Tuaviuussamik sulineq namminiilivinniarnermut ajalusoortitsisinnaavoq

Qineqqusaarnermi Namminersorneq pillugu inatsimmi § 21-p atuutilersinneqapallaarnissaa pingaarnertut sammineqarnera Namminersornerullutik Oqartussani atorfilittat misilittagartunersaat Kaj Kleistip nuannaarutigalugulu ernummatigaa.

Kaj Kleistip oqallinnermi politikkimut tunngassuteqartunik tigussaasunik saqqummiussisoqarnissaa qilanaaraa.

– Namminiilivinnissaq pillugu oqallinneq ukiuni qulikkuutaani oqallisigineqangaatsiarsimavoq, § 21-li pissutigalugu Kalaallit Nunaanni atugarissaarnermik aaqqissuussineq ajornerulersinnagu qanoq ilillutik namminiilivinnissaq aningaasalersorniarneqarnersoq politikerinit qinersisartunut nassuiarneqartariaqarneranik piumasaqaatitaqarpoq, Kaj Kleist Sermitsiamut oqarpoq.

Namminiilivinnerup Kalaallit Nunaanni innuttaasunut ataasiakkaanut qanoq kinguneqarumaarnera ullumikkut ilisimaneqanngilaq. § 21 naapertorlugu Naalakkersuisut qallunaallu naalakkersuisui namminiilivinnissaq pillugu isumaqatigiinnialerpata aningaasatigut qanoq inissittoqarumaarnersoq – allallu tamaasa ilanngullugit – aatsaat paasisaqarfigissavarput.

– Kalaallit Nunaanni namminiilivittoqarpat aningaasaqarneq qanoq isikkoqalerumaarnersoq politikerit oqallinnermi avaqqutaartarpaat, maannalu naalagaaffinngortitsinissap pingaarnertut oqaluuserineqarnerani apeqqut tamanna apeqqutigineqanngippat takorluukkanit misigissutsinillu tunngaveqartumik sammisaqaannassapput, Kaj Kleist oqarpoq.

Qineqqusaarnermi qanoq siunnersuissavit?

– Qinersisartut tusagassiortullu qineqqusaartunit, sukkasuumik avissaarnissaminnik neriorsuisunik, Kalaallit Nunaata namminiilivinnerani aningaasaqarneq pillugu ersarissumik akissuteqarnissaat piumasarisariaqarpaat, Kaj Kleist oqarpoq. Kiffaanngissuseq pitsaanerpaavoq

Kaj Kleistip Kalaallit Nunaat ukiualuit qaangiuppata namminiilivippat aningaasaqarneq ernummatigaa.

- Politikkikkut aningaasatigullu kiffaanngissuseqarneq assigiinngitsut marluupput, ullumikkullu aningaasaqarnikkut ingerlalluaraluarluta aningaasanut inatsimmi sinneqartoorutit 4,5 milliardit koruuninik tapiissutinit pisarput, Kaj Kleist oqarpoq.

Namminiilivinnissaq pillugu oqallinneq siunissami aningaasaqarnerup qanoq innissaanik siunnersuuterpassuarnik nassataqarpoq.

– § 21 aqqutigalugu maanna ataatsimut tapiissutinit pitsaanerusumik Danmarkimik aningaasaqarnikkut isumaqatigiissuteqartoqarsinnaanera ilimaginngilara. USA-mik pitsaanerusumik isumaqatigiissuteqartoqarsinnaanera aamma upperinngilluinnarpara. Pingaarnertut sullissinerit amerlasuut, inuiaqatigiittut atugarissaarfiusutut pissusissamisoortutut isigisavut, aningaasanik akeqarput, Kaj Kleist oqarpoq.

Nuummi mittarfissuaqalernerata kingunerisaanik USA Kalaallit Nunaannut qaninnerulerpoq — nalunaaquttap akunnerinik sisamanik.

– USA-p nunanut mikisunut Manerassuarmiittunut isumaqatigiissutigisimasaa kiffaanngissuseqarluni suleqatigiinnissamik tunngaveqartoq aamma qularutigisarpara. Isumaqatigiissutit taakku amerikamiut sakkutuuisa nunamiiginnarnissaannut attuumassuteqarput. Soorliuna USA-p isumaqatigiissut uagutsinnut akilissagaa illersornissamut isumaqatigiissut 1951-imeersoq naapertorlugu Amerikamiut Kalaallit Nunaannut killilersugaanngitsumik angalasinnaapput, Kaj Kleist aperivoq.

Qinersisartut tusagassiortullu qineqqusaarnermi isornartorsiuisumik apeqquteqartariaqarnerat uterfigeqqikkutsigu.

- Danmark USA-luunniit pitsaanerusumik isumaqatigiissuteqarfigisinnaallugu politikerit oqaraangata tamanna... Kaj Kleist nangaavoq... ilumoornavianngilaq.

