Qamani nipaatsumi naapitta

Katersugaasivimmut Nuutoqqamut Nuup Saavaniittumut iserama allagartaq naammattoorpara, ima paasineqarsinnaasoq, oqaloqatigiitilluni nipituumik oqaluttoqassanngitsoq.

Tamanna uannik soqutiginnilersitsivoq tiguartinnarlunilu.

Initaanut iserama, katersugaasivimmi inuit ataatsimoortukkuutaat isersimareersut naammattoorpakka.

- Saqqummersitsineq “Qamani nipaatsumi naapitta” Ph.d.-nngorniarlunga allaaserisama ilagaa, kalaallillu kulturiat annerusumik sammineqarluni. Naggueqatigiit Inuit nunarsuarmut isiginnittaasiata aamma nunani killermiut isiginnittaasiata assigiinngissuteqarnerat sammineqarpoq, Vivi Vold oqarpoq, ammaanersiornermullu inuit 30-t missaanniittut takkussimasut tikilluaqqullugit.

Katersugaasiviup filmertarfiani inimi mikisumi aallartissasugut allassimavoq. Iserpunga issiavimmullu ingillunga.

- Suminngaanniit tusarnaartarpit? skærmimi allassimavoq.

Ernera sisamanik ukiulik saninni issiavoq, aamma arnaq angullu qaamasunik nujalik akinni issiapput. Filmi naatsuliaq aallartippoq.

Utoqqaat marluk Nanortalimmiut, arnaq angullu, kaffisorlutik issiapput. Oqaloqatigiipput oqaluttuamik oqaluttuartutut isikkoqarlutik. Filmi nipitaqanngilaq, tamannalu uggornarpoq, qanormi oqalunnersut tusarusulluinnaraluarpara.

Sekundialunnguilli qaangiummata nipitaa tutsiuppoq. Nipit kalaallisut oqalunngillat, nipituumik oqalupput. Imminnut qalleraallutik oqaluuttarput. Oqaaseqatigiinnik ataasinnguanilluunniit paasisaqanngilanga.

Ernerma siutini assamminik asserpai. Takusinnaavara tikiminik mikisunik siutimi ammarngi assersimagai. Qungujuppunga isumaqatigilluinnarlugulu. Takusinnaagakkumi isumaqartoq nipit nipituallaartut.

Ersarimmat nipituumik tusaasoq.

Filmi naatsuliaq naammat angutip qaamasunik nujallip sanilini isigaa tuinilu qullaamillugit. Filmimik naatsuliamik paasisaqarsimanngitsutut isikkoqarpoq.

- Naggueqatigiit Inuit nunanilu killermiut assigiinngissusaat takutinniarsarivakka. Uagut nunarsuarmut isiginnittaaserput qallunaanit allaanerulluinnarpoq. Suut tamaasa oqaasertalertariaqanngilavut. Tassa taamaappugut, taamaaginnarpoq, Vivi Vold oqaluttuarpoq.

Filmi naatsoq minutsialunnik sivisussuseqartoq naammassimmat, inimut allamut ingerlaqqippugut. Assit arfineq pingasut qernertunik sinillit inimi sumi tamaani nivingapput. Puisit neqaat nikkuliarineqarsimasut panersertut, puisi pilanneqartoq, puisit neqaat igallugit uunneqarsimasut, aamma arnaq puisimik nerisassiortoq.

Puisit neqaannaanngillat

Angutip nikorfalluni assit Nanortalimmi assilisat qimerloorpai. Kiinaa eqqaamasaqartutut qungujulavoq. Tassaana Jenseeraq Poulsenip assit isiginnaarai.

– Kujataani Alluitsup Paaneersuugama, assillu takuinnarlugit meeraallunga inuuninnut utersaartutut misigalunga. Toqqissisimanartorujussuartut misinnarput, Jenseeraq Poulsen oqarpoq. 

Vivi Vold nassuiaavoq assit ilisimasatsinnut tunngassuteqartut — ilisimasanut kinguaariinni arlalinni ingerlateqqinneqarsimasunut, ukiornissaanullu qanoq pilisoqartarneranut inuuinnarsinnaanermullu tunngassuteqarlutik.

- Taakku pissutigalugit ullumikkut suli maaniippugut. Assersuutigalugu kalaallit oqaluttuatoqaat oqaluuserigaangatsigit, soorlulusooq taakku uagutsinnut ilaajunnaarsimasut. Taamaanngilarli, assersuutigalugu Sila aamma Inua ullumikkut uagutsinnut suli pingaaruteqarluinnarput, Vivi Vold oqaluttuarpoq.

