– Mittarfittaassamik nuannaaruteqarneq sivikitsuinnaavoq

Ministeriuneq Mette Frederiksen Naalakkersuisullu siulittaasuat Jens-Frederik Nielsen marlunngornermi ulloq 16. septembar arsanik marlunnik qummut miloriussipput:

Ittoqqortoormiini nunap immikkoortuani mittarfik Kujataanilu immami itisuumi talittarfik, naalagaaffiup akiligai. 

– Illoqarfimmut qanittumi mittarfimmik kissaatitta annersaata aningaasalersornera kiisami inissimmat nuannaartorujussuuvunga, Naleraq sinnerlugu Inatsisartunut ilaasortaq Mette Arqe-Hammeken Sermitsiamut oqarpoq. 

Septembarilli 16-iata kingorna arsat arlaannaalluunniit akorneqanngilaq. 

– Nuannaarnerli sivisunngilaq, sinaakkutitummi isumaqatigiissummi apeqqutit akissutinit amerlanerusut, Mette Arqe-Hammeken pakatsisimasoq oqarpoq. Ittoqqortoormiini nunap immikkoortuani mittarfik assigiinngitsunik kinguneqarsinnaavoq, Mette Arqe-Hammekenillu apeqqutit arlallit champagniap simiinnginnerani akissutissarsiterusutani saqqummiuppai: 

– Mittarfik 799 meteriussava imaluunniit 1.199 meteriussava? 

– Sioqqanik qalligaassava imaluunniit asfaltimik qalligaassava? 

– Inuinnaat mittarfigissavaat imaluunniit Mestersvigimut taartitut sakkutuut mittarfigissavaat? 

–Mittarfeqarfiit illersornissaqarfilluunniit mittarfimmik ingerlatsisuussappat? 

– Ittoqqortoormiini mittarfik nutaaq suliffinnik qanoq amerlatigisunik pilersitsiviussava? 

Apeqqutit tulleriiaaginnavipput, Mette Arqe-Hammekenillu minnerunngitsumik sanaartornerup ulloq aallartiffissaa timmisartullu siulliup Ittoqqortoormiinut minnissaa paaserusuppaa, taamaalilluni innuttaasut takornariallu akitsorsaataasumik piffissartornartumillu Jameson Landimi Nerlerit Inaanni mittarfikkoortariaarutissapput. 

Mette Arqe-Hammekenip ulloq 21. oktober Ittoqqortoormiinut Ittoqqortoormiinillu angalasunut pitsaanerusumik periarfissanik Naalakkersuisut nassaarnissaannik peqquneqarnissaat pillugu Inatsisartuni aalajangiiffigisassatut siunnersuummik saqqummiussinermini apeqqutimi amerlanersaasa akissutissarsineqarnissaat neriuutigaa. Aalajangiiffigisassatut siunnersuut sinaakkutitut isumaqatigiissutip saqqummiunneqarnissaa sioqqullugu saqqummiunneqarpoq, danskilli naalagaaffiata tupaallannartumik aningaasalersuisussanngornerani, Ittoqqortoormiini angalanissamut periarfissat pitsanngorsarneqarnissaat pillugu apeqqutit ajornannginnerusumik ersarinnerusumillu Naalakkersuisut akisinnaassagunarpaat. 

Suliffiit nutaat 

Ittoqqortoormiit eqqaanni mittarfik ilasunut, piffimmeersunut takornarianullu, pitsaanerusumik angallannikkut periarfissiiginnanngilaq, piniartutullu inuussutissarsiorfiusumi suliffinnik nutaanik aamma pilersitsiviusussaavoq. Suliffissalli qanoq amerlatigiumaarnerat mittarfiup angissusissaa siunertassaalu ilisimaneqannginneranni akissutissaqartinneqanngillat. 

Ataaserli qularnanngilaq: Nerlerit Inaanni mittarfik, Amerikamiut uuliasiortut Atlantic Richfield Companyp 1985-mi sanaava, ullormi Ittoqqortoormiini mittarfiup ammaneqarnerani matussaaq. 

Nerlerit Inaat illoqarfimmit avannamut kimmut 40 kilometeritut ungasitsigisumiittoq, Greenland Airports Mittarfeqarfinnit ingerlanneqarpoq. Igasussarsiorluni allagarsiussami Jameson Landip inuilaarsuarmiinnera oqaluttuaraa: Igaffeqarfik sulisunut aqqaneq marlunnut nerisassiortarpoq, ingammilli aasaanerani aamma tikeraaqarsinnaasarpoq unnuisussanik nerisussanillu. Igasoq suleqatini assigalugit sapaatit akunnerini arfineq pingasuni sulisarpoq, kingornalu sapaatit akunnerini arfineq pingasuni sulinngiffeqartarluni. Akerlianillu Greenland Airportsip »sullivik pinngortitami alianaatsorsuarmi kusanartumilu inissisimasoq, nannunik, umimmannik, teriannianik, ukallinik aqissinillu qanimut takusassaqarfiusoq« ussassaarutigaa. 

