Naja Lyberth: Suli anguniagassaqaqaagut

Qamaniittuuteqarluni pisuttuarneq imaluunniit silagissuarmi pisuttuarneq inuummarissaataasartoq inuppassuit ilisarilluarsinnaagunarpaat. Naja Lyberth taakkununnga ilaavoq. Ullormummi allornerit 8.000-t 10.000-llu akornanni pisuttuarnermini anguniartuartarpai.

- Ikilisinnikuuakka. Ukioq februaarimi qaratsakkut milikartoorama, kisiannimi qaangerluartorujussuuara massakkut. Mianersorpunga suli, Naja Lyberth pisuttuaqatigissallugu Nuummi Ilimmarfiup eqqaani pisuttuaqatigissallugu naapikkatsinni taama oqarpoq.

Pisuttuarnermik nuannarisalik spiralilersorneqarsimasut pillugit oqaaseqartartutut ilisarisimalersimasarput ukiuni kingullerni ulapputissaaleqinngeqaaq. Arnat isumaqataanatik spiralilersorneqarsimasut naapertuilluartumik pineqarnissaat angutserlugu naalagaaffimmik eqqartuussivilersuussiniartunut siuttuuvoq, taakkulu 143-sut sinnerlugit oqaaseqartartuulluni. Angorusutaanut ilaalluinnartoq qanittukkut pivoq, ministeriunermit Mette Frederiksenimit naalakkersuisullu siulittaasuannit Jens-Frederik Nielsenimit utoqqatserfigineqaramik.

- Nuannaajallappunga, imatut isumaqartillugu: Tassa ukiorpassuit sorsuttussaajunnaarpugut, Naja Lyberth oqarpoq.

Naja Lyberth septembarip tallimaani pisuttuaqatigaarput. Oqaloqatigineqarnera tamakkiisoq ataatungaani Pocastimi tusarnaaruk.

Utoqqatserneq qaffakaatitsisoq

Naak utoqqatserneq nuannaajallaataagaluartoq allatorluinnaq aamma sunniuteqarpoq.

- Soorunami aamma malitseqarpoq arnaqatinnut eqqugaaqatinnut, soorlu meerartaarsinnaajunnaarnikunut. Utoqqatserneq pilersitsivoq kamaammernermik imaluunniit aliatsarujussuarnermik.

Spiralilersuinermi tusagassiorfinni sammineqartillugu arnarpassuarnut sunniuteqartarpoq.

- Assigisaanik soorlu kinguaassiutitigut atornerlunneqarsimasut tusagassiorfinni eqqartorneqaleraangata nalunngilarput utersaarnerujussuarmik kinguneqartartoq. Soorunami assigisaanik takorloorsinnaavara utersaartorpassuusartut, Naja Lyberth aamma tarnip pissusiinik ilisimatuujusoq oqarpoq.

Utoqqatsernertaaq aggustip 27-ani pisoq malunnartitsinertaqarani tusagassiorfitsigut pimmat ilaannut aamma sunniuteqarpoq.

- Utoqqatserneq uagutsinnut oqariartoqqaarnani, imatut isimiit isimut isigaluta, kisianni tusagassiorfinnut suaarutigalugu, uagut qaninnata. Taanna tigussaavallaannginnami. Paasinarpoq qisuariartorpassuummata, oqaaseqartartoq oqarpoq.

Utoqqatserneq Nuummi Katuami septembarip 24-ani malunnartinneqassasoq kingorna nalunaarutigineqarpoq.

Utaqqimaarallarput

Naak utoqqatsertoqarnerani eqimattap angorusutaanut ilaasoq anguneqaraluartoq naalagaaffimmik eqqartuussivilersuussiniartut suli nalorniseqarput. Naalagaaffiummi eqqartuussivilersuunniarnerani tamarmik immikkut 300.000 koruuninik taarsiivigineqarnissartik piumasariniarpaat. Ministeriunerulli utoqqatsernermini taarsiiviginninnissamik piumasaqartut qanoq pineqassanersut erseqqissumik oqaatiginngilaa.

- Utaqqimaarnarpoq. “Takulaariartigu susoqassanersoq”, tassaniinneruvunga, Naja Lyberth oqarpoq.

Peqqinnissaqarfik nunatta januaarip aallaqqaataani 1992-imi akisussaaffigilerpaa, taassumalu kingorna nalusaminnik spiralilersorneqarsimasut taarsiivigineqassasut naalakkersuisut siulittaasuata Jens-Frederik Nielsenip utoqqatsernermut atatillugu oqaatigaa. Peqqinnissaqarfilli naalagaaffimmit akisussaaffigineqarallarmat akuerseqqaarnatik spiralilersorneqarsimasut taarsiivigineqassanerlutik nalornisigaat.