Sila oqaasiuvoq arlalinnik isumalik silamut, silaqassutsimut nunarsuarmilu aaqqissuussaanermut tunngasoq, inuttaqartillugulu tassaasoq ”Silap inua”.

- Nipaallisimagaangatta Sila aamma Inua misigisinnaasarpavut. Ilisimasavut aaqqissuussaanitsinnut nutaaliaasumut tunngaviussappata, inuiaqatigiit inuuffigisavut taava qanoq isikkoqassagaluarpat? Isumaqarpunga ilisimasavut ilinniartitaanerni, politikerit akornanni imaluunniit suliffeqarfinni assigiinngitsuni pingaartinneqarneq ajortut, Vivi Vold oqarpoq.

Jenseeraq Poulsenip saqqummersitsineq takoreerlugu eqqarsaatigilerpaa, nunani allamiut ilisimatusarnerat sooq uagut iluaqutissarsiffigisannginneripput.

- Allamiut ilisimasatsinnik tigusillutik namminneq iluaqutissaminnik iliuuseqartuassappat, inuiannut iluaqutaasunik utertitsissanatik? Tamanna eqqarsalersitsivoq. Sooq uagut ilisimasavut uagutsinnut iluaqutaanngillat, oqarpoq.

Tamannaavoq Vivi Voldip saqqummersitamini takutinniagaa. Nunani killermiut isiginnittaasiat inuiaqatigiinni ullumikkut qanoq atugaatigisoq ersersinniarlugu.

Puisit assingisa qulaani allassimavoq: Kia taakku nalilersussavai — takornartat imaluunniit nunap inoqqaavisa?

- Saaffigisakka tassaanerupput qallunaat, tassa nunap avataaneersut.

Assersuutigalugu Nuummi suliffeqarfiit amerlasuut qallunaanit aqunneqarput. Qanoq suleriaaseqarnissarput, ilinniartitaanermi sinaakkutissat qanoq ittuussanersut, qanoq karakterilersuisoqassanersoq qallunaanit aqunneqartarput. Tamakkunani tamani nunat killermiut isiginnittaasiat aallaavigineqartarpoq, Vivi Vold nassuiaavoq.

Immap nipaa

Puisit assinginit igalaamukarpunga. Siutequtit tusarnaarutit qernertut nerrivimmi portusuup qaanipput. Ingippunga immap tungaanut isikkivilerlunga. Qulisimavoq anoreqanngingajallunilu.

Tusarnaarutit ativakka. Anori tusaasinnaavara, suiataarpaluttoq allaannginnami imaq qulaallugu ingerlaartoq, taamaalillunilu mallerluni.

Allagaq nerriviup qaaniippoq: "Tusaasinnaaviuk? Anorimiit imaaniillu itineruvoq."

- Nipaanneq uagutsinnut pingaaruteqarluinnarpoq, nipaanneq qamanngaanniit misigisarparput nipaannerlu pisariaqartipparput. Tassani nammineq ilisimasavut malugisarpavut, sila. Piginnaasaavoq pingaartinneqartariaqarlunilu, inuiaqatigiinnilu aaqqissuussaanermik sinaakkusiinermillu pilersitsinissamut qanoq atorneqarsinnaanera paasisariaqarparput. Tamanna uagut pisariaqartipparput. Nipaassuseq qallunaanut allatut isumaqarpoq, Vivi Vold oqarpoq.

Init sisamaat kingulliusorlu eqqarsaatiginneqqissaarfiuvoq, allanillu avinngarusimanerulluni. Iikkami assigiinngitsunik oqaatsinik nivingasoqarpoq.

"Ilisimasavut tigussaasunngorsinnaanngilatit“ "Ilisimasavut avissaartissinnaanngilatit“. "Ilisimasatsinnit avissaartissinnaanngilatsigut", ilaatigut allassimavoq.

- Nunasiaataanermit ingerlaqqissagutta periaatsit, isiginnittaatsit eqqarsartaatsillu allanngortittariaqarpavut. Oqaluuseriinnarsinnaanngilavut. Uagutsinnut iluaassaaq pisariaqarlunili, Vivi Vold oqarpoq.

Saqqummersitsineq naammassimmat eqqarsarpunga: ’Imaattoqarsimagaluarpammi?". Nipaassuseq piginnaasatut isigineqartuugaluarpammi?

Ernera angullu qaamasumik nujalik takorloorpakka. Nipiliortoqalermat ernerma siutini asserpai angutillu tuini qullalaaginnarpai.

Qanoq iliorlutik imminnut paasissappat? Imminnut paasissappata susoqartariaqarpa?