Peqqinnissaqarfik nunatta
karsianut nanertuutinngorpoq.
Namminersornerullutik Oqartussat peqqinnissaqarfimmik 1992-imi
angerlaassinerani naalagaaffimmit ataatsimoortumik tapiissutit 600 millionitit
koruunit ingiaqatigitinneqarput.
Peqqinnissaqarfik nunatta
karsianut nanertuutinngorpoq.
Namminersornerullutik Oqartussat peqqinnissaqarfimmik 1992-imi
angerlaassinerani naalagaaffimmit ataatsimoortumik tapiissutit 600 millionitit
koruunit ingiaqatigitinneqarput.
Aningaasat Danmarkimi aningaasaqarnerup
ineriartornera malillugu akinut aningasarsianullu nalimmassarneqartut,
ullumikkut 1,1 milliardinut qaffapput.
Taakkuli naammanngivipput.
2026-mut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi, aningaasaqarnermut
akileraartarnermullu naalakkersuisup Múte B. Egedep, Inuit Ataqatigiit,
marlunngormat saqqummiussaani, peqqinnissaqarfimmut aningaasartuutit 1,8
milliardit koruuninut qaffassimapput. Kalaallit Nunaatalu nammineerluni 700
millionitit koruunit peqqinnissaqarfimmut akiliutigisariaqarpai,
aningaasaliissutillu qaffakkaluartut akuttunngitsumik taanna innuttaasunit
aarleqqutigineqartarpoq.
AMIGARTOORTOQASSASOQ
Aningaasaqarnermut
akileraartarnermullu naalakkersuisoqarfiup ukioq manna siusinnerusukkut
2025-mut aningaasanut inatsimmut missingersuutitigut malitseqartitsineq
suliaraa, taannalu naalakkersuisut ulloq 5. juni ataatsimiinnerminni
tusaatissatut tiguaat.
Nunatta karsiata peqqinnissaqarfiup 2025-mut missingersuutaani 64,8 millionitit
koruuninik atuivallaarnissaa ilimagaa, atuivallaarutillu arlalinnut
siaruarsimapput: Dronning Ingridip Napparsimavissua 35,6 millionit koruunit, nunani allani
timikkut katsorsartinneq 24,1 millionit koruunit, nunatta nakorsaatinik
passussivia 23,6 millionit koruunit, nunap immikkoortuini peqqissaaviit 23,2
millionit koruunit, napparsimasut angalaneri ingerlatsigasuarnerillu 11,2
millionit koruunit, pinerluttaalisitsinermut inatsit malillugu tarnikkut
katsorsarneqartussanngortitat 6,8 millionit koruunit kiisalu
peqqinnissaqarfimmi qullersat 1,3 millionit koruunit.
2025-mi atuivallaarutit katillugit 125,8 millionit koruunit.
Atuivallaarutit taamaallaat kigutileritinnermut 10,0 millionit koruuninik
atuinikinnikkut, nunani allani tarnikkut napparsimasunik katsorsaanermi 7,7
millionit koruuninik, nuna tamakkerlugu peqqinnermut ilinniartitsinermullu
suliniutini 6,5 millionit koruuninik kiisalu ataatsimoortumik
kalerrisaarivikkut 1,7 millionit koruuninik atuinikinnikkut ilaannakortumik
illuatungilerneqarput.
2025-mi 2,9 millionit koruuninik ileqqaarneq.
Naatsorsukkat naalagaaffiup 2025-28 ukiuni sisamani ukiut tamaasa 35 millionit
koruuninik – katillugit 140 millionit koruuninik – nunatsinni
peqqinnissaqarfimmut aningaasaliinera pissutigalugu 64,8 millionit koruuninik
amigartoornermik inerneqarput.
Ukiumoortumik aningaasanut inatsisit akinut aningaasarsianullu
nalimmassagaasarput.