Nuussinermili suliffiit aqqaneq marluk tamarmik Nerlerit Inaannit Ittoqqortoormiinut nuunneqarnissaannik kinguneqassanngilaq. Igasoq sulisunullu tikeraanullu hotelimik ingerlatsisut nooqataassanngillat, mittarfittaamimi sulisut illoqarfimmi aalajangersimasumik najugaqartussaapput. Taamattaaq nuussinerup Greenland Airportsip Ittoqqortoormiini helikopterimut mittarfiani sulisut mittarfimmi sulisunik taarserneqarnerannik kinguneqassaaq. Akerlianillu Nerlerit Inaata Nunami Eqqissisimatitami ilisimasassarsiortut ilisimatusartullu mittarfiattut inissisimaffik Ittoqqortoormiit tigussavaa. Angissuseq siunertarlu arlaannaataluunniit ilisimanngilaa, Qaanaamili Paamiunilu mittarfiit minnerit arfineq marlunnik sulisoqarput.

Ineqarnermut Attaveqarnermullu Naalakkersuisoqarfik 2020-mi Ittoqqortoormiini mittarfimmik sanaartornissamut periarfissanik misissueqqissaarneq saqqummiuppaa, taannalu ingeniørinit siunnersuisartunit Rambøllikkunnit suliarineqarpoq. 

Ittoqqortoormiinut toqqaannartumik timmisartuussisarneq Islandimit takornariat amerlineranik kinguneqassasoq, taamaalillunilu takornariartitsinermik inuussutissarsiornermi suliffiusinnaasut amerlinissaat, nalunaarusiami ilimagineqarpoq. 

Sullissinissamut isumaqatigiissut 

Ittoqqortoormiinut ilaasunik angallassineq pillugu Naalakkersuisut marlunnik isumaqatigiissuteqarput: Islandimiut timmisartortitseqatigiiffiat Norlandair Islandimit Nerlerit Inaannut timmisartuussisarpoq; nunatsinni timmisartortitseqatigiiffipput Air Greenland Nerlerit Inaata Ittoqqortoormiillu akornanni timmisartuussisarpoq. 

Norlandairimik isumaqatigiissut piffissami 2021-2027 atuuppoq, marloriarlunilu ukiunik marlunnik sivitsuinissamut periarfissaqarpoq. Air Greenlandimik isumaqatigiissut 2021-2030-mut atuuppoq. Piffissani taaneqartuni billetinut, allakkanut usinillu assartuinermi akit qaffanneqassanngillat, taakkununngalu aningaasat naleerukkiartornerat akillu ineriartornerat ilaatinneqanngillat. 

Nunatta Karsiata Norlandairip sapaatit-akunneranut marloriarluni timmisartuussisarneranut, ukiuunerani marlunngornikkut sisamanngornikkullu ingerlanneqartartunut, ukiumut 2 million koruunit missarpiaat akiliutigisarpaa. 

• Marlunngorneq: Reykjavík - Nerlerit Inaat – Reykjavík. 
• Sisamanngorneq: Akureyri – Nerlerit Inaat – Akureyri. 

Air Greenlandip helikopteriutai marluk Nerlerit Inaata Ittoqqortoormiillu akornanni uteqattaartarput, taakkulu Norlandairip tikiffiinut aallarfiinullu naleqqussagaasarput. Helikopterimik timmisartuussinernut sullissinissamut isumaqatigiissut 8 ½ millionit koruunit missarpiaanniippoq, tassungalu akit ineriartornerat ilassutigineqassaaq. 

Mette Arqe-Hammekenip angalanissanut pilersaarutit taakku naammaginngivippai, sullissinissamullu isumaqatigiissutit allanngortinneqarsinnaanerannik, taamaalillunilu aamma Ittoqqortoormiinik timmisartukkut sullissinermik allannguisinnaanermut periarfissat pillugit Naalakkersuisunut apeqquteqarpoq. 

Akissulli pakatsissutigaa. 

– Naalakkersuisut silaannakkut angallassinermut sullissinissamik pilersaarutit allanngortinneqarnissaannik piumasaqarnissamut pilersaaruteqanngillat, pisulli qanimut malinnaaffigalugit, ineqarnermut, attaveqaatinut isorliunerusunullu Naalakkersuisoq Aqqaluaq B. Egede akivoq. 

Sullissinissamik isumaqatigiissutit pituttuisuupput, Nerlerilli Inaanni mittarfik matussappat, Ittoqqortoormiinilu mittarfik ammarpat allanngortinneqarsinnaapput. Naalagaaffiup namminersorlutillu oqartussat sinaakkutitut isumaqatigiissutaata Ittoqqortoormiini mittarfik tikkuarpaat. Maannakkuugallartorli mittarfimmut tassunga akissamik ullormillu taasaqartoqanngilaq, tamatumalu tungaanut Nordlandairmik sullissinissamik isumaqatigiissut 2027-mi atorunnaassaaq.