- Tusagassiorfitsigut tusaavarput taarsiivigitinnermut tunngasoq ilaassasoq. Kisianni isumaqarunik appasinnerussasoq, soorunami eqqartuussivimmi taanna inissinniarneqaqqaartussaavoq. Kisianni neriuppunga eqqartuussivikkooqqittariaqanngitsugut, Naja Lyberth oqarpoq.

Nunatsinni arnat meerartaarsinnaasut affaasa missaat - ikinnerpaamik 4.070-it - 1970-ip naanerani spiralilerneqarsimapput. Taakkua ilaasa spiralilerneqarnertik sianigisimanngilaat. Naalagaaffimmillu eqqartuussivilersuussiniartut amerliartuinnarlutik oqaaseqartartuata oqaatigaa.

- Takorlooratsigu gruppe 2 gruppe 3-qarsinnaasoq. Taakkuinnaannginnattami 143-t, uagut siuttutut takorluuinnarpugut aqqutissiuissalluta, Naja Lyberth oqarpoq.

Misissuititsineq pakatsissutaasoq 

Spiralilersuisimaneq pillugu qulaajaasut inerniliitinnagit utoqqatsernissaq pissanngitsoq ministeriunerup Mette Frederiksenip 2023-mi oqaatigaa. Qulaajaanerulli inernera suli saqqummiunneqanngitsoq maanna utoqqatserpoq. Immikkut ilisimasallit misissuillutik qulaajaanerat juunip aallaqqaataani 2023-mu aallartippoq, marlunngormallu septembarip qulingiluaani 2025-mi saqqummiunneqarluni. Naja Lyberth qulaajaaneq suli saqqummiunneqanngitsoq naapipparput. Qanorlu naatsorsuuteqarfigineraa aperigatsinni ima akivoq:

- Naatsorsuuteqarfigisinnaavara imatut, inuit pisinnaatitaaffii qaangiiffigineqarsimanerat, taanna misissortussaanngikkaluarlugu. Kisianni oqaluttuanik katersisimarpasikkamik. Ersarissasoq neriuutigaara inuit pisinnaatitaaffiinik unioqqutitsisimasut, Naja Lyberth oqarpoq.

Qulaajaanermi inuit pisinnaatitaaffii unioqqutinneqarsimanersut ilanngullugu misissorneqanngimmat eqqartuussivilersuussiniartut pakatsissutigeqaat. Pakatsissutaalli taannaannaanngilaq.

- Aallaqqaammulli tunuartitereernikuuvugut suliniuteqartuusugut. Oqarnittuut angajoqqaalluunniit apersorusussimanngikkaat, taakkuugamik oqartussaasut 18-it inorlugit ukioqartuusugut spiralilersorneqaratta, Naja Lyberth oqarpoq.

Sulineq naammasseqqajanngilaq

Naja Lyberth allallu akuersitinneqaqqaarnatik spiralilersorneqarsimasut kingunerluutit suli atugaraat. Eqqartuussivilersuussiniartuni 143-ni 52-it spiralilerneqarnermik kingunerluutaat peqqutigalugit meerartaarsinnaanngillat, 74-it naartuniarnerminni ajoqutigisaminnik mannissamik aqqutaatigut ajoquserneqarsimapput, 112-illu ilumikkut aseruuttuukulallutik. Kisitsisit taakkua arnat eqqartuussivilersuussiniartut apersorneqarnerannit takuneqarsinnaapput. Taamaammat utoqqatsertoqareeraluartoq naapertuilluartumik pineqarnissartik anguniarlugu suleqqinnissartik oqaaseqartartup naatsorsuutigaa.

- Atagallartussaassaagut immaqa sivisujaamik suli. Takorloorsinnaanngilara suleqatigiiusugut uniinnassasugut, Naja Lyberth oqarpoq.

Spiralilersorneqarsimasummi pillugit suliaq allap akisussaaffigilinngippagu sulinertik unitsinnianngilaat.

- Qulakkeersinnaagutsigu allat taanna akisussaaffik tigugaat, soorlu naalakkersuisoqarfiulluunniit arlaata. Arsaq tunniunneqarpat iperarsinnaanngussavarput.

Tapersersoqatigiinneq pigiliussimasartik nukissaqartitsilluartartoq Naja Lyberth oqaluttuarpoq.

- Ataatsimoornerput arnaqatigiiulluta eqqugaasimasut. Suleqatigiinnerpassuit, asanninnerujussuaqarpoq immitsinnut inissaqartilluarluta. Taanna pinnassutigaarput, kingunerlutsitsinitsinni katersorsinnaanerput. Soorlu uagut qatanngutigiiaat.

Taarsiivigitinneq inissaminut pippat, suliarlu allat akisussaaffigilerpassuk aatsaat eqqissisimaarsinnaanngussaaq, qilanaaraalu.

- Angugukku eqqissillunga utoqqaliarsaarusuppunga peqqillunga, Naja Lyberth naggasiivoq.