Assip oqaluttuassartaa

“Assiliaq assigiinngitsunik tarneqarpoq paasissutissaqarlunilu, taakkulu ataatsimut isigalugit oqaluttualiortarput.”

DMJX-imi assilisat atorlugit tusagassiornermut ilinniarfiup pisortaa Søren Pagter atuakkami “Det nødvendige fotografi”-mi taama allappoq.

Taama AJORNANNGITSIGAAQ. Assiliineq. Ullut tamaasa taamaaliortarpugut. Toortagaq toorutsigu assiliissaagut. Aperissagumma assiliineq nunarsuarmi ajornannginnerpaanersoq aammali ajornakusoornerpaanut ilaasoq oqaatigisinnaavara. Sooruna?

Assit tamarmik oqariartuuteqarput takunnittumillu isumalersorneqartarlutik. Taamaattumik assiliisartutut aalajangertariaqarpat assilisatigut suna oqariartuutiginiarnerlugu.

Immaqa inuup ataatsip assi allatut isumaqartippaa sanianiittullu allatut isumaqarfigalugu. Tamanna assiliisarnerup soqutiginaatigalugulu unammillernartuuneranut pissutaavoq.

Assit videullu aqqutigalugit tusagassiorneq pingaaruteqartoq upperaara. Oqaluttuanik, inunnik ataqatigiinnernillu paasinninnissamut. Pingaartumik piffissami matumani inuit attaveqaqatigiittarfiini sumilu tamaani assinik takussaasunik ulikkaartillugu. Taamaattumik Tusagassiorfimmi Sermitsiami assinik videoliorlunilu tusagassiortutut suliffittaama aallartinnissaa qilanaarisorujussuuara, tassani Inuit assilisarnissaanut sorpassuillu pisut malinnaaviginissaannut.

Suliarisimasaasa ilaat ataani takuneqarsinnaapput:

Ameralimmi kiffaanngissuseq

Pouli Siivalu marrarmut kajortumut pissillutik sisooqattaartut. Illarput. Arpallutik uteriarlutik pisseqqittarlutik. Pequerlutik paasuusaartarlutik, orlugaangamik ikioqatigiillutik nikueqqittarlutik. Akunnialunni taama pinnguarusaarput. Meeqqat taakku meeqqat angerlarsimaffianni Kaassassummi najugaqarput, Nuummilu ulluinnatik piffissami sivikitsumi qimallugit sapaatip akunnerani ataasipajaami aavariaqqallutik pinngortitamiinnermik taarserpaat. Meeqqat angerlarsimaffianneersut Ameralimmi aallaarsimaarput, tinissimaneratalu immap naqqa meeqqanut pinnguartarfissuanngortissimavaa.

Martyp toqumut unammillernera

Martyp qassinik ukioqarnersunga aperaanga. 26-nik ukioqarpunga, akivara. Katisimanersunga aperaaq. Naagga akivara. Ini nipaallivoq. Qanoq oqassanerluni eqqarsaatigerpasippaa. Taava oqariasaarpoq "ilinnut utoqqaavallaarpunga!“ nipituumik marluulluta illalerpugut. Aappaqarlunga Martymut oqarpunga. Quiasaarluni ima akivoq: "Paalluta unammigaluarutta ajugaaffigissagaluarpara!“ Illaqqippugut.

Marty Scott’s Housemi, nappaateqartut toqujartortut napparsimmavianni mikisumi Santa Fémi New Mexicomiittumi, najugaqarpoq. Marty uummammigut ajoqusermalli paniata ukiuni marlunni kingullerni paaqqutaraa, ajoquteqarnerulernerali pissutaalluni Scott's Housemut nuuppoq tassanilu ulloq unnuarlu paaqqutarineqalerluni.

Nunarsuarmi timimik aalatitsinerpaaffik?

B67-imik illersuisut nukappiaqqat U15-it pisortatigoortumik futsalimi pissartanngorniunneranni isertitseriarnermi uniortoq ugguaatigigaat. Nuummiut holdit marluk, B67 aamma IT-79, ajugaanniutivinneranni isertitsinissamik periarfissaq annaagaat. Arsaattarneq suli inuiaqatigiit timersuutigaat pingaarneq, illup iluani arsaanneq futsalimik taaneqartartoq ukiuni kingullerni nuannarineqartorujussuanngorpoq.

Kalaallit Nunaanni Timersoqatigiit Kattuffiata Kalaallit Nunaat 2030-mi nunarsuarmi timimik aalatitsinerpaaffinngussasoq anguniaraa, tassungalu atatillugu timersornerit soorlu futsal pingaaruteqarluinnarput.

