Pinngortitalerinermik atuartitsineq pingaartinneqarnerusariaqartoq

Inuusuttunik pinngortitalerinermik soqutiginnittunik pisariaqartitsivugut. 

Meeqqalli pinngortitalerinermik soqutiginnilernissaannut ilinniartitsineq ilinniartitsisullu piareersarluarnissaat atuarfiit pikkoriffiginngikkaat misissuinerit takutippaat. Tamatumalu kingusinnerusukkut ineriartortinnissaa ajornakusoorpoq. Ilinniartitsinermut Ilisimatusarfimmi lektori Lars Demant-Poort, Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni pinngortitalerinermik soqutiginninnermik ilisimatusartut ikittunnguit ilaat, taama isumaqarpoq.

Ph.d.-nngorniutini “Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfianni pinngortitamik ilinniartitsinermut tunngasut”-mik qulequtaqartoq 2016-imi allappaa, tassanilu atuartut pinngortitamik ilinniartitsineq misissuiffiusoq misilittaaffiusumillu pinngortitami ingerlanneqartoq amigaatigalugu ilaatigut oqaatigaat.

Angusalunnerit

10. klassimi pinngortitalerinermik allattariarsorluni soraarummeernermi ukiut tallimat kingulliit angusanut atatillugu minnerpaamik piumasaqaatinik naammassinninngitsut amerliartuinnarsimasut Naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisaataani takuneqarsinnaavoq, tamatumali saniatigut 20 procentit missaanniittut, tassa atuartut tallimaagaangata ataaseq, karakterimik E-mik (02) angusaqarsimasarpoq, tamannalu karakterinut piumasaqaatini minnerpaajusutut taaneqarpoq. Fysikkimi/kemiimi oqaluttariarsorluni soraarummeernermi atuartut 5 procentii minnerpaamik piumasaqaatinik naammassinnissimanngillat, 21 procentillu E-mik (02) angusaqarput. Uumassusililerinermi oqaluttariarsorluni soraarummeernermi atuartut 3 procentii minnerpaamik piumasaqaatinik naammassinnissimanngillat, 13 procentillu E-mik (02) angusaqarput. Pinngortitalerillunilu nunalerinermi atuartut 9 procentii minnerpaamik piumasaqaatinik naammassinnissimanngillat, 20 procentillu anguseqqatarlutik E-mik (02) angusaqarput. 

– Ilinniartitsisut amerlasuut ilinniagarisimasatik ilinniartitsissutiginngikkaat meeqqat atuarfiini unammilligassat ilagaat. Ilinniartitsisunngorniartut pingasunik sammisaqartarput, pitsaanerpaamillu isigissagaanni ilinniartitsisut ilinniakkaminni taakkunani pingasuniinnaq ilinniartitsisinnaasariaqarput. Ilinniartitsisunilli amigaateqarneq aamma meeqqat ukiui malillugit immikkoortiterneri pissutigalugit ilinniartitsisut amerlanertigut sammisassaminnit allaanerusumik ilinniartitsisuusarlutilluunniit aalajangersimasunik sammisaqarfiunngitsumi taamaallaat ilinniartitsisarput. Tamannalu atuartunut nukarlernut sunniuteqakulasarpoq, taakkumi pinngortitalerinermi ilinniartinneqarnerat ilinniartitsisunit pinngortitalerinermi ilinniartitsisuunngitsunit imaluunniit akunnikkaartumik ilinniartitsisunit – tassa ilinniartitsisunit ilinniarsimasuunngitsunit – ingerlanneqartarpoq, Lars Demant-Poort oqarpoq nangillunilu:

– Ukioq siulleq aappassaaluunniit atuartut ilinniartitsisumit pinngortitalerinermi immikkut ilinniagaqarsimanngitsumit sammisanut tunngasumik isumassarsinartumillu ilinniartitsinissamut naammattumik piginnaaneqanngitsumit atuartinneqarunik siuariarnissamut kajumissaarnissaat ajornakusoorsinnaavoq.

 Atuartut angajulliit pingaarnerpaatinneqartartut 

Lars Demant-Poort naapertorlugu ilinniartitsisut pinngortitalerinermik ilinniagallit pinngortitalerinerup saniatigut allanik tamanik ilinniartitsisuutinneqarajupput, tamatumalu saniatigut ilinniartitsisut piginnaasaqarnerpaat atuartunut angajulliunerusunut inissinneqartarput, taakkumi soraarummeernissamut piareersarluartariaqarput.

– Ilinniartitsisut meeqqani ukioqatigiinni ataatsini ilinniakkaminnik ilinniartitsinissamut periarfissaqartinneqartariaqarput, taamaalillutik meeqqat minnerit ilinniartitsisunit piukkunnaatilinnit atuartinneqarnissaat qulakkeerneqarsinnaammat, taamaalillutillu meeqqat pinngortitalerinermik siusissukkut soqutiginnilersinnaapput. Pinngortitaq pillugu alapernaatsuuneq tupigusunnerlu ilikkagaqartitsisarput.

– Tamanna ajornaatsuinnaanngitsoq nalunngilara, ilinniartitsisulli immikkut ilinniagaanut suliamilu tulluusimaarnissaminut tunngassuteqarmat, aammali meeqqap ukiuni qulini meeqqat atuarfianni atuareerluni suna ilikkarsimassaneraa apeqqutaammat, atuartut meeqqat atuarfianni ilinniartitsisumit suliamigut pikkorissumit ilisimasaqarluartumillu atuartinneqarnissaat qulakkeerniarlugu aaqqissuussamik akisussaassusilimmik pilersitsisoqartariaqarpoq.

Nalunaaquttat akunneri atuartitsiffiusut ikippallaartut

Lars Demant-Poort naapertorlugu unammillernartoq alla tassaavoq meeqqat nukarliit akulliillu atuarfiini pinngortitalerinermik ilinniartitsisoqarpallaannginneq.

 Nunatsinni meeqqat atuarfiini 1.-7. klassini pinngortitalerinermik atuartitsineq nalinginnaasumik sapaatip akunneranut akunnernik marlunnik sivisussuseqartarpoq.

 – Atuarfiit pinngortitalerinermik atuartitsinermik pingaartitsinerullutillu nalunaaquttap akunnerini amerlanerusuni atuartitsisariaqartut isumaqarpunga. Atuartitsinerunissamut inatsisitigut killilersuisoqanngilaq, taamaammat ilinniartitsisut atuarfillu apeqqutaaginnarput. Atuarfiilli ikippallaartut pingaartippaat, Lars Demant-Poort oqarpoq. Meeqqat atuarfiannik naammassiartuaartilluni 7.-10. klassini pinngortitalerinermik atuartitsineq immikkoortunut fysik-kemimut, uumassusililerinermut aamma pinngortitalerinermi nunalerinermut agguataarneqarsimavoq. Atuartut nalinginnaasumik nalunaaquttap akunneri marluk fysik/kemi-mi atuartinneqartarput, nalunaaquttallu akunnera ataaseq uumassusililerinermi aamma pinngortitalerinermi nunalerinermi – tassa sapaatip akunneranut akunnerit katillugit sisamat. Tassanilu atuartitsineq pingaartinneqartarpoq, kisianni Lars Demant-Poort naapertorlugu atuartut pinngortitamik soqutiginnilersinnissaat pinnagu soraarummeernermi angusaqarnissaq sammineqartarpoq..

Nutaanik paasissutissaqalissasoq

 Lars Demant-Poort aamma Ilinniartitsinermut Ilisimatusarfik Torshavnimi ilisimatusarfik aamma Danmarkimi Professionshøjskolen Absalon suleqatigalugit ilisimatusarnermut suliniummik nutaamik aallartitseqqammerput, suliniummilu tassani 14-iniit 16-inut ukiullit pinngortitalerinermik teknologiimillu soqutigisaannik isiginnittaasiannillu paasissutissanik 2026-mi katersisoqassaaq. Suliniut tamanna nunat tamalaat akornanni ilisimatusarnikkut suliniummut annertuumut ROSES-imut (Relevance of Science Education – Second) ilaavoq.

Paasissutissat taakku misissorneqareerpata Lars Demant-Poort Kalaallit Nunaanni inuusuttut pinngortitamik ilisimatusarnermut teknologiimullu isiginnittaasiat pillugu paasisaqarnerusinnaassaaq.

Lars Demant-Poortip suleqatini Louise Pindstrup Scavenius peqatigalugu 2025-mi upernaakkut atuartut atuarfimmi misigisaat pillugit nuna tamakkerlugu misissuinerup aappassaa naammassisimallugu aamma oqaluttuaraa.

– Paasissutissat taakkua, ukiullu tallimat matuma siorna siullermeersumik misissuinerup kingorna atuartut atuarfimmi misigisaat allanngorsimanersut misissornissaat qilanaaraara. Atuartut pinngortitalerinermik atuartitaanerminni misigisaat misissueqqaarnitsinniit qanoq ineriartorsimanersut ilaatigut misissussallugit qilanaaraara.

Ilisimatusarfimmi aamma Ilinniartitaanermut Ilisimatusarfimmi pinngortitalerinermik ilinniartitsisut nutaat ukiuni kingullerni ilinniakkaminnik naammassinnissimasut Lars Demant-Poortip isumalluutigai. – Piginnaasatik atuarfimmi atuartitsissutigisaminnik pitsaasumik atuartitsinermut atussagaat neriuutigaara, taanna oqarpoq.

Ilinniarneq pillugu sammisaq uani atuaruk.