Nerisassarpassuit: Aalisakkat 4.000-eriaammik amerlanerusut

Politikerit oqaatigigaat tusaqattaarnikuuarput: Kalaallit Nunaat inuussutissanik imminut pilersornerulissaaq. Puulukimerngit, kukkukuuaqqat frikadiilillu piunnaarlugit aalisakkat, qaleruallit, tuttup savaaqqallu neqaat pinerulissavagut!

IMMINUT pilersornissamik eqqartuineq ima pisoqaatigaaq AG-mi aviisip ukiut 81-it matuma siorna 1943-mi novembarimi saqqummertup danskisoortup saqqaani AG naqinnernik angisuunik ima allassimalluni: MERE NATIONAL FØDE (Inuiaat nerisaat nerineqarnerulerlik, aaqq.).

Allaaserisatoqqami nioqqutissat Danmarkimeersut eqqussuunneqartut amerlavallaarnerat niuertorutsip allaaseraa. Allassimasut naapertorlugit »nerisassat taamak pitsaatigisunik Kalaallit Nunaanni taartissaqareersut«.

- Kalaallit siuaamik nerisartagaat neriunnaassallugit kajumippallaarsimasut ajuusaarnaqaaq, uffalu nunaqarfinni avinngarusimasuni (nerisassanik tikisitanik neriffiunngitsuni) kigutiginnerullutillu peqqinnerusartut inuinnaat nakorsallu uppernarsarsinnaagaat, Andreas Lund-Drosvad allappoq.

Imminullu pilersorsinnaaneq ukiut untritilingajaat kissaataasimagaluartoq politikerit anguniakkamik ilungersuussinngillat. Maannalu tamanna pillugu pilersaarutip siulliup – aatsaavissuaq - saqqummersinnissaanut aaqqissuussamik suliniuteqartoqassaaq. Qulequtserlugu: »Kalaallit Nunaata imminut pilersornerulernissaanut periusissiaq 2025-2030«.

Nunarsuaq ajornartorsiortoq

Nunap tikisitsinermik isumalluuteqarunnaarnissaa, suliffissat amerlanerusut pilersinneqarnissaat aamma „imminut pilersorsinnaaneq pillugu kulturikkut nukittunerup siuarsarnissaa“ siunertaavoq, soorlu periusissiami allassimasoq.

Aamma nunap avataani pisut isumakuluutigineqarput.

Nunarsuarmi pisut ukiuni kingullerni tallimani arfinilinniluunniit siumut oqaatigiuminaallillutillu eqqissiviiffiunerulerput. Siullermik corona pissutaalluni nunat amerlasuut matuneqarput, tamatumalu kingorna nukissiuutitigut ajornartorsiortoqangaatsiarpoq, aningaasat naleerukkiartorput, kiisalu Ukrainemi Kangianilu Qiterlermi sorsuttoqalerpoq.

Taamaammat ajornartorsiutit nunarsuaq tamakkerlugu amerligaluttuinnarpataluunniit tamanut naammattunik nerisassaqartuarnissaq qulakkeerniarlugu pilersuinerup qulakkeerneqarnissaa pingaarnertut iliuuserisassaavoq.

- Nunarsuarmi nalorninartorsiorneruleriartornerup silallu pissusiata allanngoriartornerata pilersuinermut sunniuteqarnerat pissutigalugit nunaqavissut tunisassiornerannik nukittorsaasussanik nerisassanillu pilersuinermik avataaneersunik patajaannerusunik aaqqiissutissanik nassaarnissap nukinginnarnerulernera Nunalerinermut Imminut Pilersornermullu Naalakkersuisoqarfimmit saqqummiunneqartumi allassimavoq.

17 procentiinnaat

Ullumikkulli qanoq imminut pilersorsinnaatigisoqarpa?

Tamanna – nalorninartunik nangaanartunillu ilaqarluni – nalunaarusiami Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa suliarisimasaanni, periusissiami allassimaffinni eqqaaneqartumi, atuarneqarsinnaavoq: „Tassani naatsorsorneqarsimavoq Kalaallit Nunaata imminut pilersorsinnaanera 17 procentiusoq. Nerisassaat angerlarsimaffinni nerineqartartut tallimararterutai ataallugit najukkameersutut nerisassaapput.

Inuussutissat assigiinngitsut nikerangaatsiarput. Imminut pilersorsinnaanermi immuk 0 procentiuvoq. Neqi 40 procentiuvoq, naatitat 0 procentiullutik naatsiiallu 7 procentiullutik. Naluneqanngitsutut aalisagarpassuit naatsorsueqqissaarnermi annertunerpaapput: 85 procentiullutik.

Aalisagarpassuit ilisimaneqareersutuut avammut tunineqartarput.

- Kalaallit Nunaanni aalisakkanik tunisassiat Kalaallit Nunaata pisariaqartitai 4000-eriaammik matussusersinnaavaat. Tassa aalisakkanik annertuumik tunisassiaqarpugut, Naalakkersuisut periusissiami allapput.

Akisuallaarlutillu annikippallaartut

Periusissiami aallarniutitut tamakkiisumik imminut pilersornissaq anguniagaanngilaq. Amma piviusorsiornerunanilu aningaasaqarnikkut napatinneqarsinnaanngilaq.

Aammali periarfissat allat, minnerunngitsumik neqinik tunisassiat, soorlu savaaqqat, umimmaat, nersutit tuttullu neqaannik tunisassiorneq, pitsanngorsarneqartariaqarput. Tunisassiat puulukinut taarsiutaasinnaasut.

- Aamma naatitanik, ilaatigut kålinik, naatitsinissamut periarfissaqarluarpoq. Naatsiianillu naatitsinerunissamut, misissuinermi allassimavoq.

Periusissiamik ilusilersuinermut atatillugu innuttaasut qanoq isumaqarnersut paasiniarneqarsimavoq. Nuna tamakkerlugu assigiinngitsunik ukiulinnik sisamanik apersuisoqarsimavoq. Aamma pingaarutilinnik suliaqartut 39-t oqaloqatigineqarput.

Eqimattat misissuiffigineqartut amerlanerit nunatsinneersut pingaartillugit nerinerujumallugillu oqartarput. Kulturiminnut ileqquminnullu ilaasutut isigaat.

Kisianni taava sooruna nerisassanik nunanit allaneersunik pisisartut? Matumani akit eqqaaneqarput.

Kalaalimerngit akikinnerugaluarpata pisiarinerussagaluarpaat. Assersuutigalugu savaaraq nunatsinneersoq New Zealandimeersumut taarsiullugu pisiarinerussagaluarpaat mamarnerummat.

Aamma nioqqutissanik neqerooruteqannginneq unamminiarnartoq oqaatigineqarpoq. Ilaatigut qallersuutissat nunatsinneersut amerlanerusut ujartorneqarput.

Periusissiami imminut pilersorsinnaanerulernissamut siunnersuutit arlallit saqqummiunneqarput, ilaatigut nunalerinermik inuussutissarsiuteqarnermut sinaakkutit nukittorsarnissai, kiisalu nammineq tunisassiornermut akornutaasunik piiaanissamut siunnersuutit.

Periusissiatut allaqqaagaq maanna tusarniaassutigineqarpoq, tusarniaassutigineqarneralu decembarip qulingani naammassissaaq.

Naalakkersuisut naapertorlugit periusissiaq suliniutit aallaqqaataannaraat. Periusissiaq kingulleq ajornartorsiutinik allanik, ilaatigut sanaartornermik, ukkataqartoq siunissami saqqummerumaarpoq.