Inatsisartuni siulittaasoqarfiup Inatsisartut ukiaanerani
ataatsimiinnerannut tallimanngornermi septembarip 19-iani
aallartittussamut oqaluuserisassat marlunngornermi septembarip
aappaanni nal. 17.33 saqqummiuppai.
Siunnersuuterpassuupput,
ilaasortanit 51-it oqaluuserisassallu 30-it Naalakkersuisuneerlutik,
naalakkersuinermik sulialinnit aalajangiiffigisassatut
siunnersuutinik, apeqqarissaarnermi oqaluuserisassanik nassiussisunit
atuaqqissaarneqarput:
Inatsisartuni siulittaasoqarfiup Inatsisartut ukiaanerani
ataatsimiinnerannut tallimanngornermi septembarip 19-iani
aallartittussamut oqaluuserisassat marlunngornermi septembarip
aappaanni nal. 17.33 saqqummiuppai.
Siunnersuuterpassuupput,
ilaasortanit 51-it oqaluuserisassallu 30-it Naalakkersuisuneerlutik,
naalakkersuinermik sulialinnit aalajangiiffigisassatut
siunnersuutinik, apeqqarissaarnermi oqaluuserisassanik nassiussisunit
atuaqqissaarneqarput:
- Siunnersuutiga oqaluuserisassanut ilanngunneqarpa?
Naleqqamiit
Aki-Matilda Høegh-Damimut oqaluuserisassat pakatsinassapput.
Inatsisartut aalajangiiffigisassaattut sisamanik
siunnersuusiorsimavoq, Naalakkersuisut aalajangersimasunik
suliakkerneqarlutik, siunnersuutaanili ataasiinnaq
akuerineqarsimalluni – immaqa. Siulittaasup allattoqarfia
marlunngornermi nal. 16.05 mailikkut nalunaarpoq, Aki-Matilda
Høegh-Damip siunnersuutaasa sisamat ilaat pingasut
itigartinneqartut, siunnersuutaasa sisamaat nalornisitsilluni.
Siunnersuutit itigartinneqartut akornanniinngilaq aammali
oqaluuserisassaniinnani. Paatsuunganartoqarpoq, aviisip
aaqqissuunnerata naanerani paasineqanngitsoq.
Innuttaasut
naalakkersueqataanerat amigartoq
Aki-Matilda
Høegh-Dam 28-nnarnik ukioqaraluarluni naalakkersuinikkut
misilittagartuvoq. 2019-imi Folketingimut qinersinermi 3.475-inik
taaguunneqarpoq, 2022-milu 6.680-init. Upernaaq Inatsisartunut
qinersinermi misileeqqaarnermini 2.054-init qinigaavoq.
Marloqiusamik qinigaaffeqarneq oqaluuserineqartoq
Aki-Matilda Høegh-Dam, 28-nik ukiulik Folketingimut Inatsisartunullu
ilaasortaavoq. Kingumut oqaluuserineqaqqilerpoq naalakkersuinermik
suliallit marlunnik qinigaaffeqartarnerat pillugu, Folketingimulli
qinersinermi 6.670-init taaneqarluni Inatsisartunullu qinersinermi
2.954-init taaneqarluni qinersisartut kina taanerlugu nalunngilaat.
Aki-Matilda
Høegh-Dam ataatsimik ataatsimiititaliami ilaasortaaffeqarpoq
Inatsisartuni ilaqutariinnermut peqqissutsimullu ataatsimiititaliami.
Folketingimili arlalinnik imaannaanngitsunik ataatsimiititaliani
ilaasortaaffeqarpoq, ilaatigut Issittumi aallartitanut
siulittaasuulluni, Kalaallit Nunaalu pillugu ataatsimiititaliami
siulittaasumut tullersortaalluni.
1979-imi Kalaallit Nunaat namminersornerulerpoq 2009-milu
namminersulerluni. Akisussaaffeqarfiit pingaarutillit arlaqartut suli
kalaallinit akisussaaffigineqalersimanngillat, Folketingimilu
aalajangiiffigineqarlutik. Ilaannakuusoqarlunilu tamakkiisoqarpoq.
