TV-kkut nangeqattaartup inatsisilerinermik ilinnialersikkaa

Arnaavoq namminersortoq Nuummilu eqqartuussissuserinermik suliffeqarfimmi ingerlalluartumi piginneqataalluni.

Aamma inuussutissarsiutini arnat naligiissitaanerannik – naligiissitaannginnerannilluunniit oqaaseqarnissamut tunuarsimaanngilluinnartuuvoq.

Eqqartuussissuserisoq Britta Keldsen, inatsisilerituutut naammasseqqammerluni Nuummut tikinnerminiit ukiunik 21-nngortorsioqqammersoq, arnaavoq ulapittoq – eqqartuussissuserisutut Naligiissitaanermullu siunnersuisoqatigiinni ilaasortatut, Sulisitsisuni inuussutissarsiutinut namminersorfiusunut ataatsimiititaliami ilaasortatut, Canadap sinniisuutitaatut ajunngitsuliornermillu ilaatigut suliaqarluni.

Suulli tamarmik 1976-imi aallartippoq Britta Danmarkimi Aalborgimi inunngormat. Tassani peroriartorpoq naatsiivilinnik illorpassuaqarfimmi. Arnaa tarnikkut timikkullu annertuumik innarluutilinnik suliaqarpoq angutaalu saffiuutut ilinniarsimasoq Aalborgimi amutsiviusimasumi Aalborg Industriesimi tuniniaasutut sulisimalluni.

- Aalborg Østimi naatsiivilinnik illorpassuaqarfimmi peroriartorpunga. Nalinginnaalluinnartumik akunnattumik aningaasarsiaqartuni ilaqutariittut inuunermi, kisiannili aamma imigassamik nakuusernermillu ajornartorsiuteqarfiusumi, taamaammallu 100 procentimik toqqissisimanartuaannanngitsumi. Tamanna nammineersinnaanissamik pisariaqartitsilluarninnut aalajangiisooqataasimagunarpoq, Britta Keldsen oqaluttuarpoq.

Aarhusimili inatsisilerituunngorluni soraarummeeruteqalernissaanut aqqut alutorilluinnakkameerneruvoq.

- Qalliinnakkut oqaatigiuaannassagunarpara eqqartuussissuserisunik TV-kkut nangeqattaartuliamik DR-imi 80’ikkunni takutinneqartartumik L.A. Law-imik isiginnaartarsimaninnik pissuteqartoq. Torrapput pingaarpasillutillu, kiisalu angutaallutik arnaallutillu pissaaneqarlutillu sunniutillit, tamannalu alutorilluinnarpara, Britta oqaluttuarpoq, taamaattorli meeraanerminit itinerusumik nassuiaatissaqarluni.

Qatigattuujusamit kiitittoq

- Arfineq pingasunik ukioqarunarluni uumasuusivissuarmiippugut. Putoornilimmik amuakkamik ungaloqarpoq allagartamilu allassimalluni qatigattuujusamut inussamik putoqqutsitsisoqassanngitsoq. Inuaga ingerlaannaq qatigattuujusamut putoqqutsippara taamaalioqqusaananga allassimammat, isumaqanngilarmi tassami putorujussualimmik ungaloqarpoq. Qatigattuujusamit soorunami kiitippunga, oqaluttuarpoq nangillunilu:

- Tamanna uannik takutitsilluarsoraara, tassami malittarisassat ataqqivakka kisiannili ilaanni unammillertarlutik. Pingaartumillu malittarisassat isumaqartinngikkaangakkit uannik aalassatsitsisarput. Taava misileralaartariaqarpakka. Naaggaarneq uannut aamma inaarutaanngisaannarpoq – oqartarpunga naaggaarneq imannguaq akuersinerusoq suli anillatsinneqarsimanngitsoq.

Oqaluttuaq alla aalajangeeqataasimasorisaa tassaavoq qitinnermut qiteqatissaqannginnermullu tunngasoq.

- Meeraallunga qitinneq aallutarisorujussuuara assullu nuannaralugu. Qiteqatissarsiniarnerli ajornartittorujussuuara. Pissutaasut ilagigunarpaat nukappiaqqat paasipallattaramikku uannik qiteqateqarusunnatik naalagaaniartarpallaaqigama. Ullumikkut tamanna ilaatigineqarsinnaavoq, quianalaarpormi nukappiaqqat qulit aqqaneq marlunnik ukioqaliinnarlutik qanoq ittuuninnik takunnissinnaalereersimammata, Britta oqaluttuarpoq, nassuerutigalugulu nukappiaqqat ilumoortut.

