– Akiitsut amerliartupiloornerat namminiilivinnissamut aporfiuvoq annertooq

Nunatsinni innuttaasuni 56.831-usuni ikinnerpaat annertuumik akiitsoqarlutik ulluinnarni isumaliutigisarpaat.

Namminersorlutik Oqartussat ingerlatseqatigiiffissuilu kommunit ilanngullugit katillugit 8,6 milliarditit koruuninik taarsigassarsisimapput. Ernianut akilersuinermilu innuttaasut amerlanngitsut akiliisussatuaapput – akiitsut sorlerniikkaluarpataluunniit.

Tamavitta pisortat akiitsuinik ataasiakkaarluta 151.391 koruuninik akiligassaqarpugut.

Imaluunniit allatut oqaatigalugu: Pisortat akiitsuisa assigaat ukiuni marlunni ataatsimoortumik tapiissutit.

(Innuttaasut pisortat karsiinut akiitsui 1,5 milliarditit koruuniupput, tamannali oqaluttuaavoq allarluinnaq, naak aningaasat taakku kommunit nunattalu karsiinut iluaqutaassagaluartut).

Naleqqamit Inatsisartunut ilaasortaq Kuno Fencker Namminersorlutik Oqartussat, pisortat ingerlatseqatigiiffii kommunillu annertuumik akiitsoqalersimanerannik annertuumik ernumavoq. Akiitsuupput annertusiartuinnartut, taamaalillutik 2028-mi 11,3 milliarditit koruuninngorsimassallutik.

Tamatuma saniatigut nunatta karsia annertuumik amigartoorpoq: 2024-mi 257 millionit koruuninik 2025-milu 346 millionit koruuniunissaat naatsorsuutigineqarluni.

Suut ernummatigaagit?

– Ernummatigaara akiitsoqarneq tunngaviusumik tassaammat aningaasatigut piujuartitsinermut naalakkersuinikkullu iliuuseqarsinnaanermut aporfiussasoq. Nunatsinni Namminersorlutik Oqartussani kommuninilu pisortallu ingerlatseqatigiiffiini akiitsut amerliartornerat amigartoorutillu annertunerat kinguaariit tulliinut akiligassanngortippavut, Kuno Fencker Sermitsiamut oqarpoq.

 Ataatsimut aningaasaqarpugut

Kalaallit Nunaanni inuiaqatigiinni pisortat namminersortullu aningaasaqarnerisa killeqarfii ersigunnaarsimapput, pisortallu ingerlatseqatigiiffii ulluinnarni inuunitsinni malunnaqaat. Isumaliutigiinnaruk qanga kingullermik Royal Greenland, Royal Arctic Line, Air Greenland, Tusass KNI-lu Pilersuisulik Polaroileqartorlu attavigineritit. Siusinnerusukkut oqartoqarpoq taamaallaat Cuba, Albania, Korea avannarleq Kalaallillu nutaat taama imminnut taputartuutsigisumik aningaasaqartut. Kingorna Cuba Albanialu taamaakkunnaarput.

– Ataatsimut aningaasaqarpugut, akiitsut ingerlatseqatigiiffimmiippata imaluunniit kommunini nunattaluunniit karsiani, taamaalillutik tamanna siunissami atugarissaarnermut, ilinniartitaanermut ineriartornermullu aningaasat ikinnerussallutik, Kuno Fencker oqarpoq.

Namminersorlutik Oqartussat Nordisk Investering Bankimut akiitsuisa sinneri millionialuinnaapput ukiullu tulliata nikinnerani nunatta karsia akiitsuerussimassalluni. Taarsiullugu Namminersorlutik Oqartussat ingerlatseqatigiiffiini akiitsut inissinneqarsimappt (Paasisat takuuk).

Greenland Airports Nuup mittarfiata eqqaani qullersaqarfimmik nutaamik sanavoq Namminersorlutik Oqartussat pigisanut ingerlatseqatigiiffianit Illuummiit aningaasalersorneqartumik. Royal Greenland Qeqertanummi nutaamik qullersaqarfiliorpoq Illuummiit, talittarfeqarnermut ingerlatseqatigiiffimmit Sikuki Nuuk Harbourimit SIK-llu soraarnerussutisinissamut aningaasaateqarfianit Sisammit aningaasalersorneqartumik.

