Oceans North Kalaallit Nunaat (ONKN), avatangiisinik illersuiniaqatigiiffik aamma aningaasaateqarfik 2021-mi pilersinneqartoq Nuummilu allaffeqartoq, kalaallinik sisamanik sulisoqarpoq, pisortaralugu Jenseeraq Poulsen, immikkullu siunnersortit tassaasut Parnuna Egede Dahl, uumassusilerisoq ilisimatusartorlu, Karen Motzfeldt, pinngortitamik pisuussutinillu illersuinermut politikimik suliaqartoq, aamma Tukumminngiaq Olsen Lyberth, piujuartitsinermik naggueqatigiillu Inuit pisinnaatitaaffiinik suliaqartoq.
Pinngortitap nungusaataanngitsumik atornissaa qitiutipparput. Aalisarnermut arfanniarnermulluunniit akerlilersuinngilagut, piujuartitsisumilli pinissaat soqutigivarput, sapinngisamillu najukkami innuttaasut peqataatillugit tamanna pissasoq, Karen Motzfeldt Parnuna Egede Dahl aamma Tukumminngiaq Olsen Lyberth peqatigalugit Sermitsiamut oqarpoq.
Oceans North Kalaallit Nunaat (ONKN), avatangiisinik illersuiniaqatigiiffik aamma aningaasaateqarfik 2021-mi pilersinneqartoq Nuummilu allaffeqartoq, kalaallinik sisamanik sulisoqarpoq, pisortaralugu Jenseeraq Poulsen, immikkullu siunnersortit tassaasut Parnuna Egede Dahl, uumassusilerisoq ilisimatusartorlu, Karen Motzfeldt, pinngortitamik pisuussutinillu illersuinermut politikimik suliaqartoq, aamma Tukumminngiaq Olsen Lyberth, piujuartitsinermik naggueqatigiillu Inuit pisinnaatitaaffiinik suliaqartoq.
Pinngortitap nungusaataanngitsumik atornissaa qitiutipparput. Aalisarnermut arfanniarnermulluunniit akerlilersuinngilagut, piujuartitsisumilli pinissaat soqutigivarput, sapinngisamillu najukkami innuttaasut peqataatillugit tamanna pissasoq, Karen Motzfeldt Parnuna Egede Dahl aamma Tukumminngiaq Olsen Lyberth peqatigalugit Sermitsiamut oqarpoq.
Avatangiisinik illersuiniaqatigiiffik aalisarnermut siunnersuisoqatigiinni alaatsinaatsutut inissisimavoq, suliniaqatigiiffittullu naalakkersuisutigoortuunngitsuni kisiartaalluni Aalisarnermut Piniarnermullu Naalakkersuisoqarfimmi suleqatigiissitani assigiinngitsuni qalerallit, saarulliit, suluppaakkat nipisaallu pillugit aqutsinermut pilersaarutinik suliaqartunut peqataasinnaatitaalluni. Suleqatigiissitani aamma Nunalerinermut, Imminut Pilersornermut, Nukissiutinut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfik, Pinngortitaleriffik, Aalisarnermut Piniarnermullu Nakkutilliisoqarfik, Sustainable Fisheries Greenland (aalisarnermik ingerlatsiviit Royal Greenland aamma Polar Seafood suleqatigalugit) aalisartullu kattuffii KNAPK, QAK aamma SQAPK peqataapput.
- Suliniuteqarnitsinni oqaloqatigiinnerit ujartortarpavut, suleqatigiissitani, aalisarnermut siunnersuisoqatigiinni tusarniaaqataasarnitsinnilu peqataasarnerput nuannaarutigaavut, neriuutigaarpullu ilaannikkut inatsisit aqutsinermullu pilersaarutit pitsanngorsarnissaannut iluaqutaasunik siunnersuuteqarsinnaassalluta, taamaalillutalu suleqatigiinneq tamaat eqqarsaatigalugu tatiginartutut isigineqalernissarput, Karen Motzfeldt oqarpoq.
Atuisut piujuartitsinermut isiginnittaasiat
Oceans North Kalaallit Nunaat ilaatigut imartani avatangiisit sunnerneqarsimanngitsut, imartat illersorneqarnissaat aamma immami uumassusillit piujuartitsisumik atorneqarnissaat pillugit ilisimasanik katersillunilu siammarterisassaaq. Avatangiisinik illersuiniaqatigiiffik isumasiuiniarluni angalasarpoq, tamatumani Kujataani kingullermillu Uummannap sulluani innuttaasut, aalisartut piniartullu piujuartitsinermut isiginnittaasiat tusarnaarniarlugit angalapput. Oqaasermi pineqartoq qallunaatut tuluttullu oqaaseq ataasiinnaq atorlugu atorneqartarmat, kalaallisulli oqaaseq ataaseq assigiinngitsunik isumaqartinneqartarluni.
