Takornariat ukiuni makkunani amerliartornerat ilutigalugu taakkua napparsimmaveqarfimmut qanoq kingunerisartagai annerusumik eqqumaffigineqalerput. Takornariaruna nunatsinni qanoq akulikitsigisumik napparsimalinngikkuni ajoqusertartoq? Tamanna napparsimmaveqarfitsinnut qanoq ilungersuatitsitigisarpa?
Peqqissutsimut naalakkersuisuusimasup, Mimi Karlsenip, Nakorsaaneqarfik, Dronning Ingridip Peqqissaavia peqqinnissaqarfiullu aqutsisui takornariat peqqinnissaqarfimmik atuinerat pillugu nassuiaasiornissaannik 2023-mi peqquai.
Takornariat ukiuni makkunani amerliartornerat ilutigalugu taakkua napparsimmaveqarfimmut qanoq kingunerisartagai annerusumik eqqumaffigineqalerput. Takornariaruna nunatsinni qanoq akulikitsigisumik napparsimalinngikkuni ajoqusertartoq? Tamanna napparsimmaveqarfitsinnut qanoq ilungersuatitsitigisarpa?
Peqqissutsimut naalakkersuisuusimasup, Mimi Karlsenip, Nakorsaaneqarfik, Dronning Ingridip Peqqissaavia peqqinnissaqarfiullu aqutsisui takornariat peqqinnissaqarfimmik atuinerat pillugu nassuiaasiornissaannik 2023-mi peqquai.
Affangajaat Kalaallit Nunaanni inunngorput
Nakorsiat nakorsiarnerminni nalunaarsuiffii qarasaasiakkoortut, 2023-mi januaarip aallaqqaataannit septembarip 30-at tikillugu allattuiffiusut, nassuiaammi ukioq manna maajip 21-anni tunniunneqartumi aallaaviupput. Tassani nakorsiat 2.492-it misissorneqarput. Taakkua tamarmik nunami maani najugaqanngillat ikinnerpaamillu ataasiarlutik napparsimmaveqarfimmut saaffiginnissimasuupput.
Nakorsianit 2.492-iusunit 946-t Kalaallit Nunaanni inunngorsimapput nunanili allani najugaqarlutik. Nassuiaammi inerniliussaasoq naapertorlugu taakkua ilaat tikeraajupput ilaallu kalaaliupput nunatsinnut angerlaqqissimasut nunatsinnili suli najukkami allattorsimaffimmiilinngitsut.
437-t Danmarkimi inunngorsimapput Kalaallit Nunaannilu najugaqaratik. 863-it sumi inunngorsimanerat ilisimaneqanngilaq, qallunaatulli cpr.-normoqarlutik.
Nunanit allamiut qallunaatut cpr.-normoqanngitsut 246-innaapput. Umiarsuarnut takornariartaatinut ilaasut kisitsisinut taakkununnga ilanngunneqarput. 246-nit 213-it napparsimmavinnut innartitaanatik isumagineqarput, taakkua tassaanerupput nakorsaatiminnik amigaateqartut. 33-t unitsitaallutik innartinneqarsimapput.
Taakkunannga 20-t umiarsuarnut takornariartaatinut ilaasuupput. Nalunaarusiami allanneqartoq naapertorlugu taakkua 20-t napparsimarujussuarsimapput umiarsuarnilu takornariartaatini napparsimmavinnut passussisarfilinni aallaqqaammut isumagineqaqqaaraluarsimallutik.
Takornariat amerleriarujussuartut
Timmisartunut umiarsuarnullu takornariartaatinut ilaasut 2022-mit 2023-mut amerleriarujussuarput. Kalaallit Nunaanni najugaqanngitsut timmisartunut ilaasut 2022-mi 65.000-iupput 2023-milu 74.000-inngorlutik. Umiarsuarnut takornariartaatinut ilaasut aamma amerlipput. 2022-mi 43.999-iupput 2023-milu 76.477-ullutik.
Naak nunami maani takornariat amerleriarujussuaraluartut taakkunannga napparsimasut ajoqusersimasullu aamma nunami maani najugaqanngitsut napparsimmaveqarfiup suliaannut tamakkiisunut sanilliullugit annikitsuinnarmik suliakkersuutaasartut inerniliunneqarpoq.
Inerniliussat aappaat tassaavoq, umiarsuit takornariartaatit napparsimmaveqarfinnut amerlanngitsuinnarnik suliassaqartitsisut, taakkuali nakorsiartarnerat suliassartaqartaqisoq.
Taamaattumik ilungersuatitsineq piffissami sivikitsuinnarmi pisarpoq – annermik umiarsuarnut takornariartaatinut ilaasimallutik nakorsiartunut. Napparsimmaveqarfiup pigaartoqarluni oqarasuaateqarnera pisunut pitsaasumik kinguneqartarpoq.
Innartitaallutik innartitaanatillu nakorsiat amerlanerpaartaat Danmarkimit takornariarlutik nunatsinniittuusartut nassuiaammi aamma inerniliuunneqarpoq, taakkua aamma tassaanerupput Danmarkimit nunatsinnut piffissami sivikitsumi suliartortut.
Aningaasartuutit killillit
Takornarianut passunneqarsimasunut aningaasartuutit 2023-mi ullunut 194-inut naatsorsuussaapput. Akit kaajallaasitaq naapertorlugu aalajangersarneqarsimasut atussagaanni akiligassiissutit 3,4 millionit koruunit missaanniipput, taakkununnga peqqissartipiloortunut aningaasartuutit immikkoortut ilanngunneqanngillat.
Nakorsartinnermi nunanut tamalaanut isumaqatigiissutit peqqutigalugit napparsimmaveqarfik 1,3 millionit koruuniinnarnik akileeqqusisimavoq. Innartitaanani passunneqarnerup qanoq suliassaatiginera apeqqutaalluni akiligassaq agguaqatigiissillugu 950 koruuninit 150.000 koruunit tungaanut akeqarsinnaasarpoq, taakkununnga napparsimasunut nunani tamalaani isumaqatigiissutaareersut ilaapput.