- Pissaanermik tigusinissamut tunuarsimaartuunngilanga. Akisussaaffimmik tiguserusussinnaaqaanga aalajangiinissamillu ajornartorsiuteqassananga imaluunniit ullumi aqimaarnerusumik oqartarnerattut sunniuteqarnissamik ujartuillunga. Oqartoqarsinnaavorlu pissuserisaq tamanna eqqartuussissuserisuunermi namminersorlunilu inuussutissarsiuteqarnermi iluaqutaasorujussuusoq, oqarpoq.

Ilimaginngisamik Nuummi suliffissarsisoq

Brittap Kalaallit Nunaannukarnissaa piulersaarutaasimanngikkaluarpoq. Inatsisilerituutulli naammassigami naalagaaffimmi kommuninilu atorfinitsitsinernik unitsitsisoqarsimavoq, taakkulu inatsisilerituunngortut affaasa missaannik atorfinitsitsisaraluarlutik. Britta taamaammat suliffissarsinaveeqqasimavoq. Eqqartuussisunngornissamilli takorluugaqarnerata Domstolsstyrelsimut kajumissaarneqanngitsumik qinnuteqaammik nassiussivoq. Iliuuserisaq Kalaallit Nunaannut matumik ammaasoq.

- Oqaloqatiginnikkiartorpunga kingornalu sianerput suli eqqartuussisunngorusunnersunga aperalutik. Ilisimatinneqarpunga atorfik Kalaallit Nunaanniittoq. Akuersivunga eqqarsarlungalu: »tassaniinniarlimi «, Britta akuersinerminik eqqarsaateqarnerusimanngitsoq oqarpoq.

Ukiuni marlunni isumaqatigiissuteqarluni 2004-mi januaarip arferngani Nuummut tikippoq, taamanimiillu Nuummilluni.

- Aap ukiorpaalukasinngorput, oqarpoq.

Brittap uini, Christian Keldsen, marlunnik meeraqarfini Nuummi 2004-mi naapippaa. Uia Sulisitsisuni ullumikkut pisortaavoq, Brittalu eqqartuussissuserinermik suliffeqarfimmi piginneqataalluni.

- Isumaqarluinnarpunga Koldingimut Roskildemulluunniit nuussimagaluaruma assigiinnarsimassagaluaraa. Taamannak ukioqarlunga maanga pivunga, ukiunilu taakkunani sorlanittoqartarpoq Nuummilu uanga sorlaqalerpunga. Aap, nalaatsornerinnakkut Kalaallit Nunaanni sorlanippunga.

- Illoqarfinnguami ilaqutariittut inuuneqaatigalunga Nuummi illoqarfissuarmi suliffeqarnikkut qaffassarsinnaasimanera assorsuaq nuannerpoq. Kalaallit Nunaanni eqqartuussissuserisut sulisinnaanittut sumiiffiit taamaattut amerlanngillat, ilutigitillugulu uigalu marluulluta suliffeqarnikkut angusaqarniarluta sulisinnaasimalluta, Danmarkimi taamannak suliffeqarsimagaluarutta piffissamik atuinarnerusussaasimassagunartunik. Tamanna ujartorsinnaasimavarput ilaqutariittut nuannersumik inuuneqarnissamut piffissaqaatigaluta, Britta nassuiaavoq, oqarlunilu Kalaallit Nunaat angerlarsimaffigigitsik.

- Meeqqavut Kalaallit Nunaanneerput Kalaallit Nunaannullu angerlartarnitik nuannarilluinnarlugu. Taamaammat maani najugaqarpugut. Ikinngutivut ulluinnarnilu inuunerput maaniipput, aamma ulluinnarni inuunerput Kalaallit Nunaanniippoq. Aap, meeqqagut massakkut Danmarkimi najugaqarput, taamaammallu mittarfittaaq suli annertuneruinnartumik tikilluaqquarput, tassami Atlantiku akimorlugu najornissamut ammaassivoq soorunami nuannaarutigeqisatsinnik.

Staycation, golfi Taylor Swiftilu

Ilaqutariit Keldsenikkut angalaqatigiinneq nuannarisorujussuaat. Covid-19 kimulluunniit nuannersumik nuannersimanngikkaluartoq taamaattoq mattussinerup nalaani nunagisami feeriarnissamik, staycationimik, takutitsisimavoq.

- Kangerlussuarmut Sisimiunullu nuannerluinnartumik angalavavut tamannalu innersuussutigilluarsinnaavara. Meeqqallu Uummannamiinnerput aamma misigisaavoq pikkunarluinnartoq.

- Meeqqat mikigallarmata akunnittarfinni suut tamaasa akilereerlugit najugaqarfigisarlugit charterimik angalanerit nalinginnaasut atugaraavut, ajornanngippallu aanaakkut aataakkut ilagalugit assaat amerlaneruniassammata. Meeqqagulli maanna perorput ukiunilu kingullerni illoqarfissuarnut feeriariarnerusarput, Romimiissimavugut Afrikamilu Kujallermi safarerluta, Britta oqarpoq.

