Isumaqatigiissut milliardinik nalilik misissoqqaarnagu IA-p perusunngilaa

Nuummi spiralilersuinermik kusanaatsuliornermi utoqqatsissut artornartup pinera sap. akunnera sioqqullugu ministeriuneq Mette Frederiksen aamma Naalakkersuisut Siulittaasuat Jens-Frederik Nielsen saqqummiusseriasaarput:

Peqqinnissaqarfiup ilaannakoortumik ingerlannissaanut, aamma Kujataani immami itisuumi umiarsualivimmik, Ittoqqortoormiinilu mittarfimmik tamakkiisumik sanaartornernut ukiut sisamat ingerlanerini 1,6 milliardit koruuninik nalilimmik naalagaaffiup Namminersorlutik Oqartussallu akornanni toqqammavissatut isumaqatigiissut.

Tamatuma kingorna isumaqatigiissummi immikkuualuttut pillugit tusarsaasoqanngilaq, danskilli illersornermut sakkutooqarfiata, nunatsinnilu sakkutuujunngitsutut inuiaqatigiit akornanni qanimut sunniivigeqatigiiffimmi sanaartornissamut suliniutit taakku marluk ilaaneri Mette Frederiksenip Jens-Frederik Nielsenillu erseqqissarpaat.

– Qaqortumili immami itisuumi umiarsualiviup qanoq itissusilimmiinnissaa, aammalu Tunup Avannarpasissuani nakkutilliinissamut mittarfiup qanoq takissuseqarnissaa pillugit Inuit Ataqatigiinni Iddimanngiiu Jensen Bianco aperivoq.

Akissutissat aamma ilisimanngilai, partiimulli naalakkersuisoqatigiinnut angisuumut aalajangiisoq tassaavoq Kujataani Ittoqqortoormiinilu sanaartornissamut suliniutit taakku marluk nunatsinni inuiaqatigiit allanngoriartortinnerinut ilalersuuteqassasut.

– Danskit illersornermut sakkutuui kisiisa pinnagit sumiiffimmi inuiaqatigiinni innuttaasut isumaqatigiissummut milliardilikkaanik nalilimmik aamma iluaquteqassapput, Sermitsiamut Iddimanngiiu Jensen Bianco oqarpoq.

Ikaartaatit umiarsualiviat, imaluunniit immami itisuumi umiarsualivik

Sap. akunnerani kingullermi Kommune Kujallermi borgmesterip, Malene Vahl Rasmussenip ”Suliniut immami itisuumi umiarsualivik” Qaqortup qeqertaasartaata avannaatungaani Nuupilummut tunngasuunerarlugu oqaluttuaraa, taannalu tassaalissaaq Narsap Qaqortullu akornanni ikaartaammut aqqutip ilaa.

Tamanna Iddimanngiiu Jensen Biancop eqqumiiginartippaa.

- Immami itisuumi umiarsualivik paasissutissat ilisimaneqartut malillugit danskit illersornermut sakkutooqarfianit, nunatsinnilu oqartussaasoqarfinnit atorneqassaaq, aammali nunatta ineriartortinnissaanut iluaqutaassaaq. Taamaattumik inaarutigisamik inissinneqarfissaata aalajangiunneqarnera sioqqullugu isumaliutigilluassavarput. Ukiut tamaasa sikorsuit Kujataani immakkut angallannermut ajornartorsiutinik pilersitsisarput, ukiorlu kaajallallugu umiarsualiviup annerpaamik iluaqutiginissaa pissarsiariniarlugu inissiiffiusinnaasut amerlanerit misissorneqarnissaat piumasaqaatigaarput, Iddimanngiiu Jensen Bianco oqarpoq.

Immamilu itisuumi umiarsualiiviinnaq Inuit Ataqatigiit killiffiginngilaat.

– Innuttaasut angalasinnaanerinut iluaqutaasunik sanaartornikkut suliniutit allat danskit naalagaaffiata aamma akilissavai, soorlu Itilliarsuup eqqaani ikerasaliaq, Iddimanngiiu Jensen Biancop oqaatigaa.

2021-mili ikarasaliaq taannarpiaq Inatsisartut oqaluuseraat, aalajangiisoqanngilarli. Qaqortup Alluitsup Paallu akornanni angallatinik angalanerit ikerasaliap sivikillillugillu isumannaannerulersissavai, angallatit Saarlup kitaatigoortariaarutissammata.

Toqqammavissatut isumaqatigiissummi immikkuualuttortat pillugit nalornisoqarneq pissutigalugu Kujataanerpiaq immami itisuumi umiarsualiviup toqqarneqarnera Naalakkersuisut siulittaasuata, aamma Kommune Kujallermi borgmesterip tamarmik Demokraatini ilaasortaanerannik patsiseqarnersoq eqqoriarneqarsimavoq.

– Kangilinnguani sorsuutit umiarsualiviannut taartissatut Kujataani sorsuutit umiarsualiviannik peqarnissamik danskit kissaateqarnerannik inissisimanerup patsiseqarnera upperineruara, Iddimanngiiu Jensen Bianco oqarpoq.

