Kalaallit Nunaat Kunngiitsuuffik: Avannaani innuttaasut ukiut qulit 30-llu akornanni namminiilivinnissaq pissasoq kissaatigaat

Naalagaaffinngornissamut naalakkersuisoq Vivian Motzfeldt, Siumut, Nuummi Kujataanilu innuttaasunik sisamanik ataatsimiisitsisoqareersorlu Avannaanut aallarpoq. Kalaallit Nunaata namminiilivinnissaanut Inatsit Tunngaviusussaq pillugu Isumalioqatigiissitap inatsimmut tunngaviusussamut siunnersuutaa saqqummiukkiartorpaa.

Ilulissani, Upernavimmi, Qaanaami Siorapalummilu innuttaasunik ataatsimiititsinerni inatsimmut tunngaviusussamut siunnersuut kisimi eqqartorneqanngilaq, aammali isorliunerusuni inuuniarnermi atugassarititaasut eqqartorneqarput. Inatsimmut Tunngaviusussamut siunnersuut Inatsisartut Naalakkersuisullu suleriaasiannik sukumiisumik misissuineruvoq, Avannaanili oqallinnerit amerlanersaat piniarnermut, ilinniartitaanermut inuusuttunullu tunngapput.

Avannarparternerugaanni eqqartorneqartut oqimaannerupput, tassani inuuniarneq silap pissusiata allanngoriartorneranit pisassiissutinillu tatineqaqqavoq. Qaanaami innuttaasunik ataatsimiititsinermi peqataasut kulturimik, piniariaaseqarnermik, oqaatsit kinaassutsimillu illersuinissaq inatsimmut tunngaviusussamut ilanngunneqartariaqartut oqariartuutigaat. Avannaani naammagittarneq

Innuttaasunik ataatsimiititsinerit tamaasa naggaserlugit Vivian Motzfeldt internetikkut namminiilivinnissaq pillugu apeqqutinik pingaarutilinnik arlalinnik akissuteqartitsisarpoq. Naak peqataasut amerlanngikkaluartut apeqqutinut akissutit qanoq isumaqartoqarneranik ersersitsipput. (Sermitsiaq HS Analyse suleqatigalugu ukiut arfineq-pingasut matuma siorna isumasiuivoq).

Apeqqut aalajangiisuulluinnartoq tassaavoq Kalaallit Nunaata qaqugu namminiilivinnissaa, tassanilu peqataasut akissutinik pingasunik toqqagassaqarput: 1) Ukiut qulit qaangiutsinnagit, 2) ukiut qulit 30-llu akornanni, aamma 3) ukiut 30-t qaangiuppata. (Akissutit »Kalaallit Nunaat qaqugu naalagaaffinngussava?« takukkit.)

Avannaani innuttaasunik ataatsimiititsinerni peqataasut affaasa missaat ukiut qulit 30-llu akornanni namminiilivinnissaq toqqarpaat — tassa 2034-miit 2054-imut. Upernavimmi tassannga toqqaasut amerlanerupput, taakku 54 procentiullutik; sumiiffiit sinnerini pingasuni 44-45 procentiisa piffissaliussaq taanna toqqarpaat.

Kujataani innuttaasunik ataatsimiititsinermi amerlanerit ukiut qulit qaangiutsinnagit namminiilivinnissaq tapersersorpaat. Nanortalimmiut naammagittannginnerpaapput, taakku 75 procentiisa 2034-nngortinnagu namminiilivinnissaq tapersersorpaat. Nassuiaatigineqarsinnaasut amerlapput, Qaanaamili oqariartuut ersarissoq arajutsineqarsinnaanngilaq:

- Namminiilivinnissaq qanoq iluaqutaassava isikkatta ataani siku aakkiartorpat uumasullu piniarneqarsinnaajunnaarlutik?

Vivian Motzfeldtip inatsit tunngaviusussaq pillugu innuttaasunik ataatsimiititsinissaa tulliuttoq qaqugu pissanersoq suli aalajangerneqanngilaq.

Innuttaasunik ataatsimiititsinerit naammassikannerpata taasinerit inernerat tamakkiisumik allaaserineqarumaartoq Naalagaaffinngornissamut nunanullu allanut naalakkersuisoqarfik namminiilivinnissamut immikkoortortaqarfianit Sermitsiamut paasissutissiissutigineqarpoq. 

Inatsisit tunngavigalugit eqqartuussineq

Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnerminni Siumumeersup Kuno Fenckerip siunnersuutaa, tassa Namminersorneq pillugu inatsimmi § 21-p »Kalaallit Nunaanni namminiilivinnissamut aqqut«-mmik qulequtalik atuutilersinneqarnissaanut isumalioqatigiissitamik pilersitsinissamik siunnersuutaa, taperserpaat.

Vivian Motzfeldtip Inatsisartut ukiaanerani ataatsimiinnerat aallartinnginnerani §21 naapertorlugu isumalioqatigiissitap pilersinneqarnera pillugu nalunaarusiaq Inatsisartunut nassiuppaa.

Isumalioqatigiissitap suliassaasa ilagaat inatsisip tunngaviusussap missingiutaani inatsisitigut/teknikkikkut naatsumik nalilersuinissaq.

Aammattaaq isumalioqatigiissitap nalilersussavaa Danmarkip Kalaallit Nunaatalu namminersulernissamik isumaqatigiinniarneri »kiffaanngissuseqarluni suleqatigiinnermik« kinguneqarpata naleqqussaanissaq pisariaqarnersoq.

§ 21-Isumalioqatigiissitap naliliiffigisussaanngilaa kalaallit kulturiat, oqaasii kinaassusiallu tunngaviusumik inatsisissatut siunnersuummi naammattumik pineqarnersut:

– Inatsisit pillugit isumalioqatigiissitap aalajangiiffigisussaanngilaa, tamannali kalaallit innuttaasuisa aalajangiiffigissavaat, Vivian Motzfeldt oqarpoq, taassumalu innuttaasunik ataatsimiititsinermini kulturikkut naleqartitat inatsimmi tunngaviusussami amerlanerusut ujartorpai. Tulleriiaarnerat tupinnartuuvoq

Naleqqap siulittaasuata Pele Brobergip inatsit tunngaviusussaq pillugu sulinerup tulleriiaarneqarnera tupigusuutigaa.

1) Inatsit tunngaviusussaq pillugu isumalioqatigiissitat ukiut arfinillit 30 millinit koruunillu atorlugit inatsit tunngaviusussaq suliaraa.

2) Vivian Motzfeldt inatsimmut tunngaviusussamut siunnersuut pillugu innuttaasut aalajangeeqataanissaat ilaatinniarlugu innuttaasunik ataatsimiititsivoq; kulturikkut naleqartitat inatsimmi tunngaviusumi amerlanerunissaat ujartorpai.

(3) Isumalioqatigiissitap nutaap ukiuni marlunni tulliuttuni inatsimmut tunngaviusussamut siunnersuut misissoqqissaassavaa.

– Inatsisilerituutut ilinniagaqanngilanga, kisianni Vivian Motzfeldtip Namminersorneq pillugu inatsimmi § 21 qanoq atussanerlugu paasiniarlugu isumalioqatigiissitamik pisariaqartitsinerata Inatsisartut inersuani isornartorsiuinera uppernarsarpaa, Pele Broberg Sermitsiamut oqarpoq.

Tulleriiaarineq tulliani qinersinissamut kinguartitsinertut Pele Brobergip nalilerpaa.