Norskit vikingit danskinit peqqarniinnerusimasut norskit ilisimatusarnerat takutitsivoq

Vikingit nukittut, saassussisartut aamma sorsuttartut danskit siuaatik pillugit oqaluttuartarneranni imminnut taamak ilisaritittarput. Arlaannaalluunniit uagutsinnit sakkortunerusimanngilaq, Videnskab.dk-mi danskit taamak siusinnerusukkut allaaserineqarnikuupput.

Maanna norskit misissuinerat nutaaq ersersitsivoq, norskit vikingii danskinit immaqa sakkortunerusimasinnaasut.

»Nakuuserneq Norgemi takussaasorujussuusimavoq,« Jan Bill, Oslop universititiani attakusiuutut professoriusoq aamma misissuinermi suleqataasoq, Videnskab.dk-mut oqarpoq.

Søren Michael Sindbæk, Aarhus Universitetimi ukiut akulliit pillugit professoriusup, misissuinermilu pineqartumi peqataanngitsup misissuineq »soqutiginartutut« taavaa. Kisianni taassuma inerniliussaq isornartorsiorpaa.

»Isumaqarpunga Norgemi nakuusertarnermik sakkortunerusarsimaneraaneq inerniliutissallugu ajornakusoortoq.«

Sakkut aammalu nakuuserfigitissimanermit takussutissat amerlanerusut

Ilisimatusarnermi aamma Norgemi aamma Danmarkimi qallunaatsiaat vikingiunerup nalaani inuusimasut timaannik ilisimatuut sanilliussillutik misissuipput. Iliverni timinik misissuinerit tunngavigalugit ilisimatuut inerniliinerminnut pissutsit marluk aallaavigivaat, tassalu Norgemi nakuusertarneq Danmarkimiit annertunerujussuusimasoq, Jan Bill oqaluttuarpoq.

Siullermik, toqungaasut saarngini misissuiffigineqarsimasuni nakuuserfigitittarsimanerit qanoq annertutigisimanersut assigiinngillat:

Norgemi toqutaasimasut 37 procentiusimapput, saniatigullu 23 procentit sakkulersorfigitillutik ajoqusersimasaannik malunnartoqarlutik.

Taamaalilluni ilisimatuut inerniliipput Norgemi timit misissuiffigineqartut 60 procentiini nakuuserfigitissimanermut takussutissaqarneragaapput. Danmarkimi 7 procentiinnaat toqutaasimapput. Taamamatuttaaq Danmarkimi timit misissuiffigineqartut sakkulersorfigitissimanermik takussutissaqanngillat.

Sumiiffinni taakkunani marluusuni toqunikut timaasa saarngisa  misissuiffigineqarnerini aamma ersersinneqarpoq norskit ilerrini sakkut sakkulersorfigitissimanermillu takussutissat 50-eriaammik amerlanerusimasut, Jan Bill Videnskab.dk-mut oqarpoq.

Jan Bill aamma misissuinermi suleqatigisai inerniliipput, Norgemi sakkut atorneqartarnerat akulikinnerusimassasoq.

Kulturikkut assigiinngissutsit takutinneqarsinnaapput

Søren Michael Sindbæk isumaqarpoq periutsit nutaat atorlugit misissuineq soqutiginartoq, kisianni tamanna isumaqartariaqanngitsoq Norskit inuiaqatigiittut nakuuserumatunerusimasut.

»Inuit kulturimik aallaaveqarlutik inuupput, ilisisarnerlu kulturikkut qanoq ileqqulersortoqartarneranik takutitsivoq. Aamma Norgemi vikingit ilerrini pinnersaasiat amerlanerupput. Tamanna taava isumaqarpa norskit perroorumatunerusimassasut? Taamak ajornanngitsigisumik inerniliisoqarsinnaanngilaq,« taanna oqarpoq.

Ilisimatuut Norgemi iliversiornerminni nassaarisimasaasa sakkut amerlanerusimanerannut aamma pissutaasinnaalluarpoq ilisisarnermi periaatsit ileqqullu nunani taakkunani assigiinngitsuusimanerat.

Taassuma saniatigut Søren Michael Sindbæk aamma erseqqissaavoq, Danmarkimi Norgemilu ilerrit vikingit nalaanneersut imminnut imaaliallaannaq sanillersuukkuminaatsut.

»Norgemi iliverpassuarnik vikingit nalaanneersunik nassaartoqartarpoq. Illut naggorissaavittallit amerlasuut namminneq eqqaminni iliveqarfeqartitertarsimapput. Paarlattuanik Danmarkimi ilerrit taamak amerlatigisut nassaassaanngillat.«

Inuiattut anersaaq pineqanngilaq

Kisianni nunami sorlermi peqqarniisaartarneq atugaanerusimanersoq apeqqusissallugu arlaannaatigulluunniit paasisaqarnerulissutaasinnaava?

»Isumalerujussuuvoq aperissalluni,  inuiaqatigiit nakuusernermik atusartiginersut. Nakuusernermik ilisimatusarneq aamma inuiaqatigiit qanoq ittuunerinik paasisaqarnissamut ilaavoq,« Søren Michael Sindbæk oqarpoq.

Jan Bill naapertorlugu, ilisimatusarneq inuiattut immikkuullarissumik kultureqarnermut tunnganngilaq, kisianni inuiaqatigiit aaqqissuussaanerat pitsanngoriartortillugu nakuusertarneq milliartortartoq.

Piffissaq sumiiffiillu akimorlugit ileqqulersuutit takussutissiipput, ilisimatusaatigineqartumilu matumani Scandinaviami vikingit nalaanni pissutsit paasiniaavigineqarput.

»Taava ersarippoq, ilisimatusarnerup avataaniittunut oqaatigisinnaaleraat: ‘Norgemiut tassaapput soqqusaatsorsuit’,« Jan Bill Videnskab.dk-mut oqarpoq.

»Kisianni tamanna inunnut taamani inuusimasunut naapertuilluartuliornerunngilaq. Soqqusaatsuunngillammi. Kisianni inuusimapput inuiaqatigiinni inuit ataasiakkaat illersorneqarnerat appasinnerusimalluni.«