ILINNIARNEQ
Meeqqat atuarfiat ilinniartitsisunngorniartarnerlu aallunneqarnerusariaqarput
Ilinniartitsisoorusuttut ikippallaarput, tamannalu meeqqat atuarfiannut tatineqareersumut ilungersunarpoq. Ilinniartitsisutut ilinniagaqarsimasoq Ib Uldum Danmarkimi ukiuni arlalinni ilinniartitsisuuvoq, taannalu meeqqat atuarfiata aaqqissuuteqqinneqarnerata nutarternissaa pisariaqartoq isumaqarpoq. – Atuarfitsialak iluatsinngitsoorsimasoq nassuerutigineqartariaqarpoq, oqarpoq.
Ib Uldum 2013-imi Qeqertarsuarmit Danmarkimut nuuppoq, tamatumalu kingorna Fløng Skolemi ilinniartitsisuulluni.
Assi: Angu Motzfeldt
Ilinniartitsisutut
ilinniagaqarsimasut 143-t ukiuni tulliuttuni tallimani soraarninngorsinnaapput.
Tamatuma ilutigisaanik ukiumut ilinniartitsisut nutaat 30-t missaannaannik
amerlassuseqartut soraarummeertarput, ilinniartitsisutullu ilinniagaqarsimasut
amerlanerit ilinniaqqinniarlutik imaluunniit suliffinni allani
suliffissarsiorniarlutik aalajangertarput.
Tamatuma malitsigisaanik nunatsinni
atuarfinnut, atuartunik inuusuttunut ilinniarfinnut sulilernissaannilluunniit
kaammattuinerminnik unammilligassaareersunut tatisivoq.
Politikerinut
oqariartuut
Kisitsisit
takutippaat ilinniartitsisunngorniarnermut ilinniaqqinnissamullu
aningaasaliissutit amerlineqarnissaat pisariaqartoq, taamaaliornikkut
ilinniartitsisunngorniartartut ilinniartitsisutullu naammassisut
amerlisarneqarniassammata.
Taama
isumaqarpoq ilinniartitsisut kattuffiata IMAK-ip siulittaasua Elna Heilmann,
taassumattaaq Inatsisartunut qinersinermut atatillugu partiit tamaasa
kajumissaarnikuuai meeqqat atuarfiat qanoq pitsanngorsarlugulu
qaffassarsinnaaneripput eqqarsaatigeqqissaaqqullugu.
Danmarkimi
ilinniartitsisuuneq
Ib Uldum
isumaqataavoq kalaallit meeqqat atuarfiata qaffassarnissaa pisariaqartoq.
Taanna nammineq Qeqertarsuarmi Aasiannilu GUX-imi atuarsimavoq,
Ilinniarfissuarmi 2011-mi ilinniartitsisunngornissani sioqqullugu. Tamatuma
kingorna ukiuni marlunni Qeqertarsuarmi Piareersarfimmi ilinniartitsisuuvoq,
Danmarkimut nuunnginnermini, tassanilu ilinniartitsisutut sulivoq.
– 2013-imi
Høje Taastrupip eqqaani Hedehusenemi Fløng Skolemi atorfinippunga,
taamanimiilli maaniippunga, taanna oqarpoq.
Ib Uldum –
amerlasuut bassertartutut nipilersoqatigiinnilu DDR-imi erinarsortutut
ilisarisimanerusaat – matematikkimi, pinngortitalerinermi teknologiimillu,
assassornermik ilusilersuinermillu soorunamilu nipilersornermik
ilinniartitsisuuvoq.
Ib Uldum 2011-mi Ilinniarfissuarmi ilinniartitsisunngorpoq. Taanna isumaqarpoq Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiata Danmarkimi meeqqat atuarfiat assigiinngitsutigut isumassarsiorfigisinnaagaa.
Assi: Privat
–
Aallaqqaammut tupinnartortaqaqaaq, tassami Kalaallit Nunaannit
ilinniarsimasannit allaanerulluinnarmat. Suut tamarmik piffissamik
aalajangersimasumik ingerlasarput, aaqqissuunneqarlutillu
uppernarsarneqarlutillu. Siunissamut ungasissumut ilinniartitsinermut
pilersaarutit malittarisassat malillugit ingerlasarpoq, klassinilu meeqqanik
immikkut pisariaqartitsisunik atuartoqarpat tapersersortissanik
piareersimasoqarluni, Ib Uldum oqaluttuarpoq, taassumalu misigisimavaa
atuarfimmi ilinniartitsisunit allanit angajoqqaanillu
tikilluaqqusaalluarsimalluni.
– Danmarkimi
najugaqarninni isummiuteriikkanik peqartunik nalaataqarnikuunngilanga. Kisianni
ilisimasaqannginneq arlaleriarlunga nalaattarpara. Ilaannikkut klassinut
aggersarneqartarpunga Kalaallit Nunaat pillugu ilinniartinneqartussanut,
tassanilu Kalaallit Nunaanni nutaaliaasumik inuuneqarneq oqaluttuarisarpara,
tamannalu amerlasuunit tupaallaatigineqarpoq. Nunarput pillugu inoqatitta
ilisimasakinnerujussuat tupigusuutigisarpara.
