”Ullut tamarmik ilungersorfiupput”

- Igaffimmiissinnaavugut. Ininnaaraara oqaatsinik akunnaallisaarilluga katitererusaartarfiga.

Najârak’ Egedep eqqissisimaartarfimminukaappaanga, erneri marluk Pilutak’ (Pilumik taaneqartartoq) 42-nik ukiulik Sivertilu (Nuka-Siivamik taaneqartartoq) 29-nik ukiulik inimi tamarmik skærmilerlutik issiasut ilassereerlugit.

Angajulleq kaamisartakkami issiavoq, nukaa igaffimmi issiavimmi nalinginnaasumi issialluni.

Peqqissutsimut Naalakkersuisunngorlaaq Anna Wangenheim (D) aamma inunnut innarluuteqartunut Naalakkersuisuulersoq eqqarsaatigalugu, Najârak’ Egede akuersivoq ernerminut inersimasumut innarluuteqartumut anaanaaneq pillugu AG-mi oqaluttuarnissaminut.

Blok 36-mi ini ukiuni kingullerni Pilutap sinittarfiatut allanngortinneqarsimavoq, teqeqqumi nalaasaarfik siniffinngorluni, teqeqqumi nalaasaarfik nalaasaarfimmik siniffiusinnaasumik taarserneqarluni. Ilisivinnguaq atisaanik imaqarpoq, pattagiaalu sarfatortoq nuannareqisaa annoraaminermik qallersimavoq.

Inimiippoq sikkili timigissaat ikkamiipporlu allattarfik Najâqqap ernermi angajulliup timimik sungiusaasunik Martinimik Mikkilimillu kommunimit SANA-miillu aggerfeqartunik isumaqatigiissutaasunik allattuisarfia. Allassimavorlu Pilutak’ qaqugu kommunip ornittagaanut Kammagiinnut innuttaasunut timikkut tarnikkullu piginnaasakitsunut ornittakkamut ingerlassanersoq, siunertaalluni qanigisaasut isumaginnittut oqallisaanissaat. Tassaapput Pilutap ilaqutaasalu, ingammik Najârak’ Egedep siornali akuuffigilersimasai. Najugaqatigiipput, anaanaasoq ernerilu marluk, inissiami Blok 36-mi marlunnik sinittarfeqartumi, marlunnik majuartarfeqartumi ernera angajulleq pisariaqartumik timigissaasumukartussaatillugu aqqusaarneqartariaqartunik.

- Ullut tamarmik ilungersorfiupput, Najârak’ Egede oqarpoq, ilaatigut ernermi inersimasup tapersersorlugulu kivittariaqartarnera ilaatigullu ikioqqulluni pisortanut attaveqartariaqartarnini eqqarsaatigalugit.

Pilutap peqqarniikkaluamik oqaatigalugu ”piginnaasakillisimanerata” oqaluttuassartaa januaarimi 1988-imi pivoq, tallimanik ukioqarluni qaratsami ameraasaatigut aseruuttoorneratigut (nappaat miningokok meningitis). Annertuumik innarluuteqartutut nalilerneqarpoq ingammik saamia tungaa noqartarluni, nukii sukattooraangata.

2005 tikillugu Pilutak’ ilaquttamini najugaqarpoq. Inissiami inissiarsuarnik marlunnik ungasinnerusumiittumi – Blok 34-mi – biilit unittarfianit tikikkuminarnerusumi. Taamanikkut Pilutak’ nammineq pisussinnaavoq ulluuneranilu ornittakkamut Avaleqummut Nuussuarmiittumut nammineq pisullunilu bussertarluni. Ilaannikkulli orninneq ajorpaa ornittagaq nuannarinnginnamiuk.

- Sapakkerinissani soqutiginngilaa, assarsortinneqarneranni taamaannerusarpoq, Najârak’ oqaluttuarpoq.

Uigisimasanilu ernerminnut periarfissanik allanik ujaasisarput. Taamanikkut 00-t aallartinneranni kommunit suli 18-iugallarmata, tusarpaat Paamiut Kommunia borgmesterilu Lars Sørensen, inissiarsuit inigineqanngitsut ilaat innarluutilinnut tulluarsarneqarniartut.

Kommuni attaveqarfigaat, qujanartumillu ukioq ataaseq qaangiummat Pilutak’ ”Angerlarsimaffimmi Pallermi” innarluuteqartunut ingerlatsivimmi nutaami ukioq ataaseq qaangiummat pilersinneqartumi misilillugu najugaqarsinnaavoq.