2026-mi qaffariaat 2,34 procentinut naatsorsorneqarpoq,
Múte B. Egedeli unikaallatsitsivoq. Aningaasartuutit qaffakkiartuinnavinneri
unitsinneqartariaqarput, taamaalillunilu 2026-mut aningaasanut inatsisissatut
siunnersuummi aningaasaliissutit amerlanerit, tassani kommuninut
ataatsimoortumik tapiissutit ilanngullugit akit aningaasarsiallu
qaffakkaluartut taamaaginnartinneqarput. Taamatut tamanut annertoqqatigiiaamik
ileqqaarniarnermi peqqinnissaqarfik kisiartaalluni ilaatinneqanngilaq,
tassungalu ingerlatsinermut tapiissutinullu aningaasaliissutit 2026-mi
kisitsisip nalimmassaatip affaanik akinut aningaasarsianullu
nalimmassarneqarput – tassa 1,17 procentinik qaffanneqarput.
Akerlianillu danskit aningaasaqarnerat pitsaanerusinnaanngilaq, naalagaaffiullu
karsiani aningaasat atugassat akuttunngitsumik milliardilikkaanik
amerlineqartarput. Danmarkimi 2026-mut akinut aningaasarsianullu nalimmassaat
akit qaffakkiartornerat Kalaallit Nunaannit kigaannerummat 1,60 procentinut
naatsorsorneqarpoq. Naalagaaffimmit namminersorlutik oqartussanut
ataatsimoortumik tapiissutit danskit procentimik aaqqiissutaat malillugu
nalimmassarneqartarput, 2026-mullu ataatsimoortumik tapiissutit 4 ½ milliardit
koruuninut naatsorsorneqarput.
Koruuninut oorinullu eqqorluinnartumik allanneqarnatik 2026-mut
ataatsimoortumik tapiissutit aningaasanut inatsisissatut siunnersuummi
4.524.700.000 koruunitut allanneqarput, taakkulu nunatta karsiata isertitaasa
tamarmiusut 53 procenteraat.
Peqqinnissaqarfik ilungersunartorsiortoq
Piviusup peqqinnissaqarfimmut politikikkut anguniakkat aportittuartarpai,
piviusumilu nunarsuarmi qeqertat annersaanni innuttaasut 56.831-t illoqarfinnut
17-inut nunaqarfinnullu 54-nut agguataarsimallutik najugaqarput.
2021-2025 Demokraatit peqqinnissamut oqaaseqartartuata Anna Wangenheimip
naalakkersuisooqatigiit Inuit Ataqatigiit Nalerarlu/Siumullu
peqqinnissaqarfimmi sulisussanik pisariaqartunik atorfinitsitsisannginneranik
isornartorsiortuarpai.
Ulloq 7. april Anna Wangenheim peqqissutsimut naalakkersuisutut toqqarneqarpoq,
nakorsassaaleqinerlu pissutigalugu Qaqortumi sisimiunilu nunap immikkoortuini
peqqissaavinni ernisarfinnik matusineq suliaasa siullersaraat. Tassunga
taarsiullugu Kommune Kujallermi Qeqqatalu Kommuniani ernisussat Nuummi Sanamut
erniartortartussanngorput.
Ernisarfinnillu marlunnik taakkunannga matusineq 2025-mi peqqinnissaqarfiup
ilungersuutaani arlalinni Anna Wangenheimip atuuffittaamini suliassaanut
ilaaginnarput. Peqqissutsimut naalakkersuisoqarfik 2025-mut missingersuutiminik
64,8 millionit koruuninik sinniissasoq ilimagineqarpoq, taakkulu
ileqqaarniarnikkut ilassutitulluunniit aningaasaliissutitigut
matussuserneqartussaassapput (Paasissutissaq takuuk).
