Mittarfittaarnermi nunanut allanut tunngasut nukittorsarneqartut: »Qallunaanik paarsisoqarneq unippoq«

Nuummi mittarfissuup atoqqaartinneqarnera silaannakkut angallannerup nunallu ineriartornera pillugu eqqarsartitsilaavippoq.

Nuummi nuannaartoqarpoq, atoqqaarfissiortitsinermimi illoqarfiit pingaarnersaat maanna aamma Kalaallit Nunaannut isaaffiuvoq.

Mittarfik sanaartornerni annerni ataatsimoorluni iliuuseqartoqarsinnaaneranut uppernarsaatitut oqalugiaaterpassuarni erseqqissaatigaat. Tamatumali saniatigut attaveqaateqarnermut suliniutit annertuut misigissutsinik annertuunik akerlilersuinermillu pilersitsisinnaasut eqqaasitsissutigineqarpoq. Ullormi ammaanersiorfimmi isumalluartut oqaaseqarnerupput, AG-lli aamma politikerit ilaat, Naalakkersuisunut siulittaasuunermini suliami pingaarutilimmik inissisimasimasoq, oqaloqatigaa.

Pisoq eqqaamaneriga? Ilaana. Eqqaamaqqissaarpara. 2018-imiuvoq, Kim Kielsen oqarpoq.

Nilliasut

Ullut pisoqarfioqisut Kielsenip eqqaamavai, danskit naalakkersuisui mittarfinnik piginneqataalerpata Kalaallit Nunaata namminiilivinnissamut pilersaarutaanut ajoqutaasinnaanerata ernumagineqarnera ilaatigut pissutigalugu Naleqqap Siumumik naalakkersuisoqatigiinnermit aninerat.

Kielsen naapertorlugu ministeriuneq Lars Løkke Rasmussen 700 million koruuninik naalagaaffiup tapiissutaanik nassataqarluni taarsigassarsianillu amerlanerusunik neriorsuuteqarluni aqaguani Nuummut tikimmat pisoq pissanganarnerulerpoq. Løkke aamma Kim Kielsen Hans Egedep Illuani tunniussinerup kingorna akerliussutsimik takutitsisunit suanngassorneqarlutillu avaalaartaarfigineqarput.

“Annoraaqarnissannut naleqqutinngilatit, Kielsen suaartarneqarpoq.

Politiiunikuugami pisariaqassappat Lars Løkkemik illersuinissamut piareersimavoq, akerliussutsimilli takutitsisut taama eqqissiviilliortiginngillat, Løkkellu naammagittaalliortut toqqaannartumik oqaloqatigilermagit eqqissineqarpoq.

Løkkettaaq Nuutoqqami pisoq aamma puigorsimanavianngilaa, sisamanngornermilu Katsruppimi ammaanersiortoqarmat Kielsen eqikkiartorlugu ornippaa. Taakku marluullutik kingorna oqalugiarnerminni mittarfissualiornermut pilersaarut pingaaruteqarluinnartoq pillugu imminnut qutsavigipput.

- Angut 700 millioniutilik maanga qaaqqussavara, Kielsen naggasiilluni oqarpoq, mikrofonilu Løkkemut tunniuppaa.

- Kalaallit Nunaata danskit naalakkersuisuisa 2018-imi isumaqatigiissutaat politikkip qanoq sunniuteqarsinnaaneranik ersersitsivoq, Løkke, ullumikkut Danmarkimi nunanut allanut ministeriusoq, oqarpoq.

AG-p partiip danskit aningaasaliissuteqarnerannut akerliunertik suli aalajangiusimaneraa Naleqqap siulittaasua Pele Broberg aperaa.

- Taamani naalagaaffiup aningaasaatai annikitsuararsuupput, mittarfiit pingasut taakkua tamarmik immikkut akisunerujussuanngornissaat eqqarsaatigalugu, akivoq.

- Inuilli taama nuannaartigigaangata akerlilersuinissaq ajornakusoornerua?

- Nuummi taamaappoq, Kalaallit Nunaannili tamarmiunngitsoq. Naleqqap suli isumaa tassaavoq attaveqaatit nammineerluta akissaqarluta ineriartortittariaqaraluarlugit – qallunaat piginneqataaffiginagu itigartitsisinnaatitaananilu, Pele Broberg akivoq.

