Fooqqiisoq, sulili pisoqalinngitsoq.
Tassa Erfalasorput.
Fooqqiisoq, sulili pisoqalinngitsoq.
Tassa Erfalasorput.
Kalaallit erfalasuat 2025-mi ukiuni 40-nngortorsiussaaq. Nutaamik nalunaarusiornissamut, Kalaallit Nunaanni erfalasulertarnermut aalajangersakkanik allanngortitsingaatsiarsinnaasumut, peqqutissaalluarpoq.
Nalunaarusiaq tusarniaassutigineqarpoq. Maanna pilersaarutaannaavoq, qitiusuniilli takorluugaq ersarippoq. Siullertut Naalakkersuisut naapertorlugit ullut pisortatigoortumik erfalasulerfissat kalaallit nalliuttorsiornerannik nersorinnittut nutaat ilanngunneqarnissaat pilersaarutaavoqNunat sanilerisat qaninnerit — Nunavut, Island Savalimmiullu — aamma nunat avannarliit, ilisimaneqartutut Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivilu aaqqiagiinngittoqaraluartoq, soqutigineqarput.
Illuatungianik Danmarkimut atassuteqarneq annikilliallalaarneqassaaq, nunasiaataasimanerlu qaangerneqassaaq. Taamaaliornikkut Hans Egedep ulluani, juulip pingajuani biskoppip danskiusup norskiusullu nunasisuusup - 1721-mi – Nuup kangerluanut pulaneranik malunnartitsiffiusartumi, erfalasulertarneq taamaatinneqassaaq.
Erfalasulernermut nalunaarut nutaaq naapertorlugu Tussiarfissuattaaq pisortatigoortumik erfalasulerfinngortinniarneqarpoq. Tussiarfissuup Danmarkimi atorunnaarsinneqarnera ullutsinni politikkikkut aalajangiinerit assortuussutaanerpaat ilagaat, tamannalu siorna danskit naalakkersuisuinut atuuttunut akerliussutsimik takutitsinersaarsuarnik kinguneqarpoq.
- Tussiarfissuaq nalliuttorsiorfittut pingaartinneqartutut Kalaallit Nunaanni malunnartinneqartarlunilu Ukiutoqaq ukioq nikitsinnagu aamma nalliuttorsiorfiusarpoq, Naalakkersuisut ilisimatitsipput.
1985 – Erfalasorput Dannebrogilu siullerpaamik sanileriillutik qullartinneqarmata.
Tussiarfissuaq
Dansk Institut for Internationale Studier-imi (DIIS), tassa Danmarkimi nunat tamalaat pillugit ilisimatusarfimmi ilisimatuup Ulrik Pram Gadip, allannguutissatut pilersaarutit AG-p kajumissaarineratigut misissorpai. Ullut erfalasulerfissat nutaat pisoqqallu peerneqartut pillugit takoqqusaarluni politikkertoqarnera malugisinnaavaa.
- Tussiarfissuarmi erfalasulertarnermi »Kalaallit Nunaanni ullut nalliuttorsiorfiit nammineq aalajangerniarnitsinnik« tunngaviusumik ersersitsiarnerusinnaavoq. Ilaatigut immaqa Kalaallit Nunaanni »inuit nalliuttorsiorfii peerneq ajorigut« politikkernerulaarlunilu imaaliallaannaq takusassaanngilaq, oqarpoq.
Ulrik Pram Gadip ilisimatusarnermini ingammik naalagaaffeqatigiinnerup allanngoriartornera ukkataraa, aammali nunasiaataasimanerup kingorna pissutsit pillugit ilisimatuujuvoq. Danmarkimi ullut ileqquusumik nalliuttorsiorfiusut arlallit erfalasulerfittut peerneqarsinnaasut ilaatigut maluginiarpaa.
