Qimusseriarsuaq
qilalukkat qernertat qaqortallu aasaanerani uninngaarfigaat pingaarutilik,
qilalukkallu qernertat aasaanerani taavaniitsillutik, ukiaaneranilu
kujavartillutik, qilalukkat qaqortat ilaat tamaani ukiisarput.
Taamaammat
piffik tamanna tamatigut piniartunut ilaatigut Savissivimmeersunut Upernaviullu
eqqaaneersunut piniarfiuvoq pingaarutilik.
Qimusseriarsuaq
qilalukkat qernertat qaqortallu aasaanerani uninngaarfigaat pingaarutilik,
qilalukkallu qernertat aasaanerani taavaniitsillutik, ukiaaneranilu
kujavartillutik, qilalukkat qaqortat ilaat tamaani ukiisarput.
Taamaammat
piffik tamanna tamatigut piniartunut ilaatigut Savissivimmeersunut Upernaviullu
eqqaaneersunut piniarfiuvoq pingaarutilik.
Naak aasap ingerlanerani
pingasoriarluni umiatsiamik Qimusseriarsuarmut piniariaraluarluni, piniartoq
aalisartorlu misilittagartooq Timotheus Petersen Kullorsuarmeersoq,
qilalukkamik qaqortamik qernertamilluunniit ataasiinnannguarmilluunniit
takusimanngilaq, tamannalu tassunga nalinginnaanngilluinnartuuvoq. Tamanna
piffimmi immap iluani mikrofoninik, aamma hydrofoninik, qilalukkanik piffimmit
qimaatitsisunik patsiseqarsinnaasoq taanna aamma isumaqarpoq.
Pinngortitaleriffiulli tamaani maanna taamatut misissuisoqannginnera oqaatigaa.
Akerlianik ilisimatuussutsikkut tusarfiit arlallit, tassani aamma
Pinngortitaleriffiup Qimusseriarsuarmi qilalukkat ikileriarnerat oqaatigaat.
Qilalugaqanngitsoq
Timotheus
Petersen, Kullorsuarmi aalisartut piniartullu peqatigiiffianni siulittaasuusoq,
ukiorpassuarni Qimusseriarsuarmut qilalugarniartarpoq, aatsaalli
siullermeerluni inuialaarsuarmi sineriassuarmilu juulimi piniariarnermini
qilalukkanik takunngitsoorpoq.
- Aasaq
manna pingasoriarlunga Qimusseriarsuarmiippunga, tupigusuutigeqisannillu
tamaani qilalukkanik qernertanik qaqortanillu takusassaqanngilaq,
siusinnerusukkummi qilalugarpassuit tamaaniittarput. Tamanna soorunami
eqqarsaaterpassuarnik pilersitsivoq, taamaattoqarnerami
misiginikuunngisaannarpara.
- Tamanna
silaannaap pissusaata allanngoriartorneranik patsiseqarnerluni, imaluunniit
Pinngortitaleriffiup immap iluani nipinik misissuineranik qilalukkanik
piffimmit qimaatitsisumik patsiseqarnerluni, taanna oqarpoq.
Taamaammat
taassuma oqarnera malillugu Qimusseriarsuarmut piniariarnissaq imminut
akilersinnaajunnaarpoq, umiatsiamummi piffimmi piniariarfinnut angalaneq
benzinamik 300 literit missaanik atuiffiusarpoq.
Piujuartitsinngitsoq
Pinngortitaleriffik
naapertorlugu qilalukkat qernertat juulimi Qimusseriarsuarmut annguttarput,
tassanilu sermip tungaanut ingerlaartarlutik, asaanerani aggustimit
septembarimut uninngaarfigisaminni, kingornalu ukiakkut sikunnginnerani
amerlanerit piffik qimattarpaat, Baffinnillu Iterlaamanersuata qeqqani immamut
itisuumut ingerlaartarlutik.