”Misiliummik najugaqarneq” iluatsittoq

Ernera qaammatip aappaata affaani Paamiuliarpoq.

Ukiorpassuarni tulliuttuni sumiiffik iluarluinnartoq paasineqarpoq. Najârak’ Egede oqaluttuarpoq, Pilutap matukkut appakaatiinnarlunilu najugaqartoq namminermisut illuinnartoq naapissimagaa. Tassalu inuk illarluni tikilluaqqusisoq, pitsorluttoq oqaaserpassuaqanngitsorlu.

- Tassanngaannaq tarrarsorfissaqalerpoq, Najârak’ oqaluttuarpoq.

Pilutap sikkili pingasunik assakaasulik Paamiunut nassarpaa, ulluinnarni iluaqutigisaramiuk aalasinnaaneranullu nukittorsaataalluni. Najugaqarnera iluatsippoq. ”Angerlarsimaffik Palleq” aamma taama isumaqarpoq, taamaattumillu tassani najugaqarnissaa innersuussutigalugu.

- Akuersipallappugut, Pilutarmi takusinnaavarput assingusumik inooqateqarneq qanoq pingaartitsigigaa. Inuusuttunut eqqissisimasunut sukalaniarneq ajortunut innarluuteqartunut qulinut angerlarsimaffiuvoq, Najârak’ Egede oqarpoq.

Oqaluttuarpoq sikkili pingasunik assakaasulik Pilutap angalaniarneranut iluaqutaasupilussuuvoq, Paamiunilu illoqarfimmi angalaarsinnaaneranut. Sikkilerluni kioskiliartarpoq sodavandisiniarluni, illoqarfimmilu toqqissisimanartumi angalaarsinnaalluni, ”biileqartorsuunngilarmi”, anaanaasup oqarneratuut, takusinnaallugu:

- Ilaannikkut ullormut arlaleriarluni angalaarujoortarpoq. Sikkili kiffaanngissuteqarnermik annertuumik pilersitsivoq.

Sikkili aserortoq

Ajoraluartumilli Pilutap sikkilia pingasunik assakaasulik nuannareqisaa coronap nalaani aserorpoq. ”Angerlarsimaffimmi Pallermi”sikkilip taartissai utaqqineqarput. Qaammatit arfineq marluk qaangiummata Najaaqqap kommuni attavigaa paasiniarlugu taartissaanik peqartoqarnersoq. Paasineqarpoq Nuummi uninngasoq ingerlateqqinneqaranilu.

Qaammatinili arfineq marlunni sikkilersinnaannginneq Pilutap timimigut peqqissusaanut annertuumik kinguneqarpoq.

- Ima ajoqutigitigaa aalasinnaanera ajorseriarluni. Immaqa coronap nalaani killilersuinerujussuaq peqqutaavoq, Najârak’ oqarpoq.

Pilutap aalasinnaanera oqaluttuaraa, ukiup siuliani pitsaasimaqisoq. Ilaqutariit illuaqqamut angalagaangata peqataasarpoq asimi aalasinnaanera pitsaanerulersarluni. Illuaqqamut pisussinnaavoq, tatsip sinaaniissinnaalluni, nalulluni imaluunniit gummibådinnguami umiartorluni. Piffissalli ingerlanerani taamaaliorsinnaarpianngilaq. Angerlarsimaffiullu Pallerup qullermiit allermut nuutittariaqarpaa.

Ingerlatsivik Namminersorlutik Oqartussanut nalunaarpoq Pilutap aalasinnaanera ajornerulersimavoq, taamaalilluni najugaqartut qanoq ittuunissaannut tulluarunnaarluni, ”Angerlarsimaffik Palleq” pisussinnaasunut naatsorsuussaammat kaamisartakkanik atuisuunngitsunut. Najârak’ Egede naapertorlugu najugaqarfik periarfissaqarpasinngilaq majuartarfiit majorallaffilernissaannut, inissiamit aniniarnermut oqilisaataasumik.

Poorskimi tikeraarneq

Allannguineq aalajangiisuusussaq pivoq siorna Pilutak’ Nuummut poorskiliarmat, marsip naalernerani, Najârak’ Egede oqaluttuarpoq, qullingiartorniarluni allarutissiamik nusussilluni, ernini timimigullu inissisimanerata takunera eqqaaleramiuk:

- Pilutak’ nammineerluni nikorfasinnaanngingajallunilu pisussinnaanngingajappoq. Sunut tamangajannut ikiorneqartariaqarpoq, naak sorpassuarnut sapersimanngikkaluarluni.