Ingerlatseqatigiiffiit angisuut marluk sanaartukkanut angisuunut taarsigassarsianut ineqarnermut akiliutimik qaavisigut ernianut naafferartumillu akilersuinermut akiliisarput.

Mittarfimmi taarsigassarsiaq nutaaq

Nuummi Ilulissanilu mittarfiit nutaat marluk akii annertuseriapiloorsimapput 3 milliardit koruuniniit 4,8 milliardinut. Qaqortumi mittarfik 1 milliardit koruunit missaanni akeqarpoq, mittarfinnullu pingasunut aningaasartuutit katillugit maannamut 5,8 milliardit koruuniupput.

Ingammik Ilulissani mittarfiup akia annertuseriarsimavoq, juunillu naalernerani naalagaaffik 1,1 milliardit koruuninik taarsigassarsititseqqippoq, 2026-mi mittarfiup naammassilluni ammarnissaanut sanaartornermullu 400 millionit koruuninik tapiilluni.

– Ingammik attaveqaasersuinermi suliniutit annertuut missingersuutinik annertuumik qaangeereersimasut ernumatigaakka, taarsigassarsianik aningaasalersorneqartut, isumannaatsumik isertitsissutaanissaat uppernarseqqaarnagu. Taamaaliornikkut ernumagineqarsinnaavoq sanaartugarujussuaqarnissaa imminut akilersinnaanngitsumik, sulilu ukiuni qulikkaani aggersui akilersorneqartussat, Kuno Fencker oqarpoq.

 Kingornussaq oqimaatsoq

Naleraq Inatsisartuni partiini tallimaasuni kisiartaalluni illuatungiliuttuuvoq, partiilu namminiilivinnissamut ersarissumik oqariartuuteqarnermigut partiinit allanit assigiinngissuteqarpoq.

– Piffissap ingerlanerani Kalaallit Nunaat namminiilivissappat akiitsorpassuit aporfiungaatsiarsinnaapput. Nuna namminersortoq siunissamut aningaasaliisinnaassaaq akiitsutoqqanit qilersugaanani, Kuno Fencker oqarpoq.

Taarsiullugu qanoq iliussaagut?

– Akimut ersinnerujussuarmik aqutsisariaqarpugut, pisortanut tamanut ataatsimoortumik akiitsut naatsorsorneqartarlutik, naalakkersuinikkullu isumaqatigiissutaallutik, Kalaallit Nunaat qanoq akiitsunik nammassinnaanersoq, ullumikkut Namminersorlutik Oqartussatut siunissamilu naalagaaffittut namminersortutut, Kuno Fencker oqarpoq. 

 Iliuuseqarsinnaaneq killilerneqartoq

Naalakkersuisut siulittaasuata Jens-Frederik Nielsenip ilaatigut Kuno Fencker isumaqatigaa.

– Nunatta karsiata aningaasatigut iliuuseqarsinnaassusaa toqqaannartumik ingerlatseqatigiiffiit akiitsoqarnerannit sunnerneqanngilaq, taakku inatsisitigut naatsorsuutitigullu nunatta karsianit immikkoormata. Akiitsulli ineriartornerat tamakkiisoq sunniuteqarpoq, aarlerinassutsip aningaasaqarnikkullu politikkip tutsuiginassusaanut. Naalakkersuisut eqqummaariffigaat pisortat ataatsimut akiitsuisa tamakkiisut annertussusaat siunissami iliuuseqarsinnaanermik killiliisinnaasoq inuiaqatigiinnilu aningaasaqarnerup patajaassusaanut ilungersunartorsiortitsisinnaalluni.

– Taamaattumik akit tamakkiisut ineriartornerisa isumannaarnissaat Naalakkersuisut pingaartippaat, aningaasaliinerit aningaasatigullu nammassinnaasat oqimaaqatigiillutik, Jens-Frederik Nielsen oqarpoq.