Umiarsuup naalagaa tigusaq

Arfernik illersuisoq nunarsuarmi tusaamasaq Paul Watson Nuummi juulip 21-ani 2024-mi tigusarineqarmat Kalaallit Nunaat politikkikkut sammineqangaatsialerpoq.

Tigusarinninneq Japanip nunanit tamalaanit tigusarinneqqusissutaanut ukiut aqqaneq-marluk matuma siornatigut tunniunneqartumut, ukiorpassuarni iliuuseqarfigineqarsimanngitsumut, tunngassuteqarpoq. Paul Watsonili inuttanilu Nuummut taquassarsiniarlutik tikinneranni tigusarinneqqusissut atuutilersitaalerpoq. Paul Watsonip tigusarineqarnera nunani tamalaani annertuumik malinnaavigineqarpoq, taakkununngalu Frankrigimi præsidenti Emmanuel Macron ilaavoq. Taassuma Paul Watson tapersersorlugu tamanut nalunaarutigaa.

Qaammatini tallimani tigummigallarneqareersorlu Danmarkimi inatsisinik atortitsinermut ministereqarfiup Paul Watson iperagaassasoq juulli sioqqutilaarlugu aalajangerpaa, taamaalillunilu Japanip nunanit tamalaanit tigusarineqarnissaanik peqqussutaa sumiginnarneqarluni.

Takornariaqarneq annertusisoq

Piniartut pingasut Peter, Enos aamma Tobias Tunumi sissami nannunik nasittut. Tobias Ignatiussen piniartutut inuunermi saniatigut suleqatini Line Kristiansen peqatigalugu takornarialerinermik suliffeqarfimmi anginngitsunnguarmik ingerlatsivoq. Suliffeqarfiat Kalaallit Nunaanni nannunik takornariartitsisarnissamut akuersissummik tunineqarsimasuni marluusuni aapparaa.

Ukiuni makkunani takornariaqarneq annertusivoq, takornariaqarnermullu pilersaarut nutaaq naapertorlugu 2035-mi nunap avammut tunisassiaasa tamarmiusut 40 procentii takornariaqarnermik tunngaveqassapput.

Sapaatip akunnerata naanerani meeraaneq

Ulluni pingasuni kiffaanngissuseqarneq. Angajoqqaat isumakuluutillit qimallugit, nalorninartorsiornatik toqqissisimallutillu. Sapaatip akunnerata naanerani meeqqat meeraasinnaapput. Tamatumunngalu suut tamarmik ilaasut. Nutsat qalipallugit, ikinngutitaarneq, qianeq, sodavandituulluni diskotekerneq, pinnguarneq, qitinneq. Meeqqat Jellingimi Sandvadimilu qimaasut ineqarfianniittut Red Barnet Ungdomimit aaqqissuunneqartumi aasaanerani tammaarsimaarput. Pullartaliuummit pullartarpassuit supoorneqartut. Chia, Hussein aamma Hussein nukappiaqqat sinittarfiata igalaavanniit pullartanik akimut ersittunik qilaap tungaanut ingerlaartunik tigusiniaasut.

Atualeqqaarneq

Atuarfik Inussummi Nuummiittumi, suli atorneqalinngitsumi, atualeqqaarneq. Meeqqat, ilaquttat ilinniartitsisullu ullormi persuarsiorfiusumi kalaallisoortut.

Nuummi aqisserniat

Qiteraq Eugenius (siulleq) angunni Nukaaraq Eugenius inuunini tamaat piniariaqatigisarpaa. Piniarnermut piginnaasat kinguaariinni ingerlaarput.

- Ilaqutama ilaannut piniarnermut ilinniartitsisimanera nuannaarutigaara, taamaalilluni uanga piniariarsinnaajunnaaruma ileqqut ingerlateqqinneqassammata, Nukaaraq Eugenius oqarpoq.

Angerlarsimaffiup avataani angerlarsimaffik

Carolinep (saamerleq) Marie Elena (talerperleq) qitiatigut tangiartoraa. Maria Elena toqussutaasinnaasumik nappaatilik Scott’s Housemi najugaqarpoq. Alzheimerimik toqussutaasinnaasumik nappaateqalertinnani Mexico Citymi universitetimi Columbus sioqqullugu oqaluttuarisaanermik professoriuvoq.

Caroline ukiup ataatsip missaani Scott’s Housemi sulisimavoq:

- Suliartoraangama angerlarsimasutut misigisarpunga, asasakka isumagalugit. Nerisassiorlunga, eqqiaallunga najugaqartullu isumassorlugit. Misinnanngilaq sulisutut, oqarpoq.