Paninilu aamma aallutaqalersimavoq – tassalu Taylor Swift.

- Panimma tamanna eqqukkaa qularinngilluinnarpara. Panigalu taamannak misigisaqaqatigiissiinnaaneq alutornarluinnarsimavoq. Erasimik taallugu tusarnaartitsiartorneri marluk iluatsitsilluta peqataaffigisinnaasimavavut.

- Christiaallu marluulluta meeqqatta nuussimaneranik maanna aamma atugaqalersimavugut. Marluullutik Danmarkimi najugaqarput. Emily efterskolerpoq, Marcusilu niuernermut ilinniarnertuunngorniarluni. Aappariittut taamaammat inuunerput ilaatigut nassaareqqinniartariaqarsimavarput tassami piffissaqarnerujussuanngorsimavugut.

Britta uialu ilaatigut golfertalersimapput imminnullu unammineq ikinngutitillu peqatigalugit nuannarilluinnarlugu.

- Isumaqarpunga tamanna periarfissatsialaasoq, uagummi kalaallit ileqquattut umiatsiamik angalaarnermik aalisarnermik pinialunnermillu ingerlataqartuunngilagut. Golferluta silaannarissumiinnissamut pisuttuarnissamullu periarfissaqarluarpugut, soorlu aamma Europami nunarsuullu sinnerani golfertarfinni allani golferneq nuannarilluinnaripput.

- Putu normu 19 immikkut ittumik aamma nuannarilluinnarpara. Taanna aneerasaartarfimmi pitsaalluinnartumi imeruersaammik tigummiaqarlunga nalinginnaasumik pisarpoq, tamannalu miserratigineqassanngilaq, Britta qungujulluni oqarpoq.

Ajunngitsuliorneq

Suliffimminik aallussisorujussuuvoq tassungalu atatillugu inuit tamarmik inuunermi iluatsitsisimanngitsut. Inuit ilai allanit iluatsitsinerusartut.

- Atuarnermi pikkorissuusimanera uanga iluatsitsissutigaara. Poqersuusimavunga taamaammallu inatsisilerituutut soraarummeeruteqarsinnaasimallunga. Danmarkimi akeqanngitsumik ilinniarsinnaallunga inunngorsimagama iluatsitsivunga, sivisuumillu ilinniagaqarnissamik kissaateqarninnik tapersersuisunik angajoqqaaqarsimagama iluatsitsillunga. Ilaquttakka aningaasaatilissuunngillat aamma ilinniagartuujunngillat. Ileqqunik taamaammat allannguisussaasimavunga. Aamma oqaatigerusuppara uagut iluatsitsisimasuusugut allanut iluatsitsinnginnerusunut akisussaaffeqaqataagatta. Oqimaaqatigiissitsiniarnerlu ajornakusoortorujussuuvoq namminermi inuunissamut tunniussaqartutut misiginngikkaanni imminut napatinniarsarineq tammarsinnaavoq – atugarissaarnerullu tamanna illuatungeraa.

Britta arnarpassuit allat peqatigalugit Ladies Circle aqqutigalugu ajunngitsuliornermik suliaqarsimavoq.

- Piffissami peqataaffigisanni Kalaallit Nunaanni ajunngitsuliornernut 3-4 millioner koruunit akornanni katersorpavut. Ataatsimoorneq allanullu ajunngitsuliorneq kisiannili aamma kivitseqataasinnaanerluni inunnullu ikiortariaqartunut allannguisinnaaneq tassaniippoq, Britta nassuiaavoq.

Naligiissitaaneq

Britta Keldsen Kalaallit Nunaanni Naligiissitaanermut Siunnersuisoqatigiinni 2023-mi aasakkut siulittaasunngorpoq, Naalakkersuisullu nutaamik 2025-mi ukiortaamiit toqqaanissaasa tungaannut siulittaasuulluni. Siunnersuisoqatigiinni suli ilaasortaavoq nuannarilluinnakkaminik.

- Uanga kukkusuuninnut tunngassuteqannginnera inuiaqatigiinnili aaqqissuussinerit ilaasa uattut ittunik killilersuisuunerat paasillugu uannut tunissutaasimavoq. Arnammi qanoq ittuunissaanik nalinginnaasumik isiginnittaatsinut uanga naleqqutinngilanga.