Inatsisartut
ukiaanerani ataatsimiinnerat septembarip 19-ani aallartissaaq
Folketingilu oktobarimi marlunngornermi siullermi.
Piffissami
aggersumi Aki-Matilda Høegh-Dam marloqiusamik qinigaaffeqarnermut
misilittagaqaqqaarniarpoq suliat qanoq avinnissaat
aalajangersartinnagu soorlu sulinngiffeqartarnissaq.
Novembarip
1-ani 2021-mi Folketingimi qinersinermi Markus E. Olsen, Karina Zeeb
aamma Elvira Kûitse sinniisussatut inisipput, sulinngiffeqarnikkut
Christiansborgiliartartussatut. Kingusinnerpaamik qaammatit 14-it
qaangiuppata Folketingimut qinersisoqassaaq.
(Malugiuk: Allaaserisaq allanneqarpoq Aki-Matilda Høegh-Damip suli nalunaarutiginngikkaa Folketingimi sulinngiffeqassalluni.)
kurt@sermitsiaq.gl
- Ukiuni arfinilinni Folketingimeereerlunga Inatsisartuni kulturikkut tupappunga. Tamat naalakkersueqataanerat sungiusimavara, Inatsisartulli allaffissornerujussuarmik aqunneqartutut isikkoqarput, Aki-Matilda Høegh-Dam Sermitsiamut oqarpoq.
2019-imi
ullormi siullermiilli Folketingimi tikilluaqquneqartutut
allaffissortunillu ikiuukkumatuumik ilassineqarpoq, Inatsisartunili
tikilluaqqusaasutut misiginnginneq ajattorneqarnerlu tuppatigai.
- Inatsisartuni pissutsit killormut ajornakusoortumillu suliarineqarput, tamannalu tamat naalakkersueqataanerannut iluaqutaanngilaq. Assersuut: Upernaaq aallartippunga 22-nik isumassarsiaqarlunga Inatsisartuni ilungersorlunga saqqummiunniakkannik. Amiakkorai siunnersuutit sisamat, pissutigalugu Inatsisartuni aalajangiiffigisassatut siunnersuuteqarneq Folketingimiit pisariunerujussuummat. Tamani soorunami qanoq iliornissamut periuseqarpoq. Siunnersuutit ilaat oqaasilerinikkut kommamik amigaateqarmat utertinneqarnera Nunatsinni naalakkersuinikkut sulinermut iluaqutaanngilaq. Tamanna ataatsimiinnermi oqaluuserisassanik killiliiniarnermi iluaqutaavoq, tamalli naalakkersueqataanerattut amigarluni, allaffissortut qinikkanik akornusersuiniarmata sulinissaminnut pisariaqartumik periarfissinneqaratik. Inatsisartuni torsuusani apersuivunga, akineqarajuttarlunga ima iliortuaannarsimasugut
- Ajorsarnerluinnanngilatit, oqaluuserisassani taamaallaat siunnersuutit ataaseq akuerineqarsimammat?
- Tamat
naalakkersueqataanerat ingerlalluartoq piumasarissallugu
ajugaaneruvoq, tamatigullu tassaniittuarpunga. Naalakkersuinikkut
uuttortarneqarnermit allaffissornerujussuarmiillu
nipangersinneqarnermiit ilungersuutigissavara tamat
oqartussaaqataaneranni pisinnaatitaaffiussasoq
aalajangiiffigisassatut siunnersuutinik saqqummiisinnaaneq,
oqaluuserisassanut ilanngunneqarnissamut ilusissatut piumasaqaatinik
naammassinnittoq, Aki-Matilda Høegh-Dam oqarpoq.
Naleqqami
ilaasortat arfineq pingasut ukiaanerani Inatsisartut
ataatsimiinneranni 44-nik siunnersuuteqarput – 24
oqaluuserisassaniipput.
Pinngitsaalisamik
matusinerit qanga atorneqarput
Arfininngornermi
juunip 17-ani 2017-imi Illorsuit Nuugaatsiarlu tassaarsuarmit
eqqugaapput, Karrat kangerluani qaqqamit sisoornermik
peqquteqartumik. Sapaammi innuttaasut qinnuigineqarput Uummannamut
nuussasut, ajunaarnersuarmiillu ukiut arfineq pingasut
qaangiunneranni nunaqarfiit suli inoqanngillat.
2021-mi
Aki-Matilda Høegh-Dam Folketingimi ilaasortaalluni 2 million
koruuninik danskit aningaasanut inatsisaannit Atlantikup avannaani
aningaasaliissutinit aningaasaliivoq peqatigiiffimmut Illorsuarmiut,
Karrallu kangerluani ilimasaarinermut atortunut. Naalakkersuisut
aningaasaliissutit itigartippaat, Aki-Matilda Høegh-Damili
Inatsisartunut ilaasortatut kingumut nunaqarfiit innuttaasalu atugaat
pillugit oqallitsitsiniarpoq.
§ 37
naapertorlugu apeqqummit akissummilu Aki-Matilda Høegh-Dam aperaaq
Illorsuarni innuttaasut pinngitsaalillugit nuutinneqarnersut
nunaqarfillu pinngitsaalisamik matuneqarnersoq.
- Tupannarpoq Naalakkersuisut 1960-ikkunni pinngitsaaliissummik matusinerit kingornagut ukiut 60-it qaangiunneranni G-60-mi politikkiusoq uteqqimmassuk, Aki-Matilda Høegh-Dam Sermitsiamut oqarpoq.
Pinngortitamulli
avatangiisinullu Naalakkersuisup Bentiaraq Ottosenip
pinngitsaaliissummik arsaarinninneq tusaarusunngilaa,
pinngitsaaliissummilli innuttaasunik qimagutsitsineq,
pinngitsaaliillunili matusineq aamma tusarusunnagu, nunaqarfinnili
isumannaatsuuneq.
Taamatulli
nassuiaanera Aki-Matilda Høegh-Damip upperinngilaa.
- Qanorluunniit taaneqarsinnaavoq Illorsuarnili innuttaasut nuunneqarput. Naalakkersuisut killilimmik nassuiaaniarsarinerisigut nunaqarfiit allat aamma matuneqarsinnaapput, soorlu eqqakkanik isumaginninnginneq peqqutigalugu peqqinnissamut navianartoqarnera peqqutigalugu.
Taamaattumik
Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinneranni siunnersuuteqarpoq
Naalakkersuisut piumaffigineqassasut Illorsuarni innuttaasut
nuunneqarnerat pillugu pissutsit misissorneqassasut
arlaannaanulluunniit attuumassuteqanngitsunit.
- Tassani najugaqarsimasunut inatsisitigut isumannaatsuunerup inatsisitigut qulakkeerneqarsimanera pillugu misissuititserusuppunga, Aki-Matilda Høegh-Dam tunngavilersuivoq.
Oqaatigineqareersutut
matuma allaaserinerani siunnersuutip qanoq pineqarnissaa
nalornissutaavoq. Siunnersuutaali allat sisamat nalilerneqareerput.
Namminiilivinnissamut
naalakkersuisoqarfiup pilerseqqinnissaanik siunnersuut
itigartinneqarpoq. Tunngavilersuut: Taamaallaat Naalakkersuisut
siulittaasuat akisussaaffinnik agguaasinnaavoq.
Peqqissaasut
peqqissaanermili ikiortit kalaallisut oqaasillit oqaatsitigut
tapeqalernissaannik siunnersuut itigartinneqarpoq. Tunngavilersuut:
Akissarsianut tunngasut suliffeqarnikkut susassaqartut akornanni
isumaqatigiissutaapput.
Kalaallit
Nunaata Nunavuullu akornanni inatsisartoqarnikkut
suleqatigiinnissamik siunnersuut itigartinneqarpoq.
Tunngavilersuut:
Inatsisartut siulittaasoqarfiat aalajangiiffigisassatut siunnersuutit
aqqutigalugit suliniuteqaqquneqarsinnaanngilaq.
- Siunnersuutima itigartinneqarnerat naalakkersuinikkut aalajangiineruvoq, Inatsisartuni tamat naalakkersueqataanerisa amigarnera takutinneqarluni, Aki-Matilda Høegh-Dam oqarpoq, siulittaasoqarfiup aalajangiineranut maalaarnissamut periarfissamik atuiniarluni.
