaqarput.

– Hans Egede Kalaallit Nunaanni kristumiussutsimut pingaaruteqarluinnarpoq, kristumiullu ataqqilluinnarpakka, taakku kristumiuujuaannarsinnaapput taamaaliorusukkunik. Aamma akuleriissitsinermik kulturerput, ukiuni 300-ni ineriartortinneqarsimasoq, ataqqisariaqarparput. Maannali Kalaallit Nunaat nutaaliaavoq, ullorlu Hans Egedep eqqaassutissaata isaterneqarfissaa qilanaareqaara 

– imaluunniit Nuummi sumiiffimmut nuimannginnerusumut nuunneqarfissaa. Taarsiullugu inuit uagutsinnut kalaallinut pingaarutillit eqqaassutissiussavagut, Qupanuk Olsen oqarpoq.

Ullut erfalasoqarfissat pillugit nalunaarut ulluni allani erfalasoqarsinnaanermut killilersuutaanngilaq, assersuutigalugu sapaatini imaluunniit nalliuttorsiorfiusuni.