Naalakkersuisut namminiilivinnissaq pillugu isumaqatigiissuteqarsimallutik, isumaqatigiissutillu siunissami aningaasaqarnermik nalorninartumik kinguneqarpat qanoq pisoqassava?

– Isumaqatigiissut tuaviuussaallunilu pitsaavallaanngitsoq innuttaasunik taasisitsinikkut itigartinneqarsinnaavoq. Takorluuisinnaatitaavugut meeqqagulli piitsuusussanngorlugit perorsanngilagut, Kaj Kleist oqarpoq.

Taamaasilluni atorfilik misilittagaqarluartoq Namminersorlutik Oqartussat pillugit inatsit § 21-lik atuutilermalli Sermitsiap isumasiuisimanerinut naapertuuttumik, kingullermik januaarimi pisoq, isummerpoq.

Akissutit ersaripput: Qinersisartut namminiilivinnissaq kissaatigaat, inuiaqatigiilli atugarissaarnerannik ajornerulersitsissanngilaq.

Imaluunniit kusassarnagu oqaatigalugu: Namminiilivikkusuinnarluni siparnimut anartoqartalerusunngilaq.

Inatsit killormut saattoq

Kaj Kleistip 1992-99-imi aamma 2003-08-mi Namminersornerullutik Oqartussani pisortaanertut namminersorneq pillugu inatsisip suliarineqarnera malinnaaffigilluarsimavaa.

Inatsisip juunip 21-ani 2009-mi atuutilernerata kingorna sulinerup ingerlaqqinnera maanna eqqarsaatersuutigisarpaa.

- Namminersorneq pillugu inatsisip atuutileqqaarfianiippugut, naammassilerfianiinngitsoq, Kaj Kleist oqarpoq.

Nunatta danskit naalagaaffiannit susassaqarfiit 33-t angerlaassinnaasai aalajangiisuulluinnarput. Ukiulli 16-it maanna qaangiuttut aatsitassanut, avataani sulinermik nakkutilliinermut aamma piffissap ingerlanerani malittarisassanut susassaqarfiit taamaallaat angerlaanneqarsimapput. Sinneri oqalunnerinnaapput, ilaatigut Inuussutissalerinermut aamma Uumasunut Nakorsaqarfimmut Aqutsisoqarfik ukiuni arlalinni Inatsisartuni oqallisigineqartaraluartut suli danskit akisussaaffigaat.

Namminersorlutik oqartussat susassaqarfiit 30-t suli tigusimanngisaasa saniatigut Kalaallit Nunaata naalagaaffinngoruni aatsaat akisussaaffigilersinnaasai pineqarput: Eqqartuussiviit qullersaqarfiat, naalagaaffiup tunngaviusumik inatsisaa, innuttaassuseq, nunanut allanut, illersornissamut isumannaallisaanermullu politikki kiisalu aningaasanut politikki.

– § 21 naapertorlugu politikkikkut isumaqatigiissutit atuutilersinneqareerpata atorfilittat suliassarujussuaq tigusussanngorpaat, Namminersorlutilli Oqartussat qitiusumik allaffeqarfiat ukiuni arlaqanngitsut qaangiuppata naalagaaffinngortitsinissamut piareersimanngilaq, Kaj Kleist oqarpoq.

Namminersorneq pillugu inatsit atuutilersinneqareermat susassaqarfiit angerlaanneqarnerat aningaasatigut piginnaasallu killeqarnerannik peqquteqarpoq, tamannalu naalagaaffinngornissamut atatillugu suliassat amerleriarujussuarnerannik aamma kinguneqassaaq. 

Namminiilivinnissaq qanoq sivisutigisumik suliassaava?

– Suliarujussuuvoq, § 21-llu atuutilersinneqarneraniit namminiilivinnerup tamarmiusup atuutilersinneqarnissaanut ukiut 15-it ingerlasinnaapput.

Allatut iliuuseqarsinnaagaluarpugut?

– Politikerit namminersulivinnissaq pillugu qallunaat kalaallillu namminersulernissamut isumalioqatigiissitaata isumaliutissiissutaa malissimasuugunikku namminiilivinnissaq ajornannginnerusimassagaluarpoq. Namminersorlutik Oqartussat atuutilersinneqarnerata kingorna ukiualuit qaangiuttut namminiilivinnissaq politikkikkut kissaatigineqalerpoq, tamannalu Inatsisartut 2016-imi inatsit tunngaviusussaq pillugu isumalioqatigiissitamik pilersitsinissamik aalajangiinerannik kinguneqarpoq. Namminersorneq inatsit killormut saatsitaapallappoq, politikerillu paragraf 21-mik kingullermillu aallartitsipput. Tamanna immaqa silatusaarnerunngilaq, Kaj Kleist oqarpoq.