Inuit neriuuteqalersittariaqarpagut

Tasiilaq Inatsisartuni sinniisoqarluarpoq, tassami ilaasortanit 31-usunit sisamat Tasiilameersuupput – Inatsisartuni ilaasortaasut 12,9 procentii. Tasiilaq politikkikkut ukkatarineqartoq pimoorunneqartorlu, nunalu tamakkerlugu politikkikkut suliaqarnermi pingaaruteqarluinnartuusoq ilaasortat Tasiilameersut amerlassusaasa ersersippaat. 

Illoqarfiulli inuisa akerliussutsimik takutitsinerminnut tunngavigisaat - soorlu internettip attavilunnera, nioqqutissanik kiffartuussineq, inissiassaaleqineq, ilinniagaqarnissamik periarfissat suliffissallu - aaqqiissuteqarfigineqarnissaat Inatsisartuni ilaasortat Tasiilameersut qanoq suliniutiginiarpaat? 

- Tasiilami akerliussutsimik takutsitsisoqarnera nuna tamakkerlugu malinnaavigineqarpoq, uangalu pitsaanerusumik attaveqaasersuuteqalernissamik pilersitsisoqarnissaanut akisussaasooqataaniarlunga politiikerisut neriorsuutiginikuuara, tassa timmisartuussineq pineqaraluarpat imaluunniit internetti pineqaraluarpat, taakkuami aningaasaqarnikkut ineriartuuteqassagaanni pisariaqarluinnarput, Lars Poulsen (S), Islandimit Tasiilamut imaatigut kabelimik peqalernissaata Naalakkersuisunit qulakkeerneqarnissaanut siunnersuusiamik suliaqartoq, oqarpoq.

Tasiilap Islandillu akornanni imaatigut kabeli 

Paragraf 37 naapertorlugu Tasiilap, Ittoqqortoormiit Qaanaallu imaatigut kabelimik attaveqaaserneqarnissaanut apeqquteqaatimini itigartinneqareeraluarpoq, tassani Tusass-ip nalunaarutigaa najukkani taakkunani imaatigut kabelimik attaveqaasersuutiliinissaq pilersaarutaanngilaq. 

Tasiilap Islandillu akornatigut imaatigut kabeliliinissaq 540 millioninik akeqarnissaa missingersuutigineqarpoq, Ittoqqortoormiinilu aamma Qaanaami imaatigut kabeliliinissamut nalunaarasuaateqarnermik pilersuisoq missingersuusiornikuunngilaq. 

”Tusass-ip 2025-mit 2028-mut internettikkut attaveqaatinik pitsanngorsaaniarneq qaammataasiat Low Earth Orbit-it (LEO) atorlugit piumaartoq periusissiamini ilanngunnikuuaa, soorlu Starlink aamma OneWeb. LEO-nik ingerlatsisunik suli suleqatiginninnissamik isumaqatigiissusiortoqarnikuunngilaq, isumaqatiginninniarnerilli ingerlapput,” akissuteqaammi allassimavoq.

- Tusass internettip attaveqaataanik pitsanngorsaanissamik nalunaaruteqartuarpoq, atuisulli internettip attavia pitsaannginnerarlugulu arriinnerarpaat. Attaviit kipisooraangata illoqarfimmi sulineq tamarmi unittarpoq, 

– niuerniarsinnaanngilatit kortilu atorlugu akiliisinnaanak, tamannalu naammaginanngilaq. Tusassip qaammataasat atorlugit internettip attavianik pitsanngorsaanissaq anguniarlugu isumaqatiginninniarnerit Inatsisartut qinigaaffianni kingullermili aallutilerpai, sulilu iluatsitsinani.

- Utaqqisinnaajunnaarpugut. Qinigaaffiit arlallit ingerlanerini pitsanngorsaanissaq neriorsuutigineqartarpoq, maannalu siunertamut aningaasaliinissaq noqqaassutiginiarlugu siunnersuusiortariaqarluta, Lars Poulsen oqarpoq.

Pisinnaatitaaffiit pillugit ilisimasat annertusarnissaat 

Tasiilami mittarfeqalernissaa, piorsarsimassutsimut tunngasumik ilinniarfeqalernissaa Tunumilu aalisarnerup ineriartortinneqarnissaa Iddimanngiiu Biancop (IA) politikkikkut sulissutiginikuuaa. 