Paarsisoqarneq unittoq

Naalakkersuisunut Siumumullu siulittaasuusimasoq alla, Lars-Emil Johansen, mittarfiliornerup aallartinnerani pingaarutilimmik inissisimavoq. Nuup sinneraniittutut Tuukkaq sisamanngornermi tikilluaqquaa. Timmisartoq timmisartoqarfimmut siullermeerluni mimmat Qinngutsinni aneerasaartarfimminiippoq.

- Tupaallannartumik nipiliorpallaanngilaq. Tamanna ilaasa ernumagigaluarpaat, kisianni timmisartunit sarpilinnit nipiliornerinut naleqqiullugu nipikinneruvoq, oqarpoq.

1994-imi – ukiut 30-t matuma siorna – Lars-Emil Johansen Inatsisartuni ammaanersiorluni oqalugiarpoq, tassanilu Nuummi nunanit tamalaanit iserfissamik pilersitsinissamut piffissanngortoq oqariartuuteqarpoq.

- Kalaallit Nunaat illoqarfiit pingaarnersaannut toqqaannartumik attaveqartariaqarpoq. Nuummi mittarfik Kalaallit Nunaannut tamarmut alloriarnerussaaq pingaarutilik, taamanikkut AG-mi allaaserisaq naapertorlugu Lars-Emil oqarpoq.

Sulili piffissanngorsimanngilaq. Naak Nuuk Kommuni ukiup tulliani (1995-imi) suleqatigiissitaliortoqaraluartoq, taakkualu nalunaarusiaq „Nuuk Akia Airport“ saqqummiukkamikku sanaartornermut aningaasartuutit 421 million koruuniutikkaluaraat. Ullormut akigitinneqartumiit annikinnerungaatsiartoq: Nuummi, Ilulissani Qaqortumilu mittarfissat katillugit akiat ullumikkut 4-5 milliardit koruuniussangatinneqarpoq.

Paarsisut

- Maannalu ammarpoq – ukiut qulikkaat pingasut kingorna – qanoq misinnarpa?

- Mittarfissuaq nammiliilivinnissamut pingaarutilittut alloriarnertut isigaara.

- Nuna tamakkerlugu eqqarsartaatsimut qanoq sunniuteqassava?

- Nuuk Europamiit USA-miillu toqqaannartumik timmisartuussiffinniit nutaaniit akunnialunnguit ingerlaneranni tikinneqarsinnaalerpat nunarsuarmut tamarmut ammassaagut. Taamaalilluni innuttaasut qinigaat politikerinik nunanit allaneersunik ataatsimeeqateqassagaangata Københavnimi nunanut allanut ministeriaqarfimmiit paarsisoqartarnissaq taamaatissimassaaq. Nunanut allanut timmisartuussiffiit toqqaannartut arlaqarnerusut atorneqalerpata ullumikkumit allaanerujussuarmik nunarsuarmut atassuteqalissaagut. Allatut naapitseriuseqalissaagut, Lars-Emil Johansen oqarpoq.

- Aammali nunami politikkikkut siuttut annertunerusunik piumasaqartinneqassapput. Nunanit allanit nakkutiginninnerulerneq. Aalajangiussatta avammut illersornissaat siunissami pisariaqalissaaq. Taamaalilluta pitsaassutsimik qaffasinnerusumik anguniagaqartariaqalissaagut, taamaaliortoqarpat nunatsinni politikkikkut oqallinnerit pitsaanerusut misigissavagut. Inuiaqatittalu tulluusimaarluni nunanut allanut saqqummiunneqarnissaat pisariaqalissaaq.

- Mittarfik inuussutissarsiornermut pingaaruteqarluinnassaaq, taamaalillunilu aningaasaqarnikkut ineriartorneq, minnerunngitsumik takornariaqarneq, siuariartussaaq. Suliaqarfiit arlallit aallartissapput. Aamma kulturi timersornerlu, Lars-Emil akivoq, ilanngullugulu sunaluunniit imaaliallaannarluni naammassineqarsinnaanngitsoq eqqaasitsissutigaa:

- Nuummi angallannermut aningaasaliisoqartariaqarpoq. Aqquserngit amerlasuut amippallaarput. Sullorsuup allilerneqarnera angallannermut oqilisaataassaaq, kisiannili nalunaaquttap akunnerata ataatsip ingerlanerani 800-t tikissinnaalissappata allarpassuarnik iliuuseqartoqartariaqarpoq.