Meeqqat qitornavissiartaarineqarsimasut aamma inatsisitigut ataataqanngitsut akuerineqarnissartik suli utaqqigaat

Meeqqat 150-init 200-nut amerlassusillit 1950-imit 1979-imut Nunatsinnit Danmarkimut inatsisitigut tunngavissaqarpallaanngitsunik meeravissianngortitaapput. Meeravissianngortitaasimasut ilaat tassaavoq, Margrete Johansen, taannalu ataatsimik affarmillu ukioqarluni qallunaanit nuliariinnit meeravissiartaarineqarsimalluni.

Margrete Johansenip Nunatsinnit qitornavissiartaarineqarsimasut allat pingasut peqatigalugit naalagaaffik eqqartuussivimmut siorna suliassanngortippaat, meeqqat qularnartunik tunngaveqarluni meeravissiannngortinneqarsimanerannut akuersisimanera pissutigalugu. Tamatuma kingorna naalagaaffiup aalajangerpaa, angajoqqaaminnit peersitaasimanerminnut katillugit 1 millionit koruuninik taarsiiffigeqqunerat itigartinneqassasoq. Meeravissianngortinneqarsimasut eqqartuussissuserisuata Mads Prammingip oqaatigaa, tamatumunnga tunngavilersuutigineqartoq tassaasoq suliat pisoqaavallaarnerat aamma angajoqqaat akuersisimannginnerat uppernarsarneqarsinnaanngimmat.

Margrete Johansenili suli isumaqarluni naalagaaffik akisussaaffimmik tigusisariaqartoq, nassuerutigisariaqarlugulu nammineq qitornavissiartaarineqarnini qitornavissiartaarineqartullu allat inuunerannut sakkortuumik sunniuteqarsimasoq.

Inuttut pisinnaatitaaffiit unioqqutinneqartut

Nuummi Klaus Frederiksenip akuerineqarnissani aamma suli utaqqivaa.

Inatsisitigut ataataqanngitsut, tassa Kitaani meeqqat 1963 sioqqullugu aamma Avannaani Tunumilu 1974 sioqqullugu katissimanngitsunit meerartaarineqarsimasut sinnerlugit oqaaseqartartuuvoq. Piffissami tamatumani qallunaat angutit ataataasutut pisussaaffeqanngillat, tamatumalu kingunerisaanik meeqqat kinarpiaq ataatarinerlugu ilisimaneq ajorpaat, taamalu kingornussisinnaatitaasaratik imaluunniit ataatamik kinguliaanik kinguliaqalersinnaatitaasaratik. Aatsaat 2014-imi inatsisit allanngortinneqarput, taamalu inatsisitigut ataataqanngitsut ataatassarsiuinernik suliakkiisinnaalerlutik.

Meeqqanut Isumaginninnermullu ministereqarfiup nalunaarusiaa naapertorlugu, Nunatsinni 2017-imi inatsisitigut ataataqanngitsut 3.300-t missaanniipput, aamma Kalaallit Danmarkimiittut inatsisitigut ataataqanngitsut 1.300-uullutik. Taakku ilaasa 26-t, taakkununnga ilaalluni Klaus Frederiksen, Danmark inuttut pisinnaatitaaffinnik unioqqutitsisimasutut aamma ilaqutariittut inuusinnaannginnerminnut pisuusutut unnerluutigaat.

Naalakkersuisut tapersersuisut

 Danmarkimi ministeriunerup Mette Frederiksenip arnat niviarsiaqqallu spiralilersorneqarsimasut qanittukkut utoqqatserfigai.

Qitornavissianngortinneqarsimasulli aamma inatsisitigut ataataqanngitsut naalagaaffiup aalajangiinissaa suli utaqqivaat.

Kingullermik Meeqqanut, Inuusuttunut Ilaqutariinnullu naalakkersuisup Mads Pedersenip (IA) isumaginninnermut ministerimut Sophie Hæstorp Andersenimut (Soc.) ammasumik allagaqarluni taperserpai, tamatumanilu kajumissaarlugu qitornavissiartaarineqarsimasut inatsisitigullu ataataqanngitsut taarsiiffigineqartariaqartut utoqqatserfigineqartariaqartullu. Mads Pedersenip oqaatigaa, qitornavissiartaarineqarsimasut inatsisitigut itigartinneqarnerat, taakku inuttut itigartinneqarnerattut isigisariaqartoq.