Nangilluni oqaluttuarpoq, poorski atorneqartoq kommunimut ikioqqulluni allannermut, tamannalu sukkakannertumik qisuariarfigineqarpoq. Kommunimi katsorsaanermut immikkoortortami sulisut arlaqartut takkuttarput Pilutap inissisimanera nalilerniarlugu, kingornalu allaffigeqatigiinnerit, sianernerit ataatsimiinnerillu imaaginnavipput. Timimik sungiusaasup Pilutaq sapaatit akunneranut marloriarluni sungiusartalerpaa.

Ilaqutariit aalajangerput Pilutap Paamiunut billitsissaa taamaatiinnarniarlugu Nuummiilersillugulu, tassani timimik sungiusaanikkut pitsaanerusunik periarfissaqarmat. Paamiuni piffissap ilaani ataavartumik timimik sungiusaasoqarneq ajorpoq. Timimik sungiusaasut sivikitsumik tikittarput sungiusagassat allatsissimasut takuniarlugit.

- Noqartarmat tasitsaarluartarnissaa pingaartuuvoq nukiilu nukittorsarlugit, nammineq nikuissinnaaqqullugu, Najârak’ Egede ”Angerlarsimaffik Palleq” susoqarsimanera pillugu oqaloqateqarsimasoq nassuiaavoq.

Ingerlatsivimmi kingullertigut inissisimanera pillugu nalunaarutip assilineranik pissarsisimavoq, taannalu atorlugu paasiniaavoq ernini sumiissinnaanersoq ikiorteqarsinnaanersorlu. Pilutaq pisunnermut kaamisaatinik pissarsivoq, Qapiarfiusaamilu inissiami alloriusat marluk peerneqarput kaamisartakkamini aporfissaqannginnerussammat. Uffarfimmi tigummiviliisoqarpoq; sulili ikkutassaqaraluarpoq, Najâqqalli tamanna uppererpiarunnaarsimavaa.

Portørit marluk pisariaqartut

Pilu Sanamut Sanamiillu ingerlanneqartarpoq napparsimmaviup ambulanciinik majorallaffeqartumik.

Portørillli marluunissaat pisariaqarpoq. Ilaannilu portørit ulapittaqimmata piffissap ilaani ilaqutariit imaluunniit napparsimmaviup sungiusarnissat pisariaqartut taamaatittariaqartarpaat kinguaattoornerit peqqutigalugit. Najârak’ oqarpoq, tamanna pinngitsoortinneqarsinnaagaluartoq ilaqutariit kaamisartakkanut atoruminarnerusumi imaluunniit innarluutilinnut tulluarnerusumi najugaqartuuppata. Aqqusinermukarnissamut ajornannginnerusumi. Taamaaliornikkut aamma portørit pisinnaanngikkaangata taxat imaluunniit ambulancit nalinginnaasut atorneqarsinnaagaluarput.

Kommuni Pilutap innarluuteqartunut inissaqarnissaanik ikiuussinnaanngikkallarput. Taamaattumik Najârak’ nammineq INI A/S aqqutigalugu innarluuteqartunut tulluarnerusumik inissarsioraluarpoq. Inissiarli Najâqqamut allassimammat innarluuteqanngimmallu, inissiaatileqatigiit ikiuussinnaanngillat, oqarfigineqarpoq.

Allarutissiaq atorneqaqqippoq.

- Sakkortoqaaq. Ilaannikkut qitiluttarpunga oqimaaqimmat, Najârak’ kakkiutigaluni oqarpoq. Najârarli neriulluarpoq, ingammik maanna paasinarsimmat, timimik sungiusaaneq annertusisaq Pilumut qanoq iluaqutaatiginersoq. Ornittagaq Kammagiit aamma oqilisaataaqaaq, qaammatini arlalissuarni ujaasereernermi marsimi naammattunik sulisoqalermat, taamaalilluni Pilu kiisami qasuersarsinnaalluni. Maannamut ilaqutariit taama marlussoriarlutik atorluarpaat nuannaarutigeqisaminnik. Siusinnerusukkut Pilutak’ Blok 37 eqqaanut biilit unittarfianit kaamisartariaqarsimavoq pisuinnaat aqqutaatigut isorartuukkoorluni, Qapiarfiusaami inissiarsuarmut qiterlermut attaviliisumi. Ukiunili kingullerni marlussunni pisuinnaat aqqutaat asserneqarsimavoq. Taamaattumik Najârak’ Nuka-Siivalu marluullutik Pilutak’ majuartarfikkoortittariaqartarpaat, timimik sungiusaasumukassagaangat.