- Ullut erflasulerfiusussat toqqarneqarnerini ullutsinni kinaassutsimik atuuttumik aaqqiiniarnermik misiliisoqartoq ersarippoq, oqarpoq nangillunilu:
- Hans Egedep ullua Valdemarillu ullua peerneqarput, taarsiullugulu meeqqat, aalisartut piniartullu aamma nunat avannarliit killiit minnerunngitsumillu Island aamma Nunavut ilanngunneqarput.
Pram Gad naapertorlugu nunarsuarmioqataarpalaartumik ersersitsiniartoqarpoq.
- Nunanik avannarlernik suleqateqarunnaarnissamik sioorasaarinerup nalaani nunat avannarliit ulluat ullutut erfalasulerfittut ilanngunniarneqartoq aaqqiageeqatigiinnissamik kissaateqarnertut isigineqarsinnaavoq.
Joachim peerlugu
Ukiumut ullut erfalasulerfiit amerlassusaat »naammaginartumiisinniarlugu« aammattaaq ullut erfalasulerfiit »pingaaruteqannginnerusut« atorunnaarsinneqassasut siunnersuutigineqarpoq. Uku ilaatigut pineqarput:
- Prinsesse Mariep inuuia (6. februaari), Prinsesse Benediktep inuuia (29. apriili) aamma Prins Joachimip inuuia (7. juuni).
Taarsiullugu oktobarip 15-iat pisortatigoortumik erfalasulerfittut ilanngunneqassaaq, tassa kunngissap Christiaap inuuia malunnartinneqartassaaq. Taamatuttaaq maajip aallaqqaataa ullumikkut »Kalaallit Nunaanni namminersornerullutik oqartussaalernerup atuutilerneratut« taaneqartartoq siunissami Sulisartut ulluattut taamaallaat taaneqartalissaaq.
Inatsisitaarfik?
Inatsisitaarfik ullutut erfalasulerfittut aalajangiussani atuuttuni, 2008-mi atulersinneqartuni, oqartussaqarfinni kalaallit erfalasuannik erfalasulerfiusarpoq. Allanngorsinnaavorli. Nalunaarusiami nutaami »ulluni nuna tamakkerlugu erfalasulerfiusuni Erfalasorput atornagu nunat erfalasuat atorlugu erfalasulertarnissaq pisinnaatitaaffiussasoq pisussaatitaaffiussanersorluunniit« siunnersuutigineqarpoq:
- Tassa imaappoq naalagaaffeqatigiinni nalliuttorsiortoqartillugu, tassa Danmarkip inuiattut ulluani, oqartussaqarfinni tamani Dannebrog erfalasorineqartassaaq.
Ulrik Pram Gadip nalunaarut taanna soqutiginartippaa.
- Tassanu Danmarkip naalagaaffittut Inatsisaa, kingullertigut politikkerit kalaallit akornanni assuarineqartartoq, maannamiit naalakkersuisoqarfinni tamani, kommunit allaffiini, atuarfinni il.il. Dannebrogimik erfalasoqarnikkut nalliuttorsiutigineqartalissaaq. Tamanna Namminersornerullutik Oqartussat nammineq erfalasortaanngikkallarmata takusarnikuusatsinnut utersaarnangaatsiassaaq.
- Taamaammat tusarniaanermi akuerineqassanersoq – maannalu Savalimmiut Danmarkilu assigiimmik pinialersaaramikkit qanoq akuersititsissanersut - pissanngatigaara. Immaqa nuna tamakkerlugu ullorsiorfiit Kalaallit Nunaanni erfalasulerfittut siunnersuutigineqarpata Island Nunavullu naligalugit Savalimmiut Danmarkilu naleqqussarnissaat ilimanaateqarneruvoq, Erfalasorpulli nunalluunniit sanilitta erfalasuat qullartinneqassanersoq nammineq aalajangerneqarsinnaassaaq, Pram Gad oqarpoq.
Nalunaarut novembarip 21-ata tungaanut tusarniaassutigineqarpoq.