- Kalaallisummi atorneqartarmata ”Piujuartitsineq”, ”Nungusaataanngitsumik” aamma ”Attanneqarsinnaasumik”, Tukumminngiaq Olsen Lyberth oqarpoq.
Aamma Parnuna Egede Dahlip piujuartitsinermut aalisartut piniartullu isiginnittaasiat itisilerpaa.
Aalisartut tupaallannartumik amerlasuut piujuartitsineq eqqartoramikku oqaaseq „nungusaataanngitsumik“ atortarpaat. Tassami pisuussutit tamaasa nungunnagit kinguaariit tulliuttut eqqarsaatigineqartariaqarmata, Parnuna Egede Dahl oqarpoq.
Naak aalisartorpassuit piujuartitsineq pingaaruteqartoq isumaqaraluartut, aammali ilaasa aalisarnermut killilersuinerit „kamanaatsutut“ isigaat.
Soqutiginartunik oqaloqatigiissuteqarpugut, ilaat isumaqarput piujuartitsineq pisassat killilersugaanerisigut malittarisassaqarnikkullu pingaaruteqartoq, allalli isumaqarlutik tamanna avataanit eqqussaasoq killilersuinernik kamanaatsunik nassataqartoq.
Oceans North Kalaallit Nunaat immami avatangiisit innarlerneqannginnissaat uumassusillillu
nungusaataanngitsumik atorneqarnissaat pillugit ilisimasanik katersivoq.
Namminersorlutik assiliineq
- Isumaqarput pinngortitap killiliisarneri soorlu anori, sila sikullu imminni killilersuisooreersut. Silalli pissusiata allanngoriartornerata kinguneri eqqarsaatigalugit, immaqa sikuusarnerata minnerulerneratigut aalisarnerup annertusineranik kinguneqassaaq, taamaalilluni tamanna aalajangersimasuunngilaq. Ilaalli aamma isumaqarlutik uagut inuit pinngortitaq sunnersinnaanngikkipput.
- Inuit ikippallaaramik pinngortitamut sunniuteqarsinnaanngitsut, pinngortitarlu ima allanngorartigimmat pisuussutit pioreersut atorluaannarnissaat pingaaruteqarluni. Tassa ilaat taama isumaqarput, amerlanerusunillu immikkuualuttunik ilaqassallutik, aamma naak ilaatigut isumaqatigiinngittaraluarluta paasinninniarsarisarpugut paasineqarusuttarlutalu, Parnuna Egede Dahl oqarpoq.
Aalisartut piujuartitsilluni aalisarneq soqutigigaluarlugu aningaasatigut akiligassaminnik akiliisinnaanissaat aamma pingaaruteqarpoq.
- Piujuartitsineq eqqarsaatigalugu isumaqatigisorujussuusarpaatigut, aalisarneq nungutinnianngilaat, aningaasarsiornertik inooriaasertillu piujuartitsinermut atatillugu soqutigisaraat. Aningaasalli aamma pingaaruteqarput ulluinnarnilu aamma pingaaruteqarlutik, taamaattumillu piffissamut sivikinnerusumut ungasinnerusumullu oqimaaqatigiissaarinissaq pingaaruteqarpoq, Tukumminngiaq Olsen Lyberth soqutigisaqaqatigiit oqallinneri pillugit taama oqarpoq, soqutigisaqaqatigiit Uummannap Sulluani inoqarfinni tamani ONKN-ip isumasioqatigiissitsinerani peqataasut oqaloqatigiinneri pillugit, tamatumani aamma immami avatangiisit illersorneqarnissaat aamma eqqartorneqarpoq.
- Uummannap Sulluanut aamma Kujataanut angalanitsinnit nalunaarusiussaagut taannalu siammarterneqarumaarluni. Tassani najukkani innuttaasut oqariartuutaat pingaarnerit ilanngutissavavut, taakkulu siunissamut ungasinnerusumut periusissiami eqqarsaatigineqassallutik. Innuttaasunit siunnersuutigineqartut ilaat, uagut nammineq periusissiatsinni pingaarnernut naapertuuttut, suliassatsinnut aningaasaliissuteqarnissamut atorsinnaassavavut, Karen Motzfeldt oqarpoq.
