Inuk pinngortitamut tiguartissimaguni iperaaqqissinnaanngilaq

Lars Mathæussen, 69-inik ukiulik. Aalisartoq, piniartoq.

Inuulluni/kalaaliulluni ilinnut qanoq isumaqarpa?

- Inuuneq taanna qimassinnaanngilara. Uppernarsaatigisinnaavara 2015-imi uummatima taqarsuanik milittoornera, tassani nakorsamiit paarisaallunga uumatinniagaagama. Aniguillunga, toqungajaavillunga. Ullorpassuit ilisimasimanngilanga. Immaqa sakkortusigineqarsinnaanngaluartoq oqaluttuarisinnaavara siniffimmi tassani nalaninni ataataga anaanagalu allaat pulaartorinikuuakka. Isumaqarlunga eqqumallunga, nalunngilarali piviusuunngitsoq. Tassa toqup killinganiissimagaluarpunga. Taamatulluunniit iligaluarama, aalisartutut piniartutullu inuuneq qimannagu iluarsiartorlunga ingerlateqqiinnarpara. Nakorsama unissasunga qinnuigiuaannarpaanga. Naggataatigut akuerisalernikuuara, kisianni nakorsaq oqaloqatigereeraangakku angerlariarlunga atisalersoriarlunga aallariartortarpunga. Pinngortitarsuaq inuuffigissallugu uannut tunniunneqarsimasoq misigisimasarama, taanna inuuninni ilaammat pisussinnaatillunga anersaartorsinnaatillungalu najortuartussaavara. Kialluunniit aallassanngitsunga naalakkersinnaanngilaanga, nammineruna taanna inuunera. Kalaaliussuseq tassaniippoq.

Inuit / kalaallit kulturiat ilinnut suua? 

- Nerisaqarneq, seqernup kaavinnerata malinnera, inuunerup nalunaaqutaq apeqqutaatinnagu ingerlanissaa. Qaatunninniit seqineq naalagaralugu kultureraara, tassa seqineq alakkalerpat apeqqutaatinnagu qassinngornersoq suliassagut aallartissavagut. Seqerngup kaaviinnarfiani peroriartorpunga. Qasuersaartoqartarpoq, apeqqutaanngilaq qassinut suliassat aallartissanerigut, suliassaqartuaannarpugummi. Tassa kulturi. Taassuma iluaniipput nerisassat uumasullu. Qanorilillugit nerineqarnissaat suullu qaqugukkut nerineqassanersut kulturip iluaniipput. Inuuneq upernaakkut aallartittarpoq. Taavalu ukiukkut taarsinera ilanngullugu ingerlaqqiinnartussaalluni. 

Ullaamiit unnummut, ukiup aallartinneraniit ukiup naaneranut. Nuliaralu kulturi taanna kinguaatsinnut ingerlateqqipparput, akuttunngitsunnguamillu ikinngutigut aamma peqatigalugit nereqatigisarpagut. Nerrivik kalaaliminernik ulikkaarlugu kalaallit nerisassaataat nuannaarutigisarpagut. Ataatama inuit peqatigalugit nereqatigiinneq nuannarisarigaa qaatuppunga. Katanneqarsinnaanngilaq. Maanga puulukimertoriartoqqusaanavianngilatit. 

Kalaallit pissarititaannik atuinermi nuliara Ane E. Mathæussen pinngitsoorneqarsinnaanngilaq, tassami piniartup aalisartullu tapersersorneqarnissaq pinngitsoorsinnaanngilaa. Kinguaat aamma taamaapput, taakkuuppummi nerisaqarnikkut pinngortitamillu atuinermi inooriaatsimik kingornussinissaminnik meeraanerminniit qaatuussitinniagassat.

Inoqatinnut / kalaaleqaternut atassuteqarnerit qanoq malugisarpiuk?

- Inuttut inooriaaserput sineriammi assigiinngitsorujussuuvoq. Inuuunerma ingerlarngani inuit Tasiilaminngaanniit Upernaviup avannaanut misissuataarnikuuakka. Umiatsiaaqqamik Qeqertarsuatsiaaninngaannit Upernaviup eqqaanut angalanikuuvunga. Inuit tikittakkanni inooriaasaat ersarissorujussuuvoq. Naak tunumiut avanersuarmiullu oqaasii uannut paatsuunganartaraluartut nerisaqaqatigiillutalu oqaaseqatigiinnerput nuannernerpaavoq. Attaveqatigiinnerput, ingammik ullutsinni, pitsaasorujussuartut isigisarpara. Taamaattumillu ilaatigut ungasikkaluarlugit arlaannik pisimasumik ikioqatigiissuteqarfiginiarsinnaasarpagut.

- Kalaaliulluni unammillernarsinnaasut suuppat?

Uanga nammineq inuuninni pinngortitamik atuinninni anorersuaq unammillernarpoq, sakkortuallaarpat ingerlaffigisinnaanngilara. Inuunerput silap nukinga aallaavigalugu ingerlasuuvoq. Kulturimik allarluinnarmik akuliutsitsisinnaaneq aamma unammillernarsinnaavoq.