Naassaanngiusartoq
Innuttaasut peqqinnissaqarfimmut piumasaqaataat annertusiartortuarput,
peqatigisaanillu peqqinnissaqarfik 2036-p tungaanut utoqqaat
amerliartornissaasigut ilungersunartorsiortinneqarpoq. Peqqinnissaqarfiup
aningaasartuutaasa nunatta karsiata ataatsimut isertitaasa sisamararterutaasa
tallimararterutaasalu akornanni amerlassusillit iisarpai, naallu 1,9 milliardit
koruunit aningasarpassuugaluartut, taamaattoq Kalaallit Nunatsinni
innuttaasumut ataatsimut agguarlugu peqqinnissaqarnermut aningaasartuutit nunanit
avannarlernit allanit appasinnerupput.
Atassutip siulittaasuata Aqqalu C. Jeremiassenip Kalaallit Nunaata
peqqinnissaqarfik, 1992-imi angerlaassani, peqqinnissakkut
illersorneqarsinnaasumik attannissaanut akissaqannginnerput pissutigalugu,
naalagaaffimmut utertinneqassasoq siunnersuutigaa.
Partiilli sinneri taama
sakkortutigisumik iliuuseqalersaanngillat, naak 2022-mi oktobarimi
qineqqusaarnermi peqqinnissaqarfik sammisatut pingaarutilittut
sammineqaraluartoq.
Taamanikkut peqqissutsimut naalakkersuisup Mimi Karlsenip, Inuit Ataqatigiit,
februaarimi 2023-mi danskit peqqinnissamut ministeriat Sofie Løhde, Venstre,
kalaallit Danmarkimut Københavnimi Rigshospitalimut peqqissariartut
naalagaaffimmit akiliunneqartarnissaannik qinnuigaa. Danskit naalakkersuisuisa
kissaatip ilaa 2025-28 ukiuni sisamani ukiut tamaasa 35 millionit koruuninik –
katillugit 140 millionit koruuninik - aningaasaliissuteqarnikkut akueraat,
taakkulu Danmarkimi Kalaallillu Peqqissartut Københavnimi najugaqarfianni
nakorsaatinik pisinernut, isileritinnermut, timikkut katsorsartinnermut
atugassaapput.
Akiligassaq milliardip sisamararterutaanik annertussusilik
Naalakkersuisoq Anna Wangenheimip sapaatip akunnerani kingullermi Folketingip
Kalaallit Nunaannut ataatsimiititaliaannik ataatsimeeqateqarnermini kalaallit
Danmarkimi katsorsartittut danskinit akiliunneqartarnissaannik kissaat
uteqqippaa.
Kalaallit Nunaanni katsorsartinnissamut neqeroorutit amigarneri pissutigalugit
nunatta karsiata ukiumut 250 millionit koruunit Danmarkimut akiliutigisarpai:
140 millionit koruunit peqqinnissaqarfimmut 100 millionit koruunillu inunnut
innarluutilinnut immikkoortumut.
– Aaqqissuussaanerusumik ungasissumullu isigisumik aningaasaleeqataaneq
piviusumut naapertuuttoq kissaatigaarput. Ikiorsiissutituunngitsoq,
kunngeqarfimmili akisussaaqatigiinnertut. Piffissami sivisuumi
aningaasaqarnitta nammassinnaasaanit annertunerusoq kivissinnaasimavarput,
tamannali napparsimasut isumannaatsuuneranut kingunerlussinnaavoq, Anna
Wangenheim oqarpoq.
Kalaallit Nunaannut ataatsimiititaliaq aningaasaliisinnaanngilaq, taannali
Folketingimi partiinit tamanit ilaasortaatitaqarpoq.
Demokraatit, Inuit Ataqatigiit, Siumup, Atassutillu
naalakkersuisooqatigiinnermut isumaqatigiissutaanni peqqinnissaqarfik nukittooq
inuiaqatigiinni atugarissaartuni toqqammavittut taaneqarpoq, taamaattoq
peqqinnissaqarfik sivisuumik utaqqisoqartarneratigut,
sulisussaaleqiffiuneratigut naammanngitsunillu isumalluuteqarnermigut
tatineqartoq nassuerutigineqarpoq.