Pinngortitaleriffik
naapertorlugu qimusseriarsuarmi qilalukkanik qernertanik piniarneq ukiuni
qulikkaani ataatsimi arlalinniluunniit piujuartitsisumik
ingerlanneqarunanngilaq. 2015-imit 2019-mut Atlantikup Avannaanni Imaani
Miluumasunik Ataatsimiititaliarsuup (NAMMCO) Kalaallillu Canadamiullu
qilalukkat qaqortat qernertallu pigiinnarnissaannut aqunneqarnerannullu
ataatsimut isumalioqatigiissitaata, qilalukkat qaqortat qernertallu
aqunneqarnerannik siunnersuisartup, qilalukkanik qernertanik amerlanerpaamik 280-nik
pisaqartoqarnissaa innersuussutigigaat, assersuutitut taaneqarsinnaavoq,
Ilaatigullu Namminersorlutik Oqartussanut pisanut nalunaarutitigut, piffissami
tassani qilalukkat qernertat ikinnerpaamik 423-t pisarineqartut naliliutaavoq.
Taamaammat
arfernik ilisimatusartut nunanit assigiinngitsuneersut, nunatsinni qilalukkat
qernertat ikiliartortut, maannalu ima ikitsigilersut, allaat piniarneq piujuartitsiunnaartoq
isumaqarput. Piffiit ilaanni tamakku nungutaaqqajaanerat aarlerisaarutigaat.
Biologit naapertorlugit Qimusseriarsuarmi qilalukkat qernertut ikileriarnerat
qimusseriarsuarmi piffinnilu allani pisassanik siunnersuinermut pitsaanngitsumik
kinguneqassaaq, taamaammallu inatsisit malillugit pisat killigitinneqartut
iluanni pinissaat qulakkeerniarlugu, Qimusseriarsuarmi piniarnerup
alaatsinaanneqarnissaa pingaartinneqarpoq.
Nipinik
misissuisoqanngitsoq
Qilalukkat
qernertat inuit ingerlatsinerannut, soorlu motoorit pilersitaannik immap iluani
nipimik malussarissorujussuusut misissuinerit ersersippaat. Qilalukkalli qernerat sajuppillatsitsisarluni
misissuinernut qanoq qisuariartarnersut erseqqissumik ilisimaneqanngilaq,
qilalukkallu qernertat nipimut malussajaneri patsisigalugit, uumasunut
taakkununnga sunniineq annikinnerpaatinniarlugu Kalaallit Nunaanni
sajuppillatsitsisarluni ingerlatat malittarisassaqartinneqarput. Tamatuma
amerlasuutigut sajuppillatsitsisarluni misissuinerit ukiup ilaani piffissami
aalajangersimasumi taamaallaat ingerlanneqarsinnaasarnerat kingunerisarpaa,
taamatullu aamma arfernik alaatsinaannissaq nipinillu killiliinerit
piumasaqaataasinnaasarput. Tamatuma saniatigut arferit nipaannik
alaatsinaanniarluni, takkulu malillugit ingerlatanik nalimmassaaniarluni
passive akustiske overvågningssystemit (PAM) atorneqarnissaat
piumasaqaatigineqarsinnaavoq. Else Løvstrøm, Pinngortitaleriffimmi
attaveqarnermut pisortap, hydrofoninik piniartut Qimusseriarsuarmi arfernut
akornutaasumik sunniuteqartartutut isumaqarfigisaannik
ivertitsisoqarsimanngitsoq oqaatigaa, ilanngullugulu piffimmi qilalukkat
qernertat ikiliartornerannik takutitsisumik misissuinerit inerneri
innersuussutigaa. Naak Qimusseriarsuarmi pisat kitaani pisanut sanilliullugu
annikitsuinnaagaluartut, taamaattoq Pinngortitaleriffik naapertorlugu
qilalugaqassutsip piujuaannartuutinneranut taakku pingaaruteqartuupput.