Qeqertarsuarmi
ilinniartitsisoq isumassarsisitsisoq
Ib Uldumip
pilersaarutaanut ilaasimanngisaannaraluarpoq ilinniartitsisutut
ilinniarsimanini Danmarkimi ilinniartitsisutut sulinissaminut atornissaa.
Taamaattorli nuliarisimasaa Danmarkimukarusussimavoq, ullumikkullu ilaqutariit
Uldumikkut tamarmik Danmarkimi najugaqarput, taakkununnga ilaallutik
qatanngutai marluk angajoqqaavilu tamarmillu imminnut qanittunnguami
najugaqarlutik.
– Nunatsinni
pinngortitaq maqaasivara, Kalaallit Nunaannilu ilinniartitsisutut sulinissara
misilikkusukkaluarpara. Qeqertarsuup Atuarfiani ilinniartitsisoqarnikuuvunga –
Hans Ole Møller – taanna isumassarsiorfigilluartarpara, ilimagaaralu
ilinniartitsisunngorniarnissamik soqutiginnilerninnut pissutaasut ilagigaat, Ib
Uldum oqarpoq, taannalu nunatsinni meeqqat atuarfianni qanoq
ingerlasoqarneranik malinnaavoq, unammilligassanillu
takunnissinnaassuseqarluarluni.
Amerlanerit Ib Uldum DDR-imi bassertartutut erinarsortartutullu ilisimavaat.
Assi: Privat
Angajoqqaat
qanimut suleqatigineqartut
Ib Uldum
naapertorlugu, Danmarkimi meeqqat atuarfianni ilinniartitsisut angajoqqaallu
akornanni qanimut oqaloqatigiilluartarneq ilisarnaataavoq.
– Tassunga
tunngatillugu Danmark immaqa isumassarsiffigineqarluarsinnaavoq. Misigisarami
tassaavoq, Kalaallit Nunaanni angajoqqaat meeqqamik atuarnerannut assingusumik
peqataatinneqarneq ajortut.
Nipilersorneq Ib Uldumip ilinniartitsissutigisaasa ilagaat. Tamatuma saniatigut matematikki, pinngortitalerineq teknologiilu aamma assassorneq ilusilersuinerlu ilinniartitsissutigai.
Foto: Privat
–
Ajoraluartumik aamma takusinnaavara Kalaallit Nunaanni assersuutigalugu
matematikkimi qaffasissuseq appasinnerusoq. Assersuutigalugu Danmarkimi 6.-7.
klassimi matematikkimi sungiusarneqartarput kalaallisut soraarummeernermi
misilitsitsissutaasa nalingi, tamannalu eqqarsaatigigaangakku
nikallungassutigisinnaasarpara. Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiata
nukittorsarneqarnissaa pisariaqarluinnarpoq, atuartut amerlanerusut
inuusuttunut ilinniagaqarnissamut ingerlaqqissinnaaniassammata.
Atuarfitsialak
isumaliutigeqqinneqartariaqartoq
Ib Uldum
naapertorlugu kalaallit politikeriisa nassuerutigisariaqarpaat 2002-mi
atuarfeqarnermik aaqqissuusseqqinneq ”Atuarfitsialak” siunertaq malillugu
ingerlasimanngitsoq, taamatuttaaq ilinniartitseriaaseq
ilinniartitsisunngorniartarnerlu nutaamik nalilersorneqartariaqartut.
- Atuarfimmi
ilinniartitsisuuffigisanni atuarnerup 30-40 procentini suliniummik
tunngaveqartumik ilinniartitsineq ingerlanneqartarpoq, taamaalillunilu atuartut
ulluinnarni tigussaasunik suliassarpassuaqarput, atuakkat qarasaasiallu kisiisa
tunngaviginagit.
Assersuutissaavoq
atuartitsinermi misilittagaqalernissamik siuarsaaneq aallaavigalugu
ilinniartitsinerni ajornartorsiut aaqqinneqartartoq aallartissutigineqartarpoq.
Assersuutigineqarsinnaavoq atuarfiup naatsiivia imermik amigaateqarajuttoq.
Ajornartorsiut tamanna qanoq aaqqinneqarsinnaava? Tamanna atuartut
ilinniartitsisullu ataatsimoorlutik nassaariniassavaat.
–
Aaqqiissutissaasinnaasut assigiinngitsut misissorneqalersarput, taakkulu
imminnut naleqqiunneqartarlutik. Imeq sialummik pisoq katersorneqarsinnaava,
imerteriviliortoqarsinnaava imaluunniit aaqqiissutissaq allarluinnaq
nassaariniarneqartariaqarpa? Tamanna atuartunut aaqqiissutissarsiornermik
tunngavilimmik eqqarsalersitsisarpoq, aamma atuartut atuagarsornikkut
ajornartorsiuteqartut tamanna soqutigisarpaat, Ib Uldum oqarpoq, taannalu
isumaqarpoq misilittagaqalernissamik siuarsaaneq aallaavigalugu ilinniartitsineq
nunatsinni meeqqat atuarfianni aamma annertunerusumik atorneqartariaqartoq.
Ilinniarneq pillugu sammisaq iserfissaq aqqutigalugu akeqanngitsumik
atuaruk UANI