Sonografi siulleq

Nuuk 2001.

Tupârnak ikinngutimi suliffianut ingerlaarpoq. Ilinniartitsisoq paarlatassani suliartoriasaarmat piffissaqaleriasaarsimavoq.

Ajunngilaq, eqqarsarpoq, taava ikinngutiga peqatigisinnaassavara.

Tupârnaq ilinniarnertuunngoqqammivoq, sumilu ilinnialernissani suli ilisimaqqissaanngilaa. Tusagassiortunngorniarfimmut qinnuteqarsimavoq ilinnialertussanngorlunilu, qinnuteqartulli ikippallaarneri pissutigalugit ilinnialernissaq qaammatinik arfinilinnik kinguartinneqarpoq. Taamaammat meeqqat atuarfianni paarlatsitut sulivoq. Taassumalu saniatigut pingasunik allanik suliffeqarpoq.

Ikinngutimi suliffianut tikiuteqqammivioq, taakkualu assigiinngitsorpassuit oqaluuseraat. Tupârnap ilinniarfiusinnaasut pillugit quppersagaaraq qupperaramiuk juumuunngorniarluni ilinniartitaaneq takuaa. Taamani ilinniarnertuunngorniarfimmi ilinniakkanik nittarsaassineq eqqarsaatigaa, taamanikkullu juumuup suliffik pillugu oqaluttuarneranut tiguartilluni. Usi.

Tupârnap ikinngutini isigaa.

- Maannakkoqqissaaq Sanamut sianerit!, ikinngutaa oqarpoq.

Piffissap sivikitsup ingerlanerani immikkoortortami ernisussiortuuneq naapissallugu isumaqatigiissuteqarfigaa.

Tupârnarlu ikinngutiminut uterami Sanami juumuunut immikkoortumi alaatsinaattutut sulimmik misiliiffissarsereerpoq. Imaaliallaannaq.

Tamatuma nalunaaquttap akunnerisa marluk iluanni pisinnaanera tupigusuutigalugu, atuarfimmut paarlattaaffimminut uterpoq, taamanikkullu siunissaminut pingaarutilimmik allannguiffiusumillu iliuuseqarnini ilisimanngilaa.

Taannami GrønlandsBANKENip Inuussutissarsiornermut aningaasaateqarfiata 2025-mi Aallarnisaasunut akissarsiarititaanik tunineqarpoq, ”suliffeqarfinni atorlugu juumuutut atorfimmi saniatigut tassannga inuussutissarsiulernera” tunngavilersuutaavoq

Tupârnak Bernth-Andersen 1980-imi oktobarip arfineq-pingajuanni Ilulissat napparsimmaviani inuuvoq. Martha Abelsen, Nuummioq anaanagalugulu Abia Abelsen Aasiammioq ataatagaa. Ataataminit aneqarpoq, taannalu ilaqutariit ilaatigooriarlutik nalliuttuni pulaartorisarpaat. Peroriartoqatigisaminik aqqaloqarpoq.

Eqqaamasai siulliit qulinik ukioqalernissamini najugaqarfigisaanit Ilulissaninngaanneersuupput.

Isigaarsisut

Ilulissani meeraagami silami aniingaatsiartarpoq. Inuunerata sivisunersaalusooq silami pivoq. Tupârnak ikinngutaalu illuikkiortarlutillu, qimussertarlutillu, sukuutsertarlutillu sikumi pattaammik arsartarput. 30-nik issittumi.

- Atuarfimmi soraaraangatta silami pinnguartarpugut. Sikumi isigaarsilluta sukuutsertarnerput eqqaamavara, Tupârnak Bernth-Andersen oqaluttuarpoq.

Ilaqutariit aasaanerani pinngortitami illuaraatiminniillutik ukiussamut pilisarput. Piffissap ilaani alliguni tarnip pissusianik ilisimasalinngorluniluunniit nakorsanngorniarnissaminik eqqarsaateqarpoq.

Tupârnak Bernth-Andersen ilaquttami nuunnerat pissutigalugu Danmarkimi 5. klassini atuarpoq. Tassanilu angani asaqisani ilikkarfigeqisanilu naapippaa.

- Naak anga imigassartortarami allaanerusumik inuuneqaraluartoq, taamaattoq peqatiginissaa inuusaasiatalu akuerinissa angajoqqaatsinnit oqaassutigineqarpoq. Peqatigalugu nuannareqaara, Christianiamilu qanoq najugaqarnera aamma takullugulu annertuumik ilikkagaqarfigaara, taanna oqarpoq.

- Nujai takisuut franskisut perlartarlugit eqqaamavara, Tupârnak Bernth-Andersen illarluni oqarpoq.

Meeqqat atuarfianni atuarnini Nuummi naammassivaa.

- Taavalu ilinniarnertuunngorniarfimmi aallartippunga. Tuluttut ilinniarusunnera pillugu nunani allani ilinniarnissara takorloorpara. New Zealand siullertut eqqarsaatigaara, taanna oqaluttuarpoq.

Ukiullu marluk angullugit utaqqisussaalluni paasivaa. Taavami qanoq?

- Taava tuluttut ilinniassaguma USA piukkunnartoq eqqarsarpunga, Tupârnak Bernth-Andersen oqarpoq.

Ukioq ataaseq USA-meereerluni Canadamut ingerlaqqippoq, tassanilu Canadap naalagaaffiata ilaani British Columbiami ilinniarnertuunngorniarnini naammassivaa. Tupârnak tassani atuartut 200-t nunanit assigiinngitsunit 84-neersut akornanniippoq. Tassanilu kulturit, oqaatsit upperisallu assigiinngitsut paasisaqarfigai. Ineqatai Senegalimeerlutillu, Polenimeerlutillu, Canadameerlutillu Nepaliminngaanneerput. Ineqatinilu ataaseq annertuumik sunnertiffigaa.

- Taanna Senegalimeersoq. Angutaa marlunnik nuliaqarpoq, qatanngutigiillu 15-iupput. Allaanerusumik inuuneqarusulluni aalajangersimavoq, taamaammallu nammineerluni inuuneqarumalluni Canadamiippoq. Isumassarsiffigisorujussuuara, inuunerlu pillugu annertuumik paasisaqarfigaara, taanna eqqaamasalikkersaarpoq.

Ernisussiortunngorniarnissani kinguartikkaa

Ilinniarnertuunngornermi kingorna Sanami alaatsinaattutut suliffimimk misiliilluni ernisussiortut silarsuaannut appakaappoq. Tupârnak Bernth-Andersen tamatuma saniatigut atuarfimmi paarlatsitut, Skylinemi imeruersaatinik sassaalliisartutut, Hans Egedep illuani asaasutut kiisalu inuinnaat angerlarsimaffiini eqqiaasutut suliffeqarpoq.

- Aningaasat ileqqaarsinnaasakka tamaasa ileqqaartarpakka, ilinniarninnimi akiitsoqannginnissara anguniarsuataarpara, taanna oqaluttuarpoq.

Alaatsinaattuunini nuannareqaa. Assorsuaq.

- Inuunera allanngorpoq. Inunngortuniittarpunga, nuanneqaarlu, sakkortullunilu! Nuan!, Tupârnak Bernth-Andersen eqqaamasalikkersaarpoq, taassumalu aamma erninerup nalaani naalungiarsuup niaquanik attueqqaarnermini misigisani eqqaamalluarpaa.

- Kaar, wow! Misigisaq pikkunaq. Naalungiarsuk inunngortoq niviarsiaraavoq, puigunngisaannarpara. Taannalu ukiut 20-t qaangiummata ernimmat ernisussiortuuffigaara, Tupârnak Bernth-Andersen qungujulluni oqarpoq.

Alaatsinaattuunermi kingorna Danmarkimi Aalborgimukarluni ernisussiortutut ilinnialerpoq. Kingunitsiannguali ilinniarnini kinguartittariaqalerpaa, angaavami franskit perlaanerannik perlartagaa kræftimik napparsimalerpoq.

Tupârnak Bernth-Andersenip taassuma nunarsuatsinni ulluini kingullerni najorpaa. Suut tamaasa ammasumik oqaloqatigiissutigaat, inuusaasia, ajortortai, inuunermini ilungersuutai inuunerullu nuannersortai.

- Immitsinnut qanippugut. USA-mi najugaqarnini allaqatigiittarpugut. Taamanikkut katsorsartippoq, uangalu attaveqaatimisut toqqarpaanga. 18-t missaannik ukioqarpunga, taasumalu allattaasitoqaq atorlugu sorsuutini uannut allaaserisarpai, taanna oqaluttuarpoq. Tupârnak Bernth-Andersenip angani toqummat ilinniakkani nangippaa. Taamanikkut 22-nik ukioqarpoq.

ScanInuk

Tupârnak Bernth-Andersenip 2021-mi namminersorluni suliffeqarfinni ScanInuk aallartippaa.

- Scannerineq soqutigiuaannarsimavara. Naalungiarsuup qanoq pileriartornera uannut alutornarpoq. Taamaammallu ilinniaqqikkusussimavunga, taanna oqarpoq.

Tupârnak Bernth-Andersen nunatsinni siullersaalluni sonografitut ilinniagaqarpoq.

Dronning Ingridip Napparsimmavissuata ilinniarnissamik Kalaallit Nunaanni ilinniartitsinermut naleqquttumik ilinniagaqarnissaanik periarfissippaa, tassanilu taamaallaat erniffissamik naatsorsuilluni scannerisoqartarpoq.

Tupârnarli pisinnaasaqarnerorusuppoq, naartuusoq (pukusuata silissusaanik uuttortaalluni) sananeqaatitigut ajunnginnersoq misissortarsinnaarusullugulu allatigut sananeqaatikkut ajoquteqannginnissaa qulakkeerniarlugu misissorluarsinnaarusuppaa. Neqeroorutit taakku nunatsinni peqqinnissaqarfimmi neqeroorutigineqarsinnaanngillat. 

Taamaammat qaammatini pingasuni sulinngiffeqarluni ilinniaqqippoq.

- Nunatsinni arnat nunani allani scannertissinnaanermut neqeroorutaasunik aamma neqeroorfigineqarsinnaaniassammata misissortittarfimmik pilersitserusuppunga. Neqeroorutit taakku atorsinnaajumallugit nunanut allanut angalasariaqarnerput ilumoorsinnaanngilaq, oqarpoq.

GrønlandsBANKENip Inuussutissarsiornermut Aningaasaateqarfiata aallarnisaasunut akissarsiaritittakkani Tupârnamut tunniuppaa, taamaaliornerminilu Tupârnap Rigshospitalimi immikkut ilisimasallit DIH/Sanamut suleqatigiisilerpai, taamaalilluni scannerinerit angajoqqaanngortussat namminneq oqaasii atorlugit ilitsersuinernik ilassuserneqartarput.

Tupârnak Bernth-Andersen, uia Simon Bernth-Andersen, Sanami pilattaanermi immikkoortumi nakorsaaneq, meeqqatillu pingasut 16-inik, 13-inik aqqanilinnillu ukiullit Nuummi najugaqarput.

- Sunngiffinni ima sammisaqartartigivunga, ima soqutigisaqartigivunga, aallaat pingasoorusukkaluarlunga, illarluni oqarpoq.

- Suli silamiittorujussuusarpunga, tamannami toqqissinaralugulu nukkassaatigaara. Arpattarpunga, sisoraatinik appattarlunga NSP-llu siulersuisuini aamma ilaasortaallunga, Tupârnak Bernth-Andersen oqaluttuarpoq.

- Imminut paarilluarniarsarisarpunga, inuunerlu pingaartittorujussuuara, tamannami inuuninni maanna killiffigigakku, Tupârnak Bernth-Andersen oqarpoq.

Ilaqutariit sapinngisartik tamaat pinngortitami namminneq nerisassaminnik piniarniartarput.

- Ukioq kaajallallugu nammineq pisatsinnik nerisassiortarpugut. Meeqqama imminnut pilersornissamik ilikkarnissaat pingaartittupilussuuara. Pinngortitaq tunniussassaqartupilussuuvoq tamannalu meeqqatsinnut ilikkartinniarsaraarput, taamatullu periarfissaqarnera aamma nammineq qujamasuutigisupilussuuara, Tupârnak Bernth-Andersen oqaluttuarpoq.