Ittoqqortoormiinut iluaqutissaq

Ittoqqortoormiini danskit naalagaaffiata mittarfiliornera Iddimanngiiu Jensen Biancop tapersersorpaa, taamaalillutik danskit aningaasaataat Tasiilami mittarfiup aningaasaliiffiginissaanut nunatta karsiani aningaasaqarnermik pilersitsisinnaassammata.

Aammali: - Pineqartoq tassaavoq nunap immikkoortuani mittarfik, Kalaallit Nunaanni angallaviit sinnerinut Ittoqqortoormiinut attaviliisoq, imaluunniit pineqarpa sakkutuut mittarfigisassaat, qanittutut inissisimaffilimmi Mestersvigimut assingusumik danskit illersornermut sakkutooqarfianit ingerlanneqartoq.

– Ittoqqortoormiini mittarfik kisimiilluni inissisimasinnaanngilaq, nunalli sinneranut angalanernut billetsit akiinik appartitsisunik kiffartuussinissamut isumaqatigiissutinik allanngortitanik malitseqartinneqassaaq, Iddimanngiiu Jensen Bianco oqarpoq.

Toqqammavittut isumaqatigiissummi koruuninit 400 millioninit 140-t peqqinnissaqarfiup ingerlanneqarneranut atussapput, agguaassassanilu taakkunani Ittoqqortoormiini nakorsaqarnikkut pisoqarfiup allanngortinnissaa pissusissamisoortutut isigaa.

Aappaagumut aningaasanut inatsit pillugu Inatsisartuni partiit peqatigalugit Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Naalakkersuisup Múte B. Egedip ingerlatarisaanut isumaqatigiissutini toqqammavissatut isumaqatigiissummut piumasaqaatit Inuit Ataqatigiit ilannguppaat.

– Toqqammavissatut isumaqatigiissummi koruunit 1,6 milliardit taakku atorneqarneri pillugit ilisimatinneqartuarnissarput piumasaraarput, Iddimanngiiu Jensen Bianco oqarpoq.

2026-29-mi toqqammavissatut isumaqatigiissummi anguniakkanik tikitaqarniarluni ingerlatarisamik nangitassamik ataqatigiissaarisuuvoq Múte B. Egede, peqatigalugu danskini aningaasaqarnermut ministeri Nicolai Wammen.

Aningaasat soorlu qilammit nakkalataaginnartut

Nunatta karsianut imaaruteqqajaasumut aningaasat isaasorsuupput.

2028-34-p nalaani EU-Kommissionip Kalaallit Nunaannik suleqatigiinnermik isumaqatigiissutini marloriaatinngorlugu 530 millionit euromut (koruunit milliardit sisamangajaat) annertuseriartippaa. Mittarfinnut aamma erngup nukinganik nukissiorfinnut naalagaaffik oorinik millionilikkaanik pingasunik kisitsisitalinnik akiligassaqarpoq. Kingullertullu naalagaaffiup namminersorlutik oqartussallu akornanni toqqammavissatut isumaqatigiissut ukiuni 2026-29-ni koruuninik 1,6 milliardinik nalilik tamassa.

Iluaqutitaqarpoq ajortortaqarpoq.

Iluaqutitaa avataanit aningaasat taakku Kalaallit Nunaata nammineq aningaasaatai suliassanut allanut, taamatullu aamma pisariaqartinneqartigisunut atorsinnaalissammata.

Ajortortaqarpoq politikkikkut suulluunniit akeqanngitsumik pissarsiassaanngimmata. Nammineq napatittutut aningaasaqarnerup, aamma politikkikkut namminersortuunerup tungaanut Kalaallit Nunaata aqqutaani qilammit nakkalataaginnartutut millionerpassuit taakku pilersinneqartut naalagaaffinnik allanik pinngitsuuisariaqarnermik pilersitsipput.

Akunnattoorfik tamanna Iddimanngiiu Jensen Biancop assut sianigaa.

– Nunamut allamut assut pinngitsuuisariaqarnerup nammineq ingerlatassatsinnik aqutsinissamut periarfissatsinnik annikillisaanera Inuit Ataqatigiit tunngaviusumik isumaqarfigaat. Taamaalisukkut aningaasaqarnermi unammilligassaqarnerput paasisimavarput. Taamaattumik danskinit aningaasaliinerit taakku akueraagut, tassanili piumasaqaateqanngitsuussanngilagut, Danmarkimi aamma Kalaallit Nunaata ineriartortinnissaanut pisussaaffeqarpoq, Iddimanngiiu Jensen Bianco oqarpoq.

Danskit tungaannit aningaasaliinerit angisuut namminersortuunermik isumaginninnermut annertusisumut, aamma Kalaallit Nunaanni illersornermut sakkutuut suliaqarnerinut annertusisunut takussutissatut isigai.

– Nunatsinnilu illersornermut sakkutuut suliaqarnerisa annertusisinnissaat Danmarkip kissaatigippagu kalaallit inuiaqatigiivisa ineriartortinnissaannut danskit aamma ilalersuuteqassapput, Iddimanngiiu Jensen Bianco oqarpoq.