Pisassiissutit niuerutigineqarsinnaasut ataasiakkaat tunineqarsinnaasut nammineq pigisat
Uumassusilerisup ilisimatusartartullu Parnuna Egede Dahlip Ocean North Kalaallit Nunaata pisassiissutit niuerutigineqarsinnaasut ataasiakkaat tunineqarsinnaasut ataanni aalisarneq pillugu nalunaarusiornissamut siunnersuut (nalunaarut IOK) pillugu tusarniaanermut akissutissaa maannakkut suliarileruttorpaa, tassani Canadami suleqatigineqartut IOK-p aaqqissuussineranut tunngatillugu ajornartorsiutinik misilittagallit ikiortigineqassallutik.
– Nunanit allanit misilittakkat takutippaat IOK-mik periaatsip atuutilersinneqarnerani ajornartorsiuterpassuaqartartoq, assersuutigalugu inoqarfiit inuerussinnaanerat pinngitsoortinniarlugu isumannaallisaanermut iliuuseqartoqarneq ajormat. IOK pillugu nalunaarut Aalisarnermut Inatsimmik atuutilersitsisuuvoq, taamaattumik nalunaarut sulissutigisassatsinni pingaarnerpaajugunarpoq. Tassani nukiit tamarluinnaasa atortariaqarpavut, Parnuna Egede Dahl nassuiaavoq.
– Aalisarnermut inatsit inuiaqatigiinnut kalaallinut tunngaviusumik pingaaruteqarluinnarpoq, tassanimi aalajangersarneqarmat inuussutissarsiut aqqutigalugu inuiaqatigiit qanoq ineriartortinneqassanersut, Karen Motzfeldt oqarpoq, itisiliillunilu oqaatigalugu IOK-mik aaqqissuussineq nunasseriaatsimut sunniuteqarsinnaasartoq, Karen Motzfeldt oqarpoq.
Parnuna Egede Dahl aamma Karen Motzfeldt oqarput, avatangiisinik illersuiniaqatigiiffiup aalisarnermut inatsimmi aqutsinermut najoqqutassiat nutaat ilanngunniarsimagaluarai, taakkuli ilanngunneqarsimanngitsut, immaqali nalunaarutit aqutsinermullu pilersaarutit aqqutigalugit tamanna anguneqarsinnaassasoq.
Nunat soorlu Norge Tuluillu Nunaat, pinngortitamik uumassusilinillu aqutsinermi najoqqutassianik nutaalianik, soorlu mianersornissamut najoqqutassianik, atuutilersitsisimasut, innersuussutigaat, soorlumi aamma ONKN-imit innersuussutigineqartoq, pinngortitap ataqatigiinnera tunngavigalugu aqutsinermik ingerlatsisoqassasoq.
Nunarsuarmi sumiiffiit ilaanni oqallisigineqarpoq, sinerissamut qanittumi aalisarnerup qanoq ineriartortinneqarsinnaanera, taamaalilluni sinerissamut qanittumi nunassittarneq ataavartinneqarsinnaaqqullugu. Nuna tamakkerlugu aalisarnermi sinerissap qanittuani aalisartoqartarnissaanik siunnersuuteqanngilagut. Paasilluarsinnaavarput nunap isertitaqarnissaanut avataasiorluni aamma sinerissamut qanittumi aalisarneq taamaallaat pisariaqartoq. Sinerissamulli qanittumi aalisarneq periarfissaqarluarpoq: allatut ingerlanneqarpat sinerissamut qanittumi aalisarneq najugaqarnerlu ataavartinneqarsinnaapput. Misigivugulli isumarput tusaaneqarpianngitsoq, Karen Motzfeldt oqarpoq.
Naak aalisarnermut inatsimmi allassimagaluartoq, aalisarneq nungusaataassanngitsoq, tamanna qulakkeeruminaassinnaasoq, ONKN-imi isumaqarput.
- Piujuartitsineq najoqqutassiallu nutaat nalunaarutini aqutsinikkullu pilersaarutini maannakkut samminiarsarilerpavut, tamannali unammillernartoqarpoq. Uumassusillit ataatsimut isigalugit ataqatigiissumik ingerlatsinissaq tunngavigalugu aqutsinissamik siunnersuuterput itigartinneqariaannaasarpoq, tamakkiisumik eqqarsartaatsimik nutaamik siunertaqarneq pissutigalugu, taamaalillunilu piviusumi qanoq iliortoqarsinnaanera paasiuminaammat, Parnuna Egede Dahl oqarpoq.