Ullumikkut inissisimaneq

2024-mi poorskimiit ullumimut siuariarutta Najârak’ aggustimiilli ernerminut angajullermut paarsisuuvoq, tamannalu pisortanit akilerneqartarpoq.

Taamaalilluni maanna KNR-imi nutserisutut suliunnaartariaqarpoq, naak atorfik taanna nuannarigaluaqalugu kalaallisut oqaatsinik aallussinissamut. Atorfiuvorli piffissap ingerlanerani Pilutap anaanaatut paarsisutullu tamakkiisumik sulineranut tulluanngitsoq.

Aamma nukarleq Nuka-Siiva ikiuukkumavoq. Taassuma siorna Paamiunut tikeraarnermini paasivaa angajuni qanoq annertutigisumik pitsorlussisimasoq, tamannalu aamma uppernarsineqarpoq Nuummut poorskiliarnerani.

Nuka-Siiva Danmarkimi ukiarmili skibsføreritut ilinniarpoq. Semesterimi uani fagit sinneri imarsiornermut ilinniarfinniinnissamik piumasaqarfiunngimmata fagit sinneruttut angerlarsimaffimmiit internet atorlugu ilinniarpai. Aamma ilaqutariinni ikiuerusukkami, Najârak’ Egede ernermi nukarliup aalajangiinera iluaralugu oqarpoq.

- Ikiuukkusuppoq, tamannalu ajunngilaq, nukittoqaarmi. Pilutaq allaat kivissinnaagaluarpaa, oqarpoq.

Nuannaarutaaqaaq marsimi Nuka-Siiva Nuummut angerlarmat oqarlunilu, Pilutak’ ukiortaamiilli nukittunerulersimasoq, SANA-mi sungiusartarnermigut, qaammatit 6-7 utaqqereerluni Pilutap sungiusaqqinnissaanut kiisami inissaqalersimammat.

Anaanaasup siunissamut neriuutigaa angajulliliani eqqortumik ikorneqassasoq. Nuummi najugaqatigiiffimmi Pakkutami inissamik allatsissimavoq, najugaqartunut inersimasunut timimikkut tarnikkulluunniit piginnaanikinnerusunut aqqaneq marlunnut inissaqartumut. Najugaqarfimmili suli ilisimaneqanngilaq qaqugu inissaqalerumaarnersoq.

Tupinnanngitsumik nalornineq qasusaataasarpoq, aammali Najârak’ imminut avoqqaarilersarluni:

- Ilaannikkut anaanaalluanngitsutut misigisarpunga, Paamiuniit angerlartikkakku. Maani najugaqartillugu nunamut qanittumiillu kiffaanngissuseqarluni siusinnerusukkut anilluni sikkilersinnaanikuummat, Najârak’ Egede oqarpoq.

Pakkutami initaarnissaanik utaqqinermini neriulluarpoq Pilutak’ Sisimiuni innarluuteqartunut Pissassarfimmi sungiusariarnissaanut.

- Taamaalilluta majuartarfinnik ajornartorsiuteqarunnaassaagut. Qaammatit tamaasa paasiniaaffigisarpakka, qaqugu akisoqassanersoq paasiniarlugu, Najârak’ Egede oqarpoq nangillunilu:

- Tuavisaariuarpunga. Apeqqutit ilaat akisarpaat tamaasaanngitsorli. Eqqarsaatigisarpakkalu uattulli allannissaminnut periarfissaqanngitsut. Qanormita ippat uagutsinnut ajornakusoortigisoq?

Ulluinnarni ilungersortuaraluarluni Najârak’ neriulluarpoq, oqarlunilu:

- Ingammik ima ersaritsigimmat annertusisamik sungiusarneqarneq qanoq Pilumut iluaqutaatigisoq.

Ornittagarlu Kammagiit oqillisaanermut aamma atorneqartoq qaammatini arlalinni sulisussarsioreerluni marsimi naammattunik sulisoqalermat Pilu kiisami oqilisaaffigineqarsinnaavoq. Tamanna maannakkut ilaqutariit marlussoriarlutik atorluarpaat.

Nuannaarutigeqisaminnik.