Tasiilami akerliussutsimik takutitsisoqarnerani peqataanini sakkortunaarpaa. 

- Sakkortuvoq, Tasiilamili aatsaat taama annertutigisumik akerliussutsimik takutitsisoqarpoq. Tamannalu innuttaasut piumasarisaannik illoqarfiup nioqqutinik pilersuinerup pitsanngorsaaviginissaanik, mittarfittaarnissamik sulissuteqarnissamik, pitsaanerusumillu internettip attaveqalernissaanik sulissuteqarnissamik kajumissuseqarnerulersitsivoq, Iddimanngiiu Bianco oqarpoq. 

Tunngaviusumilli arnat pisinnaatitaaffii politikkikkut sulissutigerusuppai. 

- Uagut Tunumiuusugut pisinnaatitaaffigut ilisimavallaanngilagut. Nunaqarfinni pisinnaatitaaffinnik ilisimasaqarneq appasittuararsuuvoq, sunalu pisinnaatitaaffiginerlugu ilisimanngilaat. Uangali arnat pisinnaatitaaffii siuarsarniarlugit salliukkusuppakka, 

– toqqissilluni inuuneqarsinnaatitaaneq, nammineq timinnut oqartussaanermut pisinnaatitaaffeqarneq (pisinnaatitaaffiit kinguaassiornermut tunngasut), inatsisitigullu illersugaanermut tunngasut. Pisinaatitaaffinnik taakkuninnga siammarterinissaq qaammarsaanissarlu tunngaviusumik pisariaqartinneqarpoq, Iddimanngiiu Bianco oqarpoq.

Immikkoortitsineq ukkatariniarpaa 

Justus Hansen (D), Inatsisartunut Kommuneqarfik Sermersuumilu kommunalbestyrelsimut qinigaasoq inuiaqatigiinnut atugassarititaasut pitsanngorsaavigineqarnissaat sulissutigiuaannarlugu, Tunu-milu pissutsit immikkut ukkataralugit oqarpoq. 

- Isumaqarpunga Tunu ukiorpassuarni salliunneqarneq ajortoq. Politikerisulli pissutsit tamakkiisumik isiginiartariaqarpakka. Tunu kisiat isiginiarneqarsinnaanngilaq. Suleqatigiinnissamulli isumaqatigiissummi mittarfiliornikkut tunumi angallanneq pitsanngorsaavigineqarnissaa allassimammat nuannaarutigaara. Sanaartornerit inuussutissarsiuteqarnermik ineriartortitsinermik, tamakkiisumillu ineriartortitsinermik nassataqarnissaat qularinngilara, Justus Hansen Sermitsiamut allagaqarpoq.

Tunup immikkoortinneqarnera unitsinnikkusuppaa. 

- Aamma nunatta kangiani kitaanilu innuttaasut naligiimmik inuunissaat qulakkiissallugu uannut pingaaruteqarluinnarpoq. Taammaammat immikkoortitsinerup ullumikkut atuuttup, imigassanik pisisinnaanermik nioqquteqarsinnaanermillu tunngaveqartup, misissuivigineqarnissaanut siunnersuusiorpunga.

Piorsarsimassutsimik ilinniarfik 

Tunumi piorsarsimassuseq, oqaatsit inuusaaserlu eqqarsaatigigaanni kitaamiut pingaarnerutinneqartarneri Gerth Mikaelsenip (N) isornartorsiorpai. 

- Ilinniarfimmik piorsarsimassutsimik atuartitsiviusumik qulakkeerinninnikkut Tasiilami piorsarsimassuserput nukittorsarniarpara, ilinniarfillu taanna Kitaani ilinniarfinnit allaanerussaaq. 

-Piorsarsimassutsimik ilinniarfik nunatsinni pisussutitta annersaasa ilagisariaqarpaat. Pikkorissorsuarnik tunumiut kultuuriannik ilisimasalinnik ilinniartitsisinnaasunillu inoqarpoq, Gerth Mikaelsen, Tunumi ineriartortitsinermik suliniuteqartoqanngippat innuttaasut ikiliartornissaannik ernumassuteqartoq, oqarpoq.

Siornatigut Tunumi qilaatersornermik inngernermillu ilinniartitsisoqartarnikuusoq, unitsinneqarnikuusorli, tamannalu ileqqunik tammatsaaliuinermut oqimaaqutsiisoq Nuummi Tunu tapersersorniarlugu maajimi akerliussutsimik takutitsisoqarnerani oqalugiaatimini oqaatigaa. 

- Namminersulivissagutta tamanna eriagisariaqarparput. Nunap assigiinngissitaartuunini nukittorsartariaqarpaa, oqarpoq erseqqissarlugulu oqaatsit, atisat, inuusaaseq sammisallu allat piorsarsimassusermut tunngasut ilinniarfimmi sammineqarsinnaasut, ilinniarfimmilu tunumiumik tunumiut kultuuriannik ilisimasalimmik aqutsisoqartariaqartoq.

Innaallagiamik pilersuinermik annertusaaneq 

Lars Poulsen-ip Kommuneqarfik Sermersuup Tasiilami ingerlatsinera Tunumilu najugallit oqartussaaqataanerata amigarnera, taavalu najukkami pissutsit innuttaasullu kissaataat eqqarsaatiginagit aalajangiisarnerit Nuummi ingerlanneqartartut siornatigut isornartorsiornikuuai. 

Najukkami innuttaasut oqartussaaqataanissaat anguniarlugu Tunumi namminerisamik kommuneqarnissaq tapersernikuuaa. 

Maanna borgmesterip Tunumi inissianik sanaartornissamik pilersaarutinik saqqummiussinissaa noqqaassutigaa. 

- Tasiilami innaallagiamik pilersuinerup pitsanngorsaavigineqarnissaa 2022-mi siunnersuutiginikuuara, maannalu innaallagiamik pilersuineq 50%-mik qaffannikuuvoq. 

- Innaallagiamik pilersuinerup annikippallaarnera kommuunip sanaartornermik suliniutinillu sanaartornermut tunngasunik aallartitsinissamut aporfiginerarnikuuaa – utoqqatsissulli tamanna atorunnaareerpoq. 

-Maanna kommuunip pilersaarutiminik saqqummiussaqarnissaa piffissanngorpoq, tassami Inatsisartut kommuunilu ineriartortitsinermik suliaqarnerat ersarittariaqarpoq, Lars Poulsen oqarpoq.

Tunumut ikaartarfik

Lars Poulsenip Tasiilami ajornartorsiutinik aaqqiissuteqarnissaq anguniarlugu partiit akornanni oqaloqatigiinnissaq kissaatigaa. 

- Inuit pitsaasumik inuuneqalissappata neriuuteqalersittariaqarpagut, Lars Poulsen oqarpoq. Tasiilami ajornartorsiutit annertuut eqqartorumallugit Inatsisartut ukiamut ataatsimeersualinnginneranni partiit tamaasa ataatsimeeqatiseriniarpai.

- Inatsisartuni ilaasortat nuna tamaat sullisissallugu akisussaaffeqaraluartut uanga partiit tamaasa qulequtalimmik ataatsimeeqatiginiarlugit suliniuteqarumavunga: "Tunut ilaartarfiliussaagut." 

- Piviusorsiortumik ineriartitsitsinissamut tunngavoq – oqaluinnarnata iliuuseqassaagut. Partii qanorluunniit qalipaateqaraluarpat qanoq iliornissamik eqqartuilluta nukiit atornagit ataatsimoortariaqarlutalu suliassaq ataatsimoorluta kivittariaqarparput, Lars Poulsen oqarpoq.

Iddimanngiiu Biancop eqqartueqatigiinnissamut aggersarneqarnissani qilanaaralugulu partiit suleqatigiinnissaannik pisariaqartitsineq ilisarisinnaavaa.

- Qineqqusaarnitsinni ajornartorsiutit aaqqiffiginiarlugit ineriartortitsiniarlutalu partiit akornanni suleqatigiissalluta qinersisartut neriorsornikuuagut, taanna oqarpoq.

Meeqqanut, Inuusuttunut Ilaqutariinnullu Naalakkersuisup Mads Pedersenip (IA) Kommuneqarfik Sermersuumi borgmesteri Avaaraq Olsen (S) Tasiilami ulluni juunip qulinganiit aqqaneq-aappaanut ataatsimeeqatigissallugu pilersaaruteqarpoq, tassanittaarlu innuttaasut minnerunngitsumillu meeqqat inuusuttullu oqaloqatigerusuppai.