- Inuussutissarsiuteqartut nalinginnaasumik allannguinissamik assigiinngisitaarnerunissamillu kissaateqarnerat nalinginnaasumik misigaara. Isumaliutiinnakkat pillugit Naligiissitaanermut siunnersuisoqatigiit 2024-mi novembarimi aaqqissuussivoq. Imatut paasillugu inuiaqatigiinni ileqqunik suiaassutsillu pillugit isumaliutiinnakkanik qimattariaqakkatsinnik attassinitsinnut uatsinni suunuku pigigivut. Sisimiuni Nuummilu workshopertitsivugut, nuannaarutigilluinnarparalu Kalaallit Nunaanni inuussutissarsiornermi assigiinngiiaarnerulernissamut inissaqartitsilernissamut qanoq iliortoqarsinnaanera siunertaralugu isumaliutiinnakkanik eqqarsaatersornermut takullugu Kalaallit Nunaanni inuussutissarsiornermi aqutsisut ualikkut piffissaminnik atuerusussimammata.

Assigiinngisitaanermik naligiissitaanermillu ajornartorsiuteqarneq akuerigutsigu aatsaat ingerlaqqissinnaasugut isumaqarpoq.

- Oqaluuserisariaqarparput piviusumillu allannguerusuttariaqarpugut, tassami oqaloqatigiissutiginngikkutsigu inunnilu isumalluutini 50 procentit taamaallaat isigiinnarnagit inuiaqatigiinni isumalluutinit pissarsissuteqarnerunissamut ataatsimut isumaqatigiissuteqanngikkutta allanngortikkuminaatsorujussuarnik eqimattani sunniivigeqatigiinnerit sakkortuut akiorniarsarisussaavavut. Isumaliutiinnakkani massakkut ajornarnersaava? Tassa naligiissitaasoqartoq isumaqaratta, oqarpoq nangillunilu:

- Kalaallit Nunaanni angutit arnallu aningaasarsiaasa nikingassutaat 2024-mi 25 procentiusut naatsorsorneqarpoq. Aningaasarsiat nikingassutaat eqqartortillugu Europami nunat arlaannaalluunniit malinnaasinnaanngilaq. Tamannali tulluusimaarutissaanngitsoq isumaqarpunga.

Kalaallisut oqalussinnaanngitsoq

- Naapertuilluarneq uannut kajumilersitsilluartuuvoq, Britta oqarpoq, erseqqissaatigaluguli tamanna navianaateqarsinnaasoq, tassami naapertuilluarnermik misigineq inummiippoq taamaammallu takunngitsuugaqarnissamut inissaqarluni.

- Naapertuilluarnertut misiginerma pingaartumik naligiissitaaneq pillugu sulininnut ikummataasorujussuuvoq, aammami qularnanngitsumik inuiaqatigiinnut tunniussaqarninnut.

Inuiaqatigiinnili sorlaniffigissallugu aalajangersimasamini pimoorussineranut ataatsimik naapertuutinngitsoqartoq nassuerutigaa.

- Inuuninni Kalaallit Nunaannilumi inuuninni allatut iliortariaqarsimanersunga eqqarsaatigissagukku kalaallisut oqaatsinik ilinniarnissamut iliuuseqarnerusimannginnera uggoraara. Peqqusiileqillungami nassuerutigissavara Kalaallit Nunaanni ukiut 20-t sinnerlugit najugaqareerlunga suli oqalussinnaannginnama.

- Soorunami peqqutissarpassuarnik tunngavilersorsinnaavunga, soorlu oqaatsit ajornartorujussuunerat, ilinniartitsinerup ajorluinnarnera, iluamik ilinniuteqannginnera kiisalu ilinniartitsisut kalaallisut oqaatsini siullertut ilinniartitsinissamut ilinniartinneqarsimannginnerat taamaallaallu ilitsoqqussaralugu oqaatsitut ilinniartitsinermut ilinniartitsisoqarnera pissusissamisuunngitsoq isumaqarama. Qanorluunniilli akisussaaffik uanniippoq. Ilinniarsimanngilakkalu taamaaliortariaqaraluarpungalu.

Brittap aamma aliasuutigisorujussuuaa meeqqani Kalaallit Nunaanni inunngorlutillu peroriartorsimasut meeqqallu atuarfianni ukiuni qulini atuarsimasut aamma oqalussinnaanngimmata.

- Uggornartorujussuuvoq, oqaatsimmi kulturimik attassisuupput pitsaasumillu akuulernissamut pingaarutilimmik tunngaviullutik, aamma isumaqarpunga Kalaallit Nunaannut uggornarluinnartoq meeqqat atuarfianni atuartut tamarmik kalaallisut oqalunnissamut ilinniartinneqarnissaat nukissaqartinneqanngimmat, nunatummi isumalluummik tassani annaasaqarpugut. Kisianni aap, tamanna uanniippoq tamannalu allatut iliuuseqarfigisimassagaluarakku, Britta naggasiivoq.