”Inuunerminni aqqusaarsimasaat, kinaassusaat inuttullu naleqassusaat nassuerutigiumaneqanngillat”, allakkani taama allassimavoq.

Mads Pedersenip oqaatigaa, qitornavissianngortinneqarsimasunut suliaq suliareqqinneqartariaqartoq.

Utoqqatsertoqarnissaa suliallu suliareqqinneqarnissaat piumasarigaa

Inatsisitigut ataataqanngitsut utoqqatserfigineqartariaqartut, Mads Pedersen isumaqarpoq.

”Qanga iliuuserineqartut naapertuutinngitsut inatsisillu amigaateqarnerat pissutaallutik qitornavissianngortinneqarsimasut inatsisitigullu ataataqanngitsut ikilerneqarnikuupput artorsaatissillugit. Taamaattumik isumaqarpunga, Danmarkimi naalagaaffimmit taakkununnga ilaqutaannullu sumiginnaasimaneq nassuerutigineqarlunilu taarsiissuteqartoqartariaqartoq. Tamatumani pisariaqartinneqarlutik inatsisitigut ataataqanngitsut utoqqatserfigineqarnissaat, meeravissianngortitaasimasunullu suliat suliareqqinneqarnissaat.”

Margrete Johansenimut Naalakkersuisut tapersersuinerat pingaaruteqartorujussuuvoq.

– Tapersersuinera nuanneqaaq, paasillugu tapersersoraatigut puigorsimanngikkaatigullu. Atugarliornivut inuunitsinnut sunniuteqangaarsimanerat nassuerutigaa, Margrete Johansen oqarpoq, taassumalu kamaatigaa mamiatsaatigalugulu Danmarkimi isumaginninnermut ministerip allakkat tamanut ammasumik suli akissuteqarfiginngimmagit. Suliaq malitseqanngitsoq

Klaus Frederiksenip aamma isumaginninnermut ministeri kajumissaarpaa, imminut piumaffigeqqullugu aamma qitornavissiartaarineqarsimasunut inatsisitigullu ataataqanngitsunut akisussaaffimmik tiguseqqullugu.

– Nuannariinnarlugumi taamaaliunngilagut. Aamma ministeriunerup Nuummiinnermini nunarsuarlu tamakkerlugu oqarmat arnat spiralilersorneqarsimasut kisimik pinerlineqarsimanngitsut, kalaallilli allat aamma pinerlineqarsimasut, taava eqqumiippoq suliakkiissuterput kinguarsarneqaannavimmat.

Klaus Frederiksen utoqqatsertoqarmat Katuap saavani allagartarsualisaarluni nikorfavoq, kingorna Mette Frederiksen takkuppoq taannalu aamma inatsisitigut ataataqanngitsut sinniisaat allat ilassillugit. – Malitseqartinneqanngilarli. Tusagaqanngilluinnarpugut. Isumaqarpunga pissutsit atukkatta akuerineqarnissaat pisariaqartoq, aamma assigiinngisitsinermik pineqarsimanerput ilanngullugu. Utoqqatsertoqartariaqarpoq aningaasatigullu taarsiiffigineqarsinnaasariaqarluta, Klaus Frederiksen oqarpoq.

Isumaginninnermut ineqarnermullu ministeri Sophie Hæstorp Andersen Sermitsiap arlaleriarluni attaveqarfigisimavaa, paaserusullugu allakkat tigusimanerai, akissuteqarsimanersoq aamma akissuteqarsimaguni qanoq akissuteqarsimanersoq paaserusullugu. Ministeeriaqarfimmiilli oqaatigineqartoq tassaalluni ministerip aallaqqaammut Meeqqanut, Inuusuttunut Ilaqutariinnullu naalakkersuisoq toqqaannartumik akissuteqarfigeqqaarniaraa.