Angerlarsimalluni sulineq iluatsissappat suliffigisami kiffaanngissutsip, allanngorarnerup mamarunartunillu ulloq qeqqasiornermik aaqqissuussinerup oqimaaqatigiinnerat apeqqutaavoq. Taamatukanneq inerniliisoqarsinnaavoq inuit amerlanerujartortut ilaannikkut allaffimminnut suliartoratik angerlarsimallutik sulinissami sungiussiartortillugit.
- Takusinnaavarput iluatsinnissaanut pingaarluinnartuusoq sulisut akulikippallaamik angerlarsimasannginnissaat, kisiannili ulluni sorlerni suliartornissaminnik toqqaasinnaaneq kiffaanngissuseqarfigalugu, Aarhusip ilisimatusarfiani suliffeqarfinnik aqutsinermi ilisimatusarfimmi lektori Franziska Günzel-Jensen ilaatigut angerlarsimalluni sulinermik ilisimatusartoq oqarpoq.
Angerlarsimalluni sulineq iluatsissappat suliffigisami kiffaanngissutsip, allanngorarnerup mamarunartunillu ulloq qeqqasiornermik aaqqissuussinerup oqimaaqatigiinnerat apeqqutaavoq. Taamatukanneq inerniliisoqarsinnaavoq inuit amerlanerujartortut ilaannikkut allaffimminnut suliartoratik angerlarsimallutik sulinissami sungiussiartortillugit.
- Takusinnaavarput iluatsinnissaanut pingaarluinnartuusoq sulisut akulikippallaamik angerlarsimasannginnissaat, kisiannili ulluni sorlerni suliartornissaminnik toqqaasinnaaneq kiffaanngissuseqarfigalugu, Aarhusip ilisimatusarfiani suliffeqarfinnik aqutsinermi ilisimatusarfimmi lektori Franziska Günzel-Jensen ilaatigut angerlarsimalluni sulinermik ilisimatusartoq oqarpoq.
2020-mi 2021-milu Corona peqqutigalugu matoqqatitsinerup nalaani angerlarsimalluni sulineq annertuumik atugaalermat nunani tamalaani ileqquulersimavoq suliffeqarfiit ilaasa sulisuminnik suliffimmeeqqusisalernerat. Saniatigut angerlarsimalluni sulineq Danmarkimi atugaaneruleqqissimavoq. Taamaattoqarneratigut oqaluuserineqartariaqalersimavoq suliffeqarfiit tunisassiornerannut sulisullu naammagisimaarinninnerannut qanoq ilioraanni pitsaanerpaajunersoq.
- Suliffigisamilu sulineq nuannernerulersinniarlugu suliffeqarfiit arlaqartut misileraapput suliffimmi mamarunartunik ulloqeqqasiortitsinernik imaluunniit allatigut ataatsimoornermik suliffeqarfimmilu pitsaasumik kultureqalernissamik qulakkeeriniarlutik, Franziska Günzel-Jensen oqarpoq.
Sulisut suliartorusunnerunissaannut assersuutigalugu nuannersumik ataatsimoorneq nerisassallu mamartut pingaarnerupput allaffiup qanoq aaqqissuunneqarsimaneraniit. Tamanna 2024-mi Norgemi, Sverigemi Tuluillu Nunaanni suliffeqarfinni arfineq pingasuni ilisimatusarnerup (ilisimatuunit arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsunit uppernersineqarsimanngitsup) takutippaa.
Ilisimatusarnerni allani angerlarsimalluni sulinermi makku misissorneqarlutillu tikkuarneqarput:
- Sulinerup nuannersuuneranik naammassisaqarsinnaanermut iluaqutaasoq, apeqqutaalluni angerlarsimalluni sulineq qanoq annertutigalunilu aaqqissuunneqarsimanersoq.
- Sulinermi atukkat suliffeqarfimmilu kulturimut sunniutaasinnaasut arlaqartut pitsaanngitsut.
ANGERLARSIMALLUNI SULINEQ
– COVID-19-IMIIT UTEQQUSINERMUT
Angerlarsimaffimmit digitaliusumik sulineq 2020-mi siullermeertumik COVID-19 peqqutigalugu mattussinermi siullermi annertuumik atugaalerpoq. Taamanikkorniilli suliffeqarfissuit arlaqartut – ingammik USA-mi – sulisutik uteqqusalersimavaat piumasaralugulu sapaatit akunneranut ulluni tallimani suliffeqarfimmiissasut.
Assersuutigalugu tassaapput:
- Amazon
- Tesla aamma SpaceX (Elon Muskip suliffeqarfinnik taakkunannga piginnittup ’ungasianiit sulineq’ »ileqqorissaarnermi kukkusutut« taasimavaa)
- Goldman Sachs
- Washington Post
Attartortitsisarnermilli suliaqartoq Airbnb allatut iliorpoq sulisuni suminngaaniilluunniit sulisinnaatillugit. Danmarkimi nikerartumik sulineq atugaaneruleriartorpoq. 2020-mit 2023-mut annikilliartoriarluni danskit ilaannikkut angerlarsimaffimminniit sulisartut amerliartorsimapput, 2023-mi ukiup sisamararterutaata aappaani 28 procentimiit 2024-mi ukiup sisamararterutaani tassani 34 procentinut.
Najoqqutaq: Danmarks Statistik
Taavami qanoq angerlarsimalluni sulineq oqimaaqatigiissaarneqarsinnaava, sulisunut aqutsisunullu naammaginartumik?
Tamanna maani sammissavarput.
Sapaatit akunnerani ulluni marlunni angerlarsimaneq iluatsittoq
Misissuinerpassuit angerlarsimalluni sulisinnaanerup pitsaaqqutai takutippaat. Iluatsissappalli assigiinngitsut iluatsittariaqarput, assersuutigalugu ullut amerlassusaat.
2024-mit ilisimatusaataareersut takutippaat, aqutsisut sulisullu naammaginninnerannut aaqqissuussinerup annertussusaa apeqqutaasoq. Aalajangersimasumik qaqugukkut suliartortarnissamik piumasaqaatit amerlavallaassanngillat, sulisulli aamma angerlarsimasarpallaassanatik. Ulluni marlunni angerlarsimalluni sulineq ullunilu pingasuni suliffimmiinneq assersuutigalugu aaqqissuussineruvoq atugaanerpaasutut isikkoqartoq – tamannalu aamma sulisunit sulisitsisunillu pitsagineqartoq misissuinerugallartut takutippaat. Tamanna tamatumunnga tunngatillugu misissuinerni siullerni angisuuni inerniliunneqarpoq. Misissuineq ingerlanneqarpoq sulisut 1.612 akornanni Kinami suliffeqarfimmi Trip.com-imi sulisut aqutsisullu akornanni, tamatumalu takutippaa sapaatit akunneranut ulluni marlunni , inuit angerlarsimallutik sulisinnaanerat pitsaasumik sunniuteqartoq, tamannalu nikerartumik sulinermik taaguuteqarpoq.
– Nikerartumik sulineq tamanut pitsaasuuvoq, USA-mi Stanford Universitymi aningaasaqarnermik ilisimatooq Nicholas Bloom oqarpoq, ilisimatusarfiup nittartagaani innersuussilluni, misileraanermi nammineq suleqatimilu akornanni pitsaaqqutaasut misileraanermi paasineqartut atuagassiamilu Naturemi allaaserineqartut innersuussutigalugit.
Sapaatit akunneranut ulluni marlunni nikerartumik sulinermi angusat takutippaat:
- Sulisut sulinerminnik naammaginninnerat annertunerulersartoq.
- Soraarsitsisarnerullu annikillineratigut suliffeqarfiup tunisassiorneranut tamarmiusumut iluaqutaasoq.
– Matumani misissuinerit annersaraat, nalinginnaasumillu inerneri paasiuminarput, misissuinernit allanit takutinneqartunit, misissuineq pillugu Franziska Günzel-Jensen oqarpoq.
Isumaqarporli ilisimatuut »nikerartumik sulinerup pitsaaqqutai isiginiarpallaarsimagaat«, oqarpoq ujartorlugulu amerlanerit naak napparsimagaluarlutik angerlarsimallutik sulisalersimanerat isiginiarneqartariaqartoq. Aamma ilisimatusarnermit tikkuarneqarpoq sunniutaasut assigiinngitsupilussuusut, apeqqutaalluni nuna sorleq suliffeqarfillu suna pineqarnersoq.
Angerlarsimalluni sulinerup pitsaaqqutai
Angerlarsimalluni sulinerup misissuiffiginerani annertuumik ajornartorsiutaavoq misileraanerit uppernarsiuminaanneri, taamaattumillu inernerit nikerartumik sulinermik imaluunniit angerlarsimalluni sulinermik peqquteqarnersut uppernarsiuminaalluni. Nalorninartullu taakku Kinami suliffeqarfimmi misissuinerit nutaat aaqqiiviginiarsaraat.
Ilisimatusarneq misileraanermik tunngaveqarpoq: 2021-mi technologimi suliffeqarfiup Trip.com-ip siullermeertumik sapaatit akunneranut ulluni marlunni angerlarsimalluni sulisarneq atulerpaa, ilisimatuullu misileraaneq malinnaaffigaat peqataasut ukiuni marlunni qaammatit arfinilikkaarlugit apersortarlugit.
Peqataasut inuuiat tunngavigalugu eqimattanut marlunnut imikkoortinneqarput, misilerarneqartunut eqimattanullu misilerarneqanngitsunut. Taamaalilluni misileraaneq ilisimatusarnerni misileraanernillu allanit kajumissuseq aallaavigalugu aaqqissuunneqarajuttartunit allaanerulerpoq, taamaaliornikkullu sulisut immikkut iluarisimaarinnittut sassartarnerat pinngitsoortinneqartarpoq taamaalillunilu angusat pitsaasumuinnaq sammisarlutik.
Nalaatsornerinnakkut aaqqissuussamillu misissueriaaseq taamaattoq peqqutigalugu Stanfordimi aningaasaqarnermik ilisimatooq Nicholas Bloom inerniliivoq misileraanermi »taamaallaat ajugaasoqartoq«.
Erseqqissarpaa angusat takutikkaat:
- Tunisassiorsinnaaneq assigiittoq angerlarsimalluni suligaanni sulinngikkaaniluunniit.
- Naammagisimaarinninneruneq katillugillu sulisunik soraarsitsineri 33 procentimik ikinnerusut, sapaatit akunneranut ulluni marlunni sulisartut akornanni.
Kisitsisit takuinnarlugit »uppernassuseqarput«, Aarhusip ilisimatusarfianit Franziska Günzel-Jensen oqarpoq iluaqutaasullu allat erseqqissarlugit misileraanerni ilisimatusarnernilu allani ilisimatuunit allanit saqqummiunneqartut:
- Nikerartumik suliartortarnermi sulisut suliffimminni immikkoortinneqarlutik misigisut sulinertik nuannarinerulersaraat.
- Atorfinnut nutaanut sulisussarsiornermi qinnuteqartut tamatigoornerulersartut.
Aarhusilli ilisimatusarfiani lektorip aamma erseqqissarpaa angerlarsimalluni sulinermi angusat kulturikkut atukkat allat qanoq ittuunerat apeqqutaasoq.
Kinamilu teknologimut tunngasunik suliffeqarfimmik misissuinerit nutaat tunngaveqarput, imaassinnaavorlu »tamanna angusanut aalajangiisuusoq«, Günzel-Jensen erseqqissaavoq, nunani Kinatut Danmarkitullu ittuni sulisut aqutsisullu akornanni kulturip sulinermilu ileqqut assigiinnginnerat tikkuarlugu.
Angerlarsimallunilu sulinermik isornartorsiuisut ajoqutitut tikkuagaat qanoq pineqassappat?
Angerlarsimalluni sulinerup pitsaanngequtai
Suliffik qimallugu sulisut sulisinnerat aamma akerlerineqarpoq. Nikerartumik sulinermik ajoqutaasutut taaneqartartut nalinginnaanerpaat makkuupput:
- • Suliffeqarfimmi kulturi sanngiitsoq: Aqutsisut ilaasa oqaatigaat angerlarsimalluni sulineq aqukkuminaallunilu sulisut sungiusarnerat, nutaaliornerup nukittorsarnissaa nukittuumillu suliffeqarfimmi kulturimik pilersitsiniarneq ajornakusoornerusut.
- • Isertortumik napparsimaneq killeqarfiillu takujuminaatsut: Angerlarsimalluni sulineq ima ileqqoqalersitsisinnaavoq sulisut sulillutik naak napparsimasutut nalunaartussaagaluarlutik. Ernumassut taamaattoq ilaatigut Danmarkimi ilisimatuut DR-imullu sulisut kattuffiisa qaqissimasaat.
- • Suliffimmi siuariartornissat periarfissat naligiinngitsut: Angerlarsimalluni sulinerup aamma arnat angutillu naligiinnginnerulersissinnaavai. Arnat periarfissaqartillutik angerlarsimaffinni suliumanerusarput, taamaalillutik ersinnginnerullutik suliffimminnilu siuariartornissaat annikinnerulerluni.
Inerniliunneqartulli uppernassusaat killeqarpoq. USA-mi ilisimatusarnermi tikkuussisoqaraluarpoq, angerlarsimalluni sulinerup eqqunneqarneratigut arnat akissarsiaat atorfinnilu iluanaarnarnerusuni atorfinitsinneqarnissaat innarlerneqarsinnaasoq, angutinit angerlarsimannginnerusarmata meeqqatik napparsimagaangata. Tamakkuli saniatigut nikerartumik sulinerup ajoqutaat takujuminaassimapput.
Aqutsisut paasinnilernerat
Kinami suliffeqarfimmi Trip.com-imi angerlarsimalluni sulinermik misissuinerup takutippaa sulisut suliaminnik naammagisimaarinninnerulersartut, minnerpaamillu allaniit nutaaliullaqqitsigisarlutik, misileraanerup siulianut naleqqiullugit. Aamma aqutsisut angerlarsimaffimmi sulinermik paasinnilersarput. Misileraanissamut piareersaatitut peqataasut aqutsinermik akisusussaasut amerlanernit akipput, tunisassiorsinnaaneq ajornerulissasoq ilimagigitsik. Misileraanerulli ingerlanerani tamanna suujunnaarsinneqarpoq. Angerlarsimalluni sulineq suli nutaajusutut isigineqarpoq. Aaqqissuussinerit suut pitsaanerpaanersut pillugit ataavartumik isummagut allanngortarput, ilisimatuullu suli uppernarsaaniarnertik anguniarpaat, Franziska Günzel-Jensen erseqqissaavoq. Naninissaatalu tungaanut pingaarnerpaaq tassaavoq suliffeqarfimmi tamatuma oqaluuserinissaa, oqarpoq.
Sulisut angerlarsimallutik sulinerminni naammagisimaarinninnerannut ammasumik pissuseqarneq aalajangiisuuvoq. Taamaattumik naak suli suna pitsaanerpaanersoq paasiniaraluartillugu oqaluuserinissaa